جایگاه منطقه ای و بین المللی جمهوری اسلامی ایران در انتخابات پیش رو

شهادت آیت الله رئیسی، رئیس دولت سیزدهم منجر به آن شد که انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در ایران شکل گیرد. با توجه به تحولات بین المللی و منطقه ای به ویژه بعد از دو عملیات مهم و تاریخی طوفان الاقصی و وعده صادق سبب شده است که انتخابات ریاست جمهوری ایران برای بسیاری از کشورهای دنیا حائز اهمیت باشد. در این راستا بر آن شدیم تا در خصوص جایگاه جمهوری اسلامی ایران در منطقه و بین الملل و تمایزهای انتخابات ایران با کشورهای منطقه و جهان، مصاحبه‌ای را با جناب آقای دکتر سعدالله زارعی، پژوهشگر و کارشناس ارشد مسائل منطقه صورت داده و پیرامون این موضوع برخی سوال‌ها پرسیده شود.

جایگاه منطقه‌ای ایران به لحاظ دموکراسی چگونه است؟
در نگاه به جایگاه جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه (از مرز‌های غربی هند تا مدیترانه) به لحاظ دموکراسی، باید سلسه نظام‌های انتخاباتی و دموکراتیک منطقه را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهیم.
در بررسی کشور‌هایی نظیر پاکستان، ایران، ترکیه، عراق، لبنان، کویت و ... به این نتیجه خواهیم رسید که دموکراسی در جمهوری اسلامی ایران بسیار جدی‌تر از سایر کشور‌های منطقه است لذا پیامد‌های آن هم بیشتر است.
در کشوری نظیر پاکستان قدرت در دستان ارتش این کشور است و دولت با موافقت ارتش عزل یا روی کار خواهد آمد؛ لذا انتخابات در پاکستان انعکاس بیرونی چندانی نسبت به ایران نخواهد داشت.
در کشور عراق که سیستم انتخاباتی به صورت پارلمانتیستی است، معمولاً انتخابات با تنش‌های متعددی برگزار می‌گردد. همچنین ساختار‌های حکومت به صورت سهمیه بندی شده است. بدین نحو که مجلس در دست اهل سنت است، دولت/ نخست وزیر از شیعیان و رئیس جمهور از کردهاست؛ لذا بیشتر توافقات پشت پرده، مناسبات را تعیین می‌کند و انتخابات آنچنان بازتاب بیرونی ندارد.
لبنان از عراق هم شکننده‌تر است و گاهی ماه‌ها و سال‌ها دولت وجود ندارد و اداره کشور در حد امور جاری است و قدرت تصمیم گیری ندارد. هر یک از ارکان قدرت در لبنان، ارتباطات خود را داشته و دموکراسی و انتخابات نیز در لبنان مانند عراق به صورت تفکیک شده و موزاییکی است.
در ترکیه، دموکراسی همواره در حال تغییر است. هر دولتی در زمان قدرت، قوانین را به نفع خود تغییر می‌دهد و دموکراسی در آن حالت توزیعی دارد. مثلاً در مناطق شرقی ترکیه، کرد‌ها برای خود پارلمان دارند و تصمیم گیری می‌کنند و در محیط خود اجرا می‌کنند و به نوعی خیلی به دولت مرکزی کاری ندارد. مشارکت بالا در انتخابات ترکیه ناشی از رقابت‌های قومی در ترکیه است نه ملی؛ لذا افزایش مشارکت در ترکیه ناشی از هویت قومی و حزبی است تا هویت ملی و دموکراسی در ترکیه در چارجوب داخلی کاهش یا افزایش پیدا می‌کند و جلوه ملموس بیرونی ندارد.
تفاوت دموکراسی و انتخابات در ایران با سایر کشور‌های دنیا چیست؟
در خصوص تفاوت دموکراسی نظام جمهوری اسلامی ایران با سایر کشور به این موارد باید توجه کرد:
۱- جمهوری اسلامی ایران برآمده از یک انقلاب است و ترکیب انقلاب و دموکراسی جزئی از اصول نظام ماست. به عبارت دیگر ما شاهد یک انقلاب زنده/طوفانی/در حال حرکت هستیم که با نظم استکباری بین المللی موافق نیست و وضعیت مشارکت مردم (امر ملی در یک محدوده خاص) در انتخابات و مناسبت‌ها با این حرکت انقلاب گره خورده است.
