ترکیه در کما!

کاهش ارزش پول ملی ترکیه و گذر آن از مرز ۱۲، ارزش لیر ترکیه را در چند روز به شدت کاهش داد و وضعیت نامطلوبی برای مردم به لحاظ معیشتی و برای حزب حاکم عدالت ‎و توسعه از نظر سیاسی به وجود آورده و اقتصاد سست ترکیه را به کما برده است. مردم ترکیه از پس احساسات ملی گرایانه‎ای که اردوغان به پیکره جامعه بسته است، دنبال تغییر در این کشور هستند. به گونه ای که اعتراضات مردمی به وضعیت نامطلوب اقتصادی در شهرهای مختلف ترکیه در حال افزایش است و پیوند نارضایتی مردم با احزاب مخالف سیاست‎های اردوغان زنگ خطر را برای دولت ترکیه به صدا درآورده است.

اقتصاد ترکیه که براساس دو مقوله مهم توریسم و سرمایه‎گذاری خارجی شکل می یابد، در حال حاضر با توجه به برخی اشتباهات سیاسی اردوغان، به مرحله سرنوشت ساز انقضای فعالیت سیاسی از قِبَل اشتباهات راهبردی رسیده است. بخش توریسم ترکیه با توجه به شیوع کرونا در دو سال گذشته، ضربه سنگینی متحمل شد و در برهه‎ای در راستای ایجاد قرنطینه، به طور کامل تعطیل شد و زیربنای اقتصادی ترکیه را در معرض پس ‎لرزه‎های فراوان قرار داد. در کنار وضعیت قرمز کرونا و توریسم در ترکیه، ورود اردوغان به حوزه‌های مختلف منطقه‌ای و اقدام به ماجراجویی در منطقه حساسی چون جنوب غرب آسیا، اقتصاد و سیاست ترکیه را در میدان نامتوازن قرار داد. اردوغان در عالم سیاست، فریب جغرافیا و ژئوپلیتیک کشورش را خورد اما سخن مرکل را فراموش کرد که با عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا، اروپا با خاورمیانه همسایه خواهد شد و این امر نشدنی است. رویای احیای امپراتوری عثمانی از طریق بازی دوگانه اردوغان با آمریکا و روسیه در منطقه و نشانه‎های سیاسی آن را باید در سخنان انتخاباتی جو بایدن رئیس جمهور آمریکا مبنی بر تغییر در سیاست ترکیه الزامی است، جستجو کرد.

علاوه بر مسئله توریسم و اقدامات منطقه ای اردوغان، کاهش نرخ سود بانکی نیز مزید بر علت شده و اقتصاد ترکیه را بر لبه پرتگاه برده است. توقف فروش شرکت اپل در ترکیه به تبع نوسانات ارزی این کشور نیز قابل تامل است. بنابر اعلام شرکت اپل، فروش آیفون، آی پد و سایر لوازم جانبی تا اطلاع ثانوی متوقف شده است که به لحاظ روانی, جامعه ترکیه را آشفته‎ تر می‎کند.

همچنین اختلافات ایدئولوژیکی اردوغان با کشورهایی چون امارات، مصر و عربستان، پایه دوم اقتصاد ترکیه یعنی سرمایه گذاری‎های خارجی را متزلزل کرده است. از این رو, تلاش‎های اخیر ترکیه برای نزدیکی به مصر و عربستان و مذاکراتی که با امارات پیگیری می‌کند، به دنبال تغییر وضع موجود و احیای اقتصاد در حال احتضار ترکیه از طریق سرمایه‎گذاری های سه کشور مذکور در ترکیه است.

در مجموع شرایط کنونی ترکیه را باید متاثر از چند عامل اساسی دانست که طی سالیان گذشته دولتمردان این کشور بدون توجه به تمام ملاحظات و اقتضائات داخلی و خارجی این وضعیت را رقم زده‌اند. بخشی از این عوامل عبارت‎اند از:

• افزایش تنش با همسایگان برخلاف سیاست اعلامی ترکیه؛
• حمایت از برخی گروه‎ها وجریان‎های تروریستی در منطقه به ویژه دربحران سوریه؛
• بازکردن جبهه‎ های متعدد منطقه‎ای بدون دستیابی به دستاورد از جمله در عراق، سوریه، لیبی و اخیراً در آذربایجان.