دلایل عادی سازی روابط ترکیه و امارات

در جریان سفر محمد بن راید آل نهیان ولیعهد امارات به ترکیه که با دعوت اردوغان صورت گرفته بود، توافق­ نامه هایی در زمینه انرژی، محیط زیست، امور مالی و تجارت میان دو کشور به امضا رسید. دو کشور که بیش از این همدیگر را به رفتارهای خصمانه در بسیاری از مسائل منطقه متهم می کردند، تصمیم به عادی­ سازی روابط و حل اختلافات فی­ مابین کرده ­اند. روند عادی سازی روابط بین ترکیه و امارات از اواخر سال 2020 آغاز شده و همچنان ادامه دارد. نقطه آغاز این روند، به قدرت رسیدن جو بایدن و روی آوری مجدد آمریکا به سمت سیاست خارجی فعال بوده است. با پایان تحریم های امارات و عربستان سعودی علیه قطر به عنوان یکی از مهمترین متحدان منطقه ای ترکیه روند عادی سازی روابط با امارات، مصر و اسرائیل در دستور کار این کشور قرار گرفت.

از سال 2013 تا کنون همواره تنش بی سابقه ای در روابط ترکیه و امارات وجود داشته و در این دوران طرفین به شدت یکدیگر را متهم می کردند. مهمترین عامل قطع روابط بین ترکیه و امارات، برکناری محمد مرسی  رئیس جمهور منتخب مصر در نتیجه کودتای نظامی 2013 بوده است. به اعتقاد ترکیه این کودتا با حمایت کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله امارات صورت گرفته است.  دوران پر تلاطم بین دو کشور پس از روی کار آمدن شاهزاده اماراتی که  از سیاست خارجی بلند پروازانه حمایت می کرد، شروع شد. عامل مهم دیگر در این تنش کودتای 2016 ترکیه و ادعای دست داشتن امارات در این کودتا بود. در آن دوران اتهامات بسیار سنگینی علیه امارات و محمد بن زاید در رسانه های ترکیه منتشر شده و حتی ادعا شد که امارات از برخی رسانه های مخالف ترکیه حمایت می کند. در این دوران تضادهای دو کشور در حوزه­ های تنش زای منطقه­ ای به خصوص شرق مدیترانه به اوج رسید.

تغییر در سیاست خارجی امارت تحت تاثیر معادلات جدید خاورمیانه با روی کارآمدن بایدن و شرایط داخلی ترکیه از جمله وضعیت اقتصادی و تاثیر آن بر جایگاه سیاسی اردوغان نقش مهمی در عادی سازی روابط دو کشور دارد. بر این اساس، امارات دیگر از رویکرد تنش زا و ابزار نظامی در حل بحران­ های منطقه ای که هزینه­ های هنگفتی را بر این کشور تحمیل کرده دست برداشته و به سمت تعامل و عبور از بحران در حال حرکت است. حتی این کشور به دنبال ایجاد توازن در منطقه می باشد. نزدیکی به سوریه و احتمال گسترش همکاری با ایران از این بعد هم قابل بررسی است، چرا که روابط این کشور با کشورهای منطقه از جمله سوریه حضور و نقش ایران را در منطقه تحت تاثیر قرار می دهد. مساله بعدی که امارات به دنبال آن است دست یابی به اهداف سیاسی از طریق نفوذ اقتصادی می­باشد. بنابراین این کشور نیازمند ترکیه برای سرمایه­ گذاری و همچنین تامین منافع خود در مدیترانه شرقی است. بحث استفاده از کریدور ایران جهت سهولت در دسترسی و کاهش هزینه­ ها هم در این راستا مطرح می شود.

 بر خلاف امارت که هدف آن  دست یابی به اهداف سیاسی است، ترکیه به دنبال منافع اقتصادی و کسب سرمایه­ گذاری های خارجی است. در حال حاضر شرایط اقتصادی ترکیه مطلوب نبوده و اقتصاد پاشنه آشیل اردوغان در انتخابات 2023 می باشد. افزایش نرخ بیکاری، تورم، کاهش ارزش لیر و... ضمن افزایش نارضایتی های عمومی از اردوغان، موقعیت وی و حزبش را متزلزل کرده است. برایند همه نظرسنجی ها نشان از کاهش شدید آرا وی در انتخابات و افزایش محبوبیت اپوزیسیون شده است. در چنین شرایطی اردوغان با هدف جذب سرمایه­ های خارجی به دنبال ترمیم وضعیت نامطلوب اقتصادی و کسب جایگاه اجتماعی از دست رفته است. هرچند که توافق طرفین و اعلام سرمایه گذاری 10 میلیاردی امارت در ترکیه تا حدودی توانست وضعیت بی ثبات ارز را تحت کنترل در آورد، اما تاثیر آن مقطعی و بوده و به نظر نمی­رسد در دراز مدت شرایط موجود را تغییر دهد.