انتخابات شهرداری های لبنان؛ پیروزی گفتمان مقاومت

نخستین مرحله انتخابات شهرداری‌های لبنان روز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ در منطقه استان جبل برگزار شد. استان جبل در مرکز لبنان قرار دارد و از شش ناحیه تشکیل شده است. بنا بر اعلام وزارت کشور لبنان، میزان مشارکت بیش از ۴۵ درصد بوده است که از نظر مقامات لبنانی رقم قابل توجهی محسوب می‌شود. قرار است مراحل بعدی انتخابات شهرداری‌ها تا پایان ماه می‌میلادی به ترتیب در استان‌های عکار، بیروت، بقاع، بعلبک و هرمل و نهایتا جنوب و نبطیه برگزار شود.

اکثریت ساکنان استان جبل مسیحی هستند؛ اما مناطق جنوب بیروت که به شیعیان اختصاص دارد نتایج جالب توجهی داشت و ائتلاف شیعیان شامل حزب الله و جنبش امل اکثریت کرسی‌ها را کسب کردند.

از طرفی، این دور از انتخابات شاهد هماهنگی جریان آزاد مسیحی به رهبری جبران باسیل با جریان شیعی بود. باسیل در دو سال اخیر گاه و بیگاه انتقاد‌هایی به جریان مقاومت داشت و حتی در جریان جنگ اخیر اعلام کرد که مقاومت دچار خطای راهبردی شده است.

اما در شهر‌هایی با ترکیب جمعیتی مختلط مانند الحدث، شیاح و حاره حریک، بین دو حزب شیعی و جریان آزاد مسیحی هماهنگی صورت گرفت که این امر منجر به اتحاد‌های محلی شده و امکان توزیع کرسی‌ها بر اساس فهرست‌های مورد توافق بر اساس توازن طایفه‌ای و سیاسی را فراهم کرد.

در انتخابات قبلی (سال ۲۰۱۶)، ائتلاف سه گانه حزب الله، جنبش امل و جریان آزاد ملی توانستند با اکثریت قاطع در مناطق تحت نفوذ خود پیروز شوند. آنان برای نخستین بار در بیروت، با تشکیل اتحادیه‌ای به نام «ضاحیه جنوبی»، سطح خدمات شهری در جنوب پایتخت را به شکل محسوسی ارتقا دادند و به این ترتیب پایگام مردمی آنان افزایش یافت.

در این مرحله، حزب الله لبنان و جنبش امل با تشکیل ائتلاف موسوم به «توسعه و وفاداری» (التنمیة و الوفاء) توانستند در مناطق حجولا، رأس أسطا، عین الغویبة، بشتلیده، فدار، المغیری، الشوف، عالیه، بعبدا و الغبیری، حارة حریک، الجیة، جون و الوردانیة پیروز شوند. نکته قابل توجه آن است که در منطقه الغبیری لیستی از مخالفان حزب الله حضور داشتند، ولی در مقابل شیعیان ناکام شدند.

این در حالی است که با توجه به جنگ اخیر لبنان و خسارت‌های امنیتی و نظامی وارد شده بر حزب الله، بسیاری از ناظران بر این باور بودند که گفتمان مقاومت در عرصه سیاسی نیز شکست خواهد خورد؛ اما حزب الله با انتخاب دبیر کل جدید شیخ نعیم قاسم موفق به عبور از بحران و حفظ انسجام درونی خود شد.

همچنین دشمنان حزب الله و خصوصا آمریکا از طریق فرستاده خود به لبنان «مورگان اورتگاس» مدعی شده بود ما بر عدم مشارکت حزب الله در دولت جدید لبنان به هر نحوی تاکید می‌کنیم و این مسئله یکی از خط قرمز‌های واشنگتن محسوب می‌شود. اما نه تنها حزب الله موفق به حضور در دولت شد، بلکه اینک در انتخابات شهرداری‌ها نیز دست بالا را یافته است.

از سوی دیگر، لیست‌های مقاومت در رقابت با «قوات لبنانی» نیز به نتایج قابل توجهی دست یافتند و مناطقی، چون الجیه، فدار و بشتلیده، این رقابت‌ها بیش از آنکه انتخاباتی باشد، تبدیل به تقابل دو گفتمان مقاومت و ضد مقاومت شد. در واقع، پیام نتایج این مرحله از انتخابات آن است که جامعه لبنانی همچنان با با ایده مقاومت همراه است و رقبای سیاسی فاقد پایگاه مردمی، قادر به پیشبرد اهدافی، چون حذف یا خلع سلاح حزب الله نیستند.

به عبارت دیگر، انتخابات شهرداری‌های لبنان به عنوان یکی از مهم‌ترین نقاط عطف در عرصه سیاسی و اجتماعی، بار دیگر به صحنه‌ای تبدیل شد تا جریان‌های سیاسی و اجتماعی در رقابتی گسترده و حساس، مواضع و برنامه‌های خود را به مردم ارائه دهند. انتخابات شهرداری‌ها در لبنان نه فقط فرصتی برای تصمیم گیری‌های محلی محسوب می‌شود، بلکه تریبونی است که از افکار، ارزش‌ها، وابستگی‌ها، و قدرت نفوذ جریان‌های سیاسی پرده برمی دارد.

البته رای مردم به مقاومت تنها ناظر به تایید فرهنگ مقاومت نیست، بلکه نشانگر حمایت از سایر شعار‌هایی است که حزب الله از دیرباز آن را مطرح کرده است از جمله: عدالت اجتماعی، انسجام و وحدت ملی، ثبات و امنیت، استقلال و اقتدار کشور در کنار بازسازی و خدمات اجتماعی و اقتصادی؛ لذا حزب الله در روند سیاسی و به ویژه در شهرداری‌ها موظف به مدیریت و تدبیر برای حل مشکلات مردم است تا پایگاه مردمی خود را کماکان حفظ و تقویت کند.

انتخابات شهرداری در لبنان بعد از پارلمان اهمیت بسیار زیادی دارد. این انتخابات چند مرحله‌ای بوده و به دلیل برگزاری آن پس از ۹ سال وقفه و تحولات یک سال اخیر در سایه جنگ غزه و لبنان حائز اهمیت بسیاری است. طبق قوانین داخلی لبنان از جمله قانون شماره ۱۱۸ مصوب سال ۱۹۷۷، شهرداران هر منطقه از اختیارات مالی و اداری زیادی برخوردار هستند و از طریق تصمیم‌گیری‌های گسترده در حوزه‌های مختلف، نقش اساسی در توسعه محلی دارند. اما عدم مدیریت لازم و بحران‌های مالی در سال‌های اخیر موجب ناکارآمدی شهرداری‌ها شده و انتظارات مردم از این نهاد به حداقل رسیده است.

در مجموع نتایج دور اول انتخابات شهرداری‌ها متضمن چندین پیام مهم است که مهمترین آن پیروزی سیاسی حزب الله همانند سال ۲۰۱۶ بوده و نشان داد این حزب به رغم فشار‌ها و هجمه‌های تبلیغاتی مخالفان، همچنان دارای پشتوانه مردمی بالایی می‌باشد. پیش از این، تشییع جنازه میلیونی رهبر فقید حزب الله شهید سید حسن نصرالله نیز در ۵ اسفند ۱۳۰۴ نشان داد که گفتمان مقاومت در سپهر اجتماعی لبنان از پژواک بلندی برخوردار است.

همچنین معلوم شد جریان آزاد مسیحی پس از دور ماندن از قدرت به دنبال خروج میشل عون از کاخ ریاست جمهوری و عدم حضور در دولت نواف سلام، بازگشت جدیدی را در عرصه سیاسی لبنان تجربه کرده و نشان داد از طریق ائتلاف با جریان مقاومت، می‌تواند انتخاب اول مسیحیان این کشور باشد.

از سوی دیگر، ائتلاف حزب الله و جنبش امل موسوم به توسعه و وفاداری (التنمیه و الوفاء) ثتبیت شده و این تجربه می‌تواند باعث هماهنگی بیشتر آنها و کسب پیروزی‌های تازه در انتخابات شهرداری‌ها در جنوب و بقاع و نیز انتخابات پارلمانی سال ۲۰۲۶ گردد.