۲- از حیث مدل و نمونه نیز جمهوری اسلامی ایران یک نظام زنده و رو به رشدی است که پیوندی از جنس دین و دموکراسی دارد. این نظام دینی/انقلاب/دموکراتیک در حال حرکت به سمت قله هاست که در سطح بین الملل به عنوان یک الگو و یک نگاه دیده می‌شود؛ لذا همواره ایران بعد از انقلاب، یکی از سه موضوع مکرر دنیا بوده است؛ لذا انتخاباتی که در ایران برگزار می‌شود به عنوان یک شاخص و میزان مورد نظر قرار می‌گیرد که به چه میزان مورد طرفدار است و به این قدرت توفنده انقلاب اسلامی اضافه یا کم خواهد کرد (به لحاظ کمی). به لحاظ کیفی نیز نشان خواهد داد که کشش مسیر انقلاب اسلامی به چه سمتی خواهد بود؟
لازم به ذکر است که مسیر نظام جمهوری اسلامی ایران یک مسیر مشخص به سمت آرمان‌های انقلاب است و حضور افراد با دیدگاه‌های متفاوت شاید در میزان سرعت حرکت انقلاب و هزینه زایی تأثیر گذار باشد ولی در اصل مسیر انقلاب خللی ایجاد نمی‌کند چراکه مسیر در حال طی شدن است و اصل انقلاب تثبیت شده است؛ لذا تهدیدات مشارکتی را باید از زاویه دشمن نگاه کرد چراکه مشارکت بهتر و بالاتر باعث کاهش توطئه‌های دشمن می‌شود و کاهش مشارکت نیز باعث افزایش توطئه‌های دشمن و فاصله انداختن میان مردم و حاکمیت خواهد شد.
در مجموع باید گفت که در جمهوری اسلامی ایرن، دین و دموکراسی با یکدیگر تلفیق شده است و پیشرفت کرده است و ایدئولوژی ایران سبب کاهش قدرت نرم آمریکا و به نوعی افول آمریکا و گفتمان آن شده است. در حالی که آمریکا در گذشته به راحتی دولت‌ها را عوض می‌کرد اکنون قائل به اجماع سازی حای با برخی کش. رهای ضعیف عربی هم نیست.
۳- ثبات همراه با قدرت: عملیات طوفان الاقصی تاثیر شگرفی بر نظم جدید جهانی دارد. ایران ۲ مصاف با آمریکا داشته است که اولی پس از شهادت حاج قاسم و دومی پس از عملیات وعده صادق بود؛ لذا ما در برهه‌ای که شاهد جنگ غزه و درگیری ایران و آمریکا و رژیم صهیونیستی بودیم، به مدت یک ماه پس از عملیات وعده صادق، شاهد شهادت آیت الله رئیسی به عنوان رئیس جمهور جمهوری اسلامی ایران بودیم که این اتفاق در هر کشوری می‌تواند منجر به تهدیدات امنیتی و ایجاد هرج و مرج خواهد شد ولی پس از شهادت ایشان، شاهد ثبات کامل، عدم تهدیدات امنتی و مرزی، عدم حالت فوق العاده، عدم نوسانات ارزی و به ریختن بازار و ... بودیم. از طرفی شاهد حضور بیش از ۸۰ شخصیت از ۶۰ کشور دنیا برای مراسم این شهید بزرگوار بودیم. این در حالی است که بسیاری از کشور‌هایی که ارتباط سیاسی با ایران نداشتند نظیر مصر، آذربایجان، اردن، بحرین، سودان و ... در این مراسم شرکت کردند و این بیانگر آن است که گفتمان ایران در حال ترویج میان کشورر‌ها و استقبال آن هاست.
به چه کسی در انتخابات باید رأی داد؟
توانمندی کاندید‌ها و اثر اقدامات آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. علاوه بر شاخص‌هایی که رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند، در انتخابات پیش روی ریاست جمهوری باید به کسی رأی داد که:
۱- ادامه دهنده راه شهید رئیسی باشد.
۲- قدرت اجرایی قوی داشته باشد؛ در سطح عالیه فکری، سیاست‌ها توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی با ساز و کار‌های مجمع تشخیص مصصلحت نظام اتخاذ می‌گردد. این سیاست‌ها در برنامه‌ها و چشم انداز‌های مجلس تدوین می‌شود و نیاز به یک رئیس جمهور با قدرت اجرایی زیاد است که آنها را عملی کند.
۳- قدرت اجماع بخش‌های مختلف نظام را داشته باشد.
۴- هر عضو از نظام را که تخصص دارد، کارکردش را به رسمیت بشناسد.
پیش بینی شما از انتخابات پیش رو چیست؟
احتمالا مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری پیش روی، نسبت به انتخابات مجلس بیشتر باشد و شاهد مشارکت حدود ۵۱ تا ۵۳ درصدی باشیم و انتخابات به دور دوم کشیده شود.