فرش قرمز ممنوعه آمریکا برای نتانیاهو

سفر اخیر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، بنیامین نتانیاهو، به ایالات متحده آمریکا در بحبوحه تشدید جنایات علیه غیرنظامیان در نوار غزه، با واکنش‌های گسترده‌ای از سوی منتقدان سیاست‌های جنگ‌طلبانه وی همراه شده است. این سفر در حالی انجام شد که دیوان کیفری بین‌المللی در نوامبر ۲۰۲۴، نتانیاهو را به اتهام ارتکاب جنایات جنگی در غزه تحت پیگرد قانونی قرار داده و خواستار بازداشت او شده بود.

در شرایطی که شمار قربانیان در غزه، به‌ویژه در میان زنان و کودکان به‌طور نگران‌کننده‌ای افزایش یافته است، خروج امن نتانیاهو از اراضی اشغالی و دیدار رسمی وی با رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، دونالد ترامپ، موجب انتقادات جدی در محافل حقوق بشری و سیاسی شده است و بسیاری از ناظران این اقدام را بی‌اعتنایی آشکار به موازین بین‌المللی تلقی کرده‌اند.

در همین راستا، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر در اراضی فلسطینی اشغالی، ضمن انتقاد شدید از این سفر، خواستار توضیح مقامات کشور‌های ایتالیا، فرانسه و یونان شد. وی تأکید کرده است که این سه کشور باید پاسخ دهند چرا با وجود اطلاع از صدور حکم بازداشت بین‌المللی، اجازه عبور امن به هواپیمای حامل فردی دادند که به جنایات جنگی متهم است.

بررسی میزان پایبندی کشور‌های اروپایی و همچنین ایالات متحده آمریکا به احکام نهاد‌های بین‌المللی در این ماجرا، آزمونی مهم برای اعتبار ساختار حقوق بین‌الملل محسوب می‌شود؛ چرا که قطعا سکوت یا همراهی تلویحی با جنایتکاران جنگی، نه‌تنها مشروعیت این نهاد‌ها را زیر سؤال می‌برد، بلکه انگیزه کشور‌های متخاصم برای ادامه جنایات را نیز تقویت می‌کند.

در همین رابطه، سناتور برنی سندرز، از چهره‌های سرشناس جناح چپ آمریکا که منتقد سرسخت سیاست‌های نتانیاهو در غزه و همچنین سیاست‌های حمایت آمیز غرب از جنایات وی در جریان این جنگ محسوب می‌شود، با انتشار پیامی تند در شبکه‌های اجتماعی نسبت به این سفر واکنش نشان داده و گفته است: «درحالی‌که ترامپ و اعضای کنگره برای نخست‌وزیر اسرائیل فرش قرمز پهن می‌کنند، باید به یاد داشته باشیم که نتانیاهو توسط دیوان کیفری بین‌المللی به‌عنوان یک جنایت‌کار جنگی تحت تعقیب است. او مسئول نابودسازی و گرسنگی سیستماتیک مردم غزه بوده است».

او همچنین اعلام کرد قصد دارد طرح قانونی ارائه دهد که بر اساس آن، استفاده از بودجه فدرال برای هرگونه اقدام نظامی علیه ایران یا حمایت از جنگ‌افروزان بدون مجوز کنگره ممنوع شود. این اظهارات به‌خوبی نشان می‌دهد که سفر نتانیاهو، صرفاً یک سفر دیپلماتیک نبوده، بلکه نماد آشکار همدستی سیاسی با نقض سیستماتیک حقوق بشر به شمار می‌رود.

در سطح بین‌المللی نیز، نهاد‌هایی مانند عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر، تاکنون بار‌ها ضمن انتشار بیانیه‌های تند، سفر نتانیاهو به آمریکا را توهینی آشکار به عدالت جهانی دانسته‌اند. این نهاد‌ها تصریح کرده‌اند که دولت‌های اروپایی با نادیده گرفتن حکم دیوان کیفری، عملاً آن را بی‌اثر کرده و راه را برای مشروعیت‌بخشی به جنایات جنگی در سراسر جهان باز گذاشته‌اند.

اکنون عبور هواپیمای نتانیاهو از آسمان فرانسه، یونان و ایتالیا، آن‌هم بدون هیچ برخورد یا حتی واکنش رسمی، یادآور تناقض شدید نظام بین‌المللی است. جایی که اینطور به نظر می‌رسد که قدرت سیاسی بر عدالت حقوقی پیشی می‌گیرد و منافع استراتژیک جایگزین جان بی‌گناه انسان‌ها می‌شود. این تناقض، نه‌تنها برای مردم فلسطین، بلکه برای اعتبار مفاهیم جهانی مانند عدالت، انسانیت و قانون، تهدیدی جدی تلقی می‌شود.

از منظر حقوق بین‌الملل، دیوان کیفری بین‌المللی صلاحیت قضایی بر کشور‌های امضاکننده اساسنامه رم را دارد؛ فرانسه و ایتالیا و یونان هر سه از اعضای فعال این دیوان محسوب می‌شوند. بنابراین، عبور بدون مانع نتانیاهو، نه‌تنها خلاف روح همکاری قضایی بین‌المللی است، بلکه می‌تواند تخلف حقوقی از تعهدات بین‌المللی این کشور‌ها محسوب شود.

در نهایت، این سفر و واکنش‌ها به آن، یک بار دیگر نشان داد که عدالت بین‌المللی در جهانی نابرابر، همچنان ابزار دست دولت‌های قدرتمند باقی مانده است. جهان در برابر دو راهی بزرگی قرار دارد: یا باید به سمت اجرای واقعی عدالت برای همه گام بردارد، یا باید بپذیرد که حقوق بین‌الملل، بیشتر شبیه به یک رؤیای اخلاقی است تا واقعیتی اجرایی.