استعمار مدرن

در سومین سال جنگ اوکراین با روسیه، توافقنامه اخیر کی‌یف و واشنگتن درباره بهره‌برداری از ذخایر معدنی کمیاب اوکراین، حاکمیت ملی و اقتصاد این کشور را تهدید می‌کند. این توافق که پس از مذاکرات محرمانه امضا شد، نشان می‌دهد غرب به جای حمایت بدون چشمداشت، از اوکراین جنگ‌زده برای منافع اقتصادی خود استفاده می‌کند. بر اساس این قرارداد، یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک برای استخراج مواد معدنی استراتژیک مانند لیتیوم و نیوبیوم که مورد نیاز صنایع دفاعی و فناوری می‌باشد تأسیس، و سود آن بین دو کشور تقسیم می‌شود. آمریکا این توافق را بخشی از بازپرداخت ۱۷۵ میلیارد دلار کمک‌های نظامی خود معرفی کرده است. اوکراین با اقتصاد فروپاشیده و کاهش تولید ناخالص داخلی، مجبور به وثیقه گذاشتن ذخایر معدنی خود شده است. برخی تحلیلگران این توافق را شبیه به قراردادهای استعماری قرن نوزدهم می‌دانند که اوکراین را در دام بدهی‌های غیرقابل پرداخت و از دست دادن منابع استراتژیک قرار می‌دهد. درحالی که آمریکا به دنبال بهره‌برداری اقتصادی است، اتحادیه اروپا موضعی منفعلانه دارد و به دنبال طرح‌های جایگزین برای تحریم‌های ضدروسی است.دولت اوکراین این توافق را فرصتی برای جذب سرمایه‌گذاری می‌خواند، اما شروط پنهان آن—مانند سهم‌بندی منابع و کنترل معادن—نگرانی‌ها را افزایش داده است. کارشناسان هشدار می‌دهند اوکراین پس از جنگ، استقلال اقتصادی خود را از دست خواهد داد. زلنسکی نیز اشاره کرده که اوکراین برای اروپا می‌جنگد، اما حمایت کافی دریافت نمی‌کند. در هر سناریو (پیروزی یا شکست) اوکراین بازنده است: یا منابعش در اختیار غرب قرار می‌گیرد یا کنترل سیاسی را روسیه به دست می‌آورد. این توافق نه یک پیروزی، بلکه آغاز استعمار مدرن و تبدیل اوکراین به میدان نبرد اقتصادی قدرت‌های جهانی است.

مشاجره ترامپ و زلنسکی نمایشی تلخ از واقعیت‌های پشت پرده سیاست جهانی بود. این حادثه نشان داد که قدرت‌های بزرگ چگونه از بحران‌ها برای پیشبرد منافع خود استفاده می‌کنند و کشورهای کوچک‌تر را تحت فشار قرار می‌دهند. این ماجرا باید هشداری جدی برای تمام کشورهایی باشد که گمان می‌کنند وابستگی به غرب راه‌حل مشکلاتشان است. تاریخ بارها ثابت کرده است که تنها اتکا به توان داخلی و حفظ استقلال می‌تواند ضامن بقای یک ملت باشد. واقعیت این است که هم ادامه جنگ و هم پایان جنگ، هر دو برای ایالات متحده دارای منافع متعددی است. در صورت ادامه جنگ اوکراین، فروش بیشتر تسلیحات به اوکراین و همچنین وابسته سازی هرچه بیشتر اروپایی‌ها به انرژی و کالا و حمایت‌های آمریکا رقم خواهد خورد. در چنین شرایطی باتلاق جنگ اوکراین می‌تواند انزوای روسیه را نیز تقویت کند و نهایتاً اروپایی‌ها را کت بسته به دامن آمریکایی‌ها بیاندازد. اما پایان جنگ و پذیرش شرایط آمریکایی نیز بار دیگر مزایای متعدد دیگری برای آمریکایی‌ها خواهد داشت. اول اینکه شعار انتخاباتی ترامپ محقق خواهد شد، دوم اینکه نقش رهبری بین المللی ایالات متحده مجدداً برگردانده خواهد شد و همگان به نقش اصلی هژمونیک بودن ایالات متحده برای حل و فصل بحران‌های بین المللی صحه خواهند گذاشت، سوم اینکه اروپایی‌ها چاره‌ای جز تمکین از آمریکا نخواهند داشت، چهارم اینکه روسیه خود را نه در مقابل آمریکا بلکه در مقابله دولت‌های اروپایی بازتعریف خواهد کرد، پنجم آن که منابع و معادن اوکراینی به یغما برده شده و اقتصاد اروپا کاملاً در دستان آمریکایی‌ها خواهد بود.