نگاهی بر گفتگوی پزشکیان با شبکه NBC آمریکا

گفتگوی دکتر مسعود پزشکیان با شبکه NBC آمریکا، پس از جنگ ۱۲ روزه‌ای که به‌عنوان یک نقطه عطف در روابط منطقه‌ای و بین‌المللی ایران تعبیر شده، حاوی پیام‌های راهبردی مهمی است که می‌توان آن را با نگاه اندیشمندان سیاست خارجی تحلیل کرد. این گفت‌و‌گو، علاوه بر بازتاب مواضع دولت چهاردهم، در واقع نوعی بازتعریف جایگاه ایران در نظم نوین بین‌الملل و چرخش دیپلماتیک پس از جنگ محسوب می‌شود.

✅سه شاخصه اصلی ایران از دید اندیشمندان علوم سیاسی در این مصاحبه:

✳️ استقلال راهبردی و اقتدار نرم در برابر فشار‌های بین‌المللی

جمله کلیدی: «ما از جنگ نمی‌هراسیم، اما به دنبال جنگ هم نیستیم»

اندیشمندان این جمله را نه نشانه تهاجم‌طلبی، بلکه نشانه بازدارندگی فعال می‌دانند. ایران می‌خواهد نشان دهد که در برابر فشار‌ها کوتاه نمی‌آید، اما قصد تحریک‌گری ندارد. این نشان‌دهنده یک استقلال راهبردی است که برخلاف بسیاری از بازیگران منطقه‌ای، تابع قدرت‌های فرامنطقه‌ای نیست.

✳️ عقلانیت گفت‌و‌گو محور با حفظ عزت ملی

جمله کلیدی: «ما آماده گفت‌و‌گو هستیم؛ گفتگوی برابر، با عزت»

در ادبیات سیاست خارجی، این جمله ناظر به دیپلماسی متوازن و دوری از دوقطبی "تسلیم یا تقابل" است. از نظر اندیشمندان، این مدل از گفت‌و‌گو، بخشی از سیاست «تعامل عزتمند» است که تلاش می‌کند تصویر ایران را از یک بازیگر بحران‌ساز به یک بازیگر گفت‌وگوپذیر ولی مقاوم تغییر دهد.

✳️راهبرد تنوع‌بخش در مناسبات بین‌المللی (چندجانبه‌گرایی واقع‌گرایانه)

جمله کلیدی: «ما می‌خواهیم با همه کشور‌ها توافق راهبردی داشته باشیم»

در دکترین سیاست خارجی نوین، این جمله معادل است با چرخش از وابستگی به غرب یا شرق به سمت چندجانبه‌گرایی فعال. تلاش ایران برای توافق با روسیه، چین، اروپا و حتی اعلام آمادگی برای گفت‌و‌گو با آمریکا، نشان‌دهنده تلاش برای جایگیری مستقل در نظم جدید جهانی چندقطبی است.

✅این گفت‌و‌گو، بیش از آنکه فقط موضع‌گیری سیاسی باشد، حامل پیام‌های کلان از ایرانِ پساجنگ است. ایران نه در موضع انفعال، بلکه در موضع بازسازی تصویر بین‌المللی خود ظاهر شده است. با تکیه بر ادبیاتی غیرتقابلی، اما عزتمندانه، دولت چهاردهم تلاش می‌کند ضمن کاهش هزینه‌های خارجی، فرصت‌هایی برای احیای جایگاه ژئوپلیتیک ایران در منطقه و جهان ایجاد کند.