دلایل سه گانه روسیه برای تغییر دکترین هسته ای خود

تصمیم روسیه برای تغییر دکترین هسته‌ای این کشور از زمان تشدید درگیری‌هایش با اوکراین و به دنبال آن افزایش اختلافاتش با غرب مطرح شده است و اکنون که اوکراین بر لزوم تشدید و گسترش حملات خود به خاک روسیه اصرار می‌ورزد، مقامات کرملین هم با صراحت بیشتری از اراده جدی خود برای تغییر مولفه‌های اصلی این دکترین صحبت می‌کنند. امری که در شرایط کنونی جنگ، قطعا باب میل آمریکا و کشور‌های اروپایی نخواهد بود.
در همین رابطه سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه به تازگی عنوان کرده که قرار است تغییرات بسیار مهمی در دکترین هسته‌ای روسیه ایجاد شود، دکترینی که به موجب آن استفاده از تسلیحات هسته‌ای تحت تاثیر یکی از سناریو‌های سه گانه زیر برای کشور روسیه امکانپذیر می‌شود:
۱. در صورت پرتاب موشک‌های بالستیک به داخل خاک روسیه و در قلمروی متحدانش
۲. استفاده از سلاح‌های هسته‌ای یا دیگر سلاح‌های کشتار جمعی از سوی دشمنان روسیه علیه این کشور
۳. حمله دشمنان روسیه به سایت‌های مهم دولتی و نظامی این کشور و از کارانداختن آنها.
علیرغم شروط تعیین شده در دکترین هسته‌ای روسیه، اکنون بسیاری از کارشناسان و تحلیگران تندرو در این کشور بر لزوم محدود کردن شروط تعیین شده در این دکترین برای استفاده از تسلیحات هسته‌ای تاکید می‌کنند.
اینکه چرا در شرایط کنونی مسکو بر روی تغییر دکترین هسته‌ای خود اصرار و پافشاری شدیدی می‌کند، می‌تواند تحت تاثیر یکی از عوامل زیر باشد:
- تغییر موضع اوکراین در جنگ با روسیه
مهم‌ترین دلیلی که مسکو را به تغییر دکترین هسته‌ای این کشور در شرایط کنونی ترغیب کرده است، تحت تاثیر تغییر موضع کنونی این کشور در قبال روسیه در جنگ و مقابله جدی و اساسی با آن است. در این راستا، تصمیم اوکراین برای حمله به یکی از مناطق مرزی روسیه با تکیه بر سلاح‌هایی که از سوی کشور‌های غربی به خصوص آمریکا، آلمان و انگلیس به این کشور ارائه شده است، مقامات کرملین را به اتخاذ مواضعی جدی‌تر برای مقابله با پیشروی‌های ارتش اوکراین به سایر مناطق و سرزمین‌های تحت حاکمیت روسیه وادار کرده است. در واقع اینطور به نظر می‌رسد که موضع اوکراین از حالت دفاعی در جنگ با روسیه تحت تاثیر حمایت‌های کشور‌های غربی از این کشور به یک موضع تهاجمی تبدیل شده است و این موضوع می‌تواند دلیل محکمی برای تغییر دکترین هسته‌ای روسیه تلقی شود.
- جلوگیری از دخالت غرب در جنگ اوکراین
برای مسکو این موضوع بار‌ها و بار‌ها محرز شده است که اوکراین تنها تحت تاثیر حمایت‌ها و کمک‌ها کشور‌های غربی است که تصمیم به ادامه جنگ با روسیه و تغییر مواضع تاکتیکی خود علیه این کشور گرفته است. روسیه بار‌ها و بار‌ها غرب را به این موضوع متهم کرده است که با کمک به اوکراین از این کشور به عنوان یک نیروی نیابتی در جنگ با این کشور سواستفاده کرده است و در همین راستاست که تحت هیچ شرایطی حاضر نیست، دست از حمایت هایش از اوکراین بردارد. اکنون ایجاد تغییر در دکترین هسته‌ای روسیه می‌تواند به عنوان یک مولفه بازدارنده بسیار خوبی برای مقابله با دخالت‌های بی حد و اندازه کشور‌های غربی در جریان جنگ اوکراین با روسیه محسوب شود. موضوعی که می‌تواند با صرف کمترین هزینه از افزایش حمایت‌های غرب از اوکراین برای حمله به خاک روسیه بکاهد و همچنان شرایط مطلوب تری را برای این کشور به همراه آورد.
- افزایش اهرم فشار بر اوکراین
یکی دیگر از مواردی که می‌تواند مسکو را در بحبوحه جنگ با اوکراین به تغییر دکترین هسته‌ای این کشور ترغیب نماید، تلاش برای ایجاد موضع گیری جدیدی است که در قالب آن بر اهرم‌های فشار این کشور علیه اوکراین جهت تسلیم شدن در جنگ می‌افزاید. برای روسیه این موضوع کاملا بدیهی و آشکار است که نه اوکراین و نه حتی کشور‌های غربی به هیچ عنوان توان رقابت با ظرفیت‌های گسترده هسته‌ای این کشور را نخواهند داشت. به خصوص آنکه با وجود گذشت حدود ۳ سال از جنگ اوکراین و صرف میلیارد‌ها دلار هزینه از سوی تمام این کشور‌ها در حمایت از اوکراین این کشور هنوز هم نتوانسته به موقعیت قابل قبولی در جنگ دست پیدا کند و جایگاهش را به سطح بهتری برساند.
در شرایطی که روسیه با برخورداری از ۵ هزار و ۵۰۰ کلاهک هسته‌ای پیشتاز کشور‌های جهان در بحث توانمندی‌های هسته‌ای بوده است و حتی از آمریکا هم در جایگاه بالاتری در این زمینه قرار دارد، صحبت از تغییر دکترین هسته‌ای می‌تواند تاثیر بسیار گسترده‌ای بر تغییر مواضع حمایت آمیز غرب در مورد اوکراین داشته باشد. به خصوص آنکه مدت زمان زیادی از دوران ریاست جمهوری جو بایدن، رئیس جمهور کنونی آمریکا باقی نمانده است و مشخص نیست، کاخ سفید برای تداوم حمایت‌های تسلیحاتی و نظامی از اوکراین در آینده به دست کدام یک از نامزد‌های معرفی شده برای رقابت‌های ریاست جمهوری ماه نوامبر بیفتد.