اهداف صدر از لشکر کشی خیابانی

جریان صدر در عراق طی هفته های گذشته تحرکات خاصی را صورت داد. اولین اقدام آنها اقامه نماز جمعه در بغداد و اقدام دیگر آنها تجمع در میدان التحریر و سپس حرکت به سمت پارلمان بود. در اقدام سوم طرفداران صدر باردیگر به پارلمان هجوم بردند و به علت این اقدام حلبوسی، رئیس مجلس جلسات پارلمان را به حالت تعویق درآورد. دست زدن به اقدامات خشونت آمیز و استفاده از لودر و بولدوزر برای رفع موانع ایجاد شده در ورودی‌های منطقه الخضراء و خسارت وارد شدن به اموال عمومی از نکات قابل توجه تحرکات طرفداران صدر در دومین یورش به منطقه الخضراء و پارلمان بود. این در حالی بود که قرار بود جلسات پارلمان برای تعیین رئیس جمهور و نخست وزیر در روزهای آتی تشکیل شود. این در حالی است که طی چند روز گشذته شاهد تحرکات و مواضع برخی شخصیت ها بودیم که مهم ترین آن موضع گیری الکاظمی بود. وی اعلام کرد که اگر آتش فتنه برافروخته شود، همه را می‌سوزاند؛ در این صورت، همه بازنده خواهیم بود و هیچ کس از این وضعیت سود نمی‌برد. در وضعیت بسیار حساسی هستیم و تنها راه برون‌رفت، گفت و گو و تفاهم است.معضل ما، سیاسی است و راهکار آن نیز قطعا سیاسی است. باید همه ما به مسئولیت خود عمل کنیم و از خواسته‌های خود کوتاه بیاییم.

باتوجه به وضعیت کنونی و اقدامات صورت گرفته، اهداف جریان صدر در ایجاد اغتشاش و اعتراض در عراق را باید در موارد ذیل بیان کرد:

• مقتدی صدر هیچ گاه به این گزاره فکر نمی کرد که پارلمان استعفای نمایندگان حامی این جریان را بپذیرد. در واقع صدر معتقد بود که با استعفای نمایندگان جریان صدری، سایر ائتلاف ها نیز در همراهی با آن استفعا خواهند داد. اما در واقع مشاهده شد که نه تنها سایر احزاب به سمت استعفا نرفتند، بلکه پارلمان صرف 24 ساعت نمایندگان جدید را نیز انتخاب کرد. بعد از این واقعه، چارچوب هماهنگی نیز به عنوان فراکسیون اکثریت، نخست وزیر را پیشنهاد داد و این امر چندان به مزاج صدر خوش نیامد. زیرا این واقعه به منزله فراموشی جریان صدر و از دور خارج شدن این جریان بود. با مشاهده این وضعیت، جریان صدر برای عرض اندام دوباره در عرصه سیاسی عراق اقدام به برگزاری نماز جمعه گسترده در بغداد و سپس ایجاد اغتشاش در مرکز عراق کرد. بنابراین می توان گفت که این تحرکات از سوی جریان صدر در وهله اول برای اعلام موجودیت سیاسی این جریان در عرصه عراق است.
• جریان صدر این اعتقاد را دارد که از طریق تحرکات اجتماعی و به نوعی قدرت اجتماعی خود در عرصه سیاسی عراق می تواند تاثیرگذار باشد. سناریویی که در اینجا مطرح می شود این است که احتمالا صدر با به وجود آوردن وضعیت موجود و ایجاد اغتشاش مترصد ادامه فعالیت دولت فعلی و ایجاد زمینه برای انتخابات زودهنگام است. امری که در روزنامه العربی جدید نیز مطرح شد و این روزنامه نوشت: در پی تشدید تنش‌ها در عراق پس از حملات آشوبگران حامی جریان صدر علیه گزینه نخست‌وزیری پیشنهادی چارچوب هماهنگی، برخی احزاب سیاسی و مدنی خواستار برگزاری مجدد انتخابات شدند.
• بسیاری این حرکت جریان صدر را نشات گرفته از مخالفت این جریان با گزینه چارچوب هماهنگی برای نخست وزیری یعنی محمد شیاع السودانی می دانند. البته باید به این نکته اشاره کرد که در صورت معرفی هر گزینه دیگر، این اقدامات از سوی جریان صدر اتفاق می افتاد. همانند آنچه در جلسه ابتدای پارلمان و برای تعیین رئیس مجلس از سوی جریان صدر با حالت کفن پوش و تنش در صحن پارلمان اتفاق افتاد.

حال باتوجه به این شرایط و وضعیت به وجود آمده باید به ذکر چند نکته نیز اشاراتی اجمالی داