واکاوی دلایل و پیامدهای توافق تجاری پکن و واشنگتن

در اقدامی راهبردی و با هدف آرام کردن تنش‌های اقتصادی و جنگ تجاری بین دو اقتصاد بزرگ جهان، ایالات متحده و چین از توافق مهمی برای کاهش تعرفه‌های متقابل خبر دادند. این توافق که پس از دیدار‌های فشرده در ژنو حاصل شد، واکنش‌های گسترده‌ای را در محافل اقتصادی و بانکی برانگیخت، بطوریکه انتظارات متفاوتی در مورد پیامد‌های آن برای تجارت بین‌المللی و ثبات مالی جهانی وجود دارد. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا نیز نسبت به نتیجه مذاکرات ابراز خوش‌بینی و خاطرنشان کرد که این پیشرفت نشان دهنده تمایل مشترک برای بازگرداندن تعادل تجاری و کاهش فشار بر بازار‌های جهانی است.

جزییات توافق

توافق اخیر بین ایالات متحده و چین برای کاهش تعرفه‌ها، گامی راهبردی در جهت تنش‌زدایی اقتصادی بین این دو غول اقتصادی است. این توافق پس ازجنگ تجاری مداوم وی از سال ۲۰۱۸ حاصل می‌شود که طی آن واشنگتن تعرفه‌هایی تا ۱۴۵ درصد بر کالا‌های چینی وضع کرد و در مقابل، پکن با اعمال تعرفه‌هایی تا ۱۲۵ درصد بر کالا‌های آمریکایی پاسخ داد.

اما توافق جدید نشان دهنده تغییر عمده‌ای در سیاست‌های هر دو کشور است، به طوری که ایالات متحده تعرفه‌های واردات چین را به ۳۰ درصد کاهش داده و در مقابل چین تعرفه‌های خود را به ۱۰ درصد رساند که نشان‌دهنده کاهش ۱۱۵ درصدی برای هر دو کشور است. به باور کارشناسان این تغییر ناگهانی واکنشی به فشار‌های اقتصادی داخلی بوده که دو اقتصاد بزرگ جهان با آن مواجه هستند.

غافلگیری ترامپ

دونالد ترامپ به نوعی انتظار واکنش شدید چین به تعرفه‌ها را نداشت و پکن در تثبیت خود به عنوان یک قدرت اقتصادی و نظامی ترامپ جنگ تجاری را با این باور آغاز کرد که چین به سرعت عقب‌نشینی خواهد کرد، اما دقیقاً عکس آن اتفاق افتاد. چین نه تنها از نظر اقتصادی واکنش نشان داد، بلکه قدرت خود را در چندین توافق نظامی نشان داد و باعث شد ایالات متحده در موضع خود تجدیدنظر کند.

جنگ تجاری هنوز به پایان نرسیده و مرحله بعدی احتمالا شگفتی‌های زیادی به خصوص با ورود کشور‌هایی مانند هند و ژاپن به عنوان بازیگران اصلی به عرصه اقتصادی را به همراه داشته باشد. علاوه بر این، اقتصاد جهانی در حال حاضر در مرحله تغییر شکل قدرت خود است و هرگونه توافق بین واشنگتن و پکن تأثیر مستقیمی بر بازار‌های مالی خواهد داشت.

در واقع، توافق اولیه آمریکا و چین می‌تواند گامی مهم در جهت آرام کردن تنش‌های تجاری بین دو اقتصاد بزرگ جهان باشد، اما اگر به چالش‌های آینده با دقت رسیدگی نشود، می‌تواند آغاز یک رویارویی اقتصادی دیگر باشد.

با این وجود، توافق بین چین و ایالات متحده نشان‌دهنده تحولی مهم در روابط تجاری بین دو کشور است، به ویژه از آنجایی که هر دو طرف از پیامد‌های اختلاف تجاری طولانی‌مدت رنج می‌برند. باید توجه داشت که اختلاف قابل توجهی در وابستگی متقابل تجاری بین دو کشور وجود دارد. ایالات متحده برای تأمین نیاز‌های خود به کالا‌ها و محصولات، بیشتر به چین متکی است و این امر در صورت تداوم تنش‌های تجاری، آن را در موقعیت حساسی قرار می‌دهد.

ثبات بازار

براساس برآورد کارشناسان، توافق ایالات متحده و چین به ثبات بازار‌های جهانی کمک خواهد کرد و اگر سازوکاری برای کاهش عوارض گمرکی بر روی برخی محصولات حاصل شود، این امر می‌تواند به بهبود تجارت بین دو کشور کمک کند. البته اعلام این توافق احتمالا برای پایان کامل بحران کافی نباشد. باید توجه داشت که هاوارد لوتنیک، وزیر بازرگانی ایالات متحده، گفته بود: «تعرفه‌های بالا اولین گام به سوی مذاکرات تجاری گسترده‌تر بود. می‌خواهیم بازار‌های بسته را به روی محصولات آمریکایی باز کنیم، اما از حقوق تجاری خود دست نخواهیم کشید. این توافق تنها آغاز کار است.» یعنی آینده روابط تجاری بین دو کشور همچنان با چالش‌هایی مواجه است.

در همین حال، گزارش‌ها حاکی از آن است که رئیس جمهور ترامپ احتمالا به دلیل حذف اروپا از این توافق با انتقادات داخلی رو‌به‌رو شود، به طوری که برخی از تحلیلگران معتقدند تمرکز صرف بر چین می‌تواند روابط تجاری با اروپا را به خطر بیندازد.

از سوی دیگر، با وجود استقبال از توافق اولیه بین واشنگتن و پکن، پرسش‌های زیادی در مورد جزئیات و سازوکار‌های اجرایی این توافق همچنان باقی است. ترامپ قصد دارد از این لحظه برای دستیابی به دستاورد‌های اقتصادی ملموس استفاده و به تقویت محبوبیت داخلی او کمک کند، زیرا با انتقادات گسترد‌های به دلیل سیاست‌های تجاری خود رو‌به‌رو شده است.

تأثیر بر بازار‌های مالی

همچنین توافق تجاری پیش‌بینی‌شده بین ایالات متحده و چین می‌تواند تأثیر تعیین‌کننده‌ای بر بازار‌های جهانی طلا و مالی داشته باشد. طرف آمریکایی به طور قابل توجهی قصد دارد مذاکرات با چین را سرعت بخشد تا از بحران احتمالی عرضه جلوگیری شود، به ویژه که بازار‌های آمریکا قبل از اجرایی شدن تعرفه‌ها شاهد افزایش قابل توجه نرخ واردات بودند.

دولت آمریکا اکنون با فشار قابل توجهی برای تکمیل توافق قبل از ایجاد کمبود کالا در بازار‌ها رو‌به‌رو است. طلا یکی از کالا‌هایی بود که آمریکا به مقدار زیاد وارد می‌کرد، اما اگر مذاکرات طولانی شود، احتمالا شاهد نوسانات شدید در قیمت آن باشیم.

تأثیر بر تجارت جهانی

پس از کاهش ۲۱ درصدی تجارت دوجانبه در آوریل ۲۰۲۵، احتمالا تجارت بین دو کشور بهبود یابد. بازار‌های مالی می‌توانند با کاهش اضطراب سرمایه‌گذاران، شاهد بهبود قابل توجهی باشند که این امر جریان ورود سرمایه به بازار‌های ایالات متحده و چین را افزایش می‌دهد. همچنین، ثبات زنجیره‌های تأمین جهانی نتیجه مستقیم این توافق خواهد بود، زیرا هزینه‌های حمل و نقل و قیمت مواد اولیه و در نتیجه، فشار‌های تورمی بر مصرف‌کنندگان در هر دو کشور کاهش می‌یابد.

چین به دنبال حفظ بازار‌های خارجی خود در شرایط رکود اقتصادی است و در مقابل ایالات متحده تلاش می‌کند بدون از دست دادن شرکای تجاری خود به تعادل برسد. در نتیجه، مرحله بعدی می‌تواند یا شاهد بازگشت تدریجی به یک سیستم تجارت آزاد باشد، اما با قوانین جدیدی که تعادل بین قدرت‌های بزرگ اقتصادی برقرار می‌شود، یا بازسازی اتحاد‌های اقتصادی که از دوگانه سنتی شرق و غرب فراتر می‌رود.

چشم‌انداز

بسیاری از کارشناسان این توافق را گامی موقت در جهت آرام کردن تنش‌های تجاری بین دو اقتصاد بزرگ جهان توصیف می‌کنند. این توافق از ۱۴ مه به مدت ۹۰ روز اجرایی خواهد شد، به این معنی که تعرفه‌های بالا در این مدت به حالت تعلیق در خواهد آمد.

ایالات متحده و چین ۴۳ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را کنترل می‌کنند که سهم ایالات متحده ۲۵ درصد و سهم چین ۱۸.۵ درصد است. این توافق، کاهش تعرفه‌های ایالات متحده بر کالا‌های چینی از ۱۴۵ درصد به ۳۰ درصد را پیش‌بینی می‌کند، به استثنای گوشی‌های هوشمند و دستگاه‌های الکترونیکی که همچنان مشمول تعرفه ویژه خواهند بود. این کاهش قابل توجه به عنوان بخشی از تلاش ایالات متحده برای افزایش صادرات خود به چین برای جبران خسارات وارده به اقتصاد ایالات متحده در نتیجه تعرفه‌های بالا صورت می‌گیرد.

چین متعهد خواهد شد که تعرفه‌های محصولات آمریکایی را از ۱۲۵ درصد به ۱۰ درصد کاهش دهد که منجر به احیای تجارت بین دو کشور خواهد شد. همچنین، ایالات متحده از چین خواسته است تا واردات کالا‌های آمریکایی خود را افزایش دهد تا شکاف تجاری بین دو کشور کاهش یابد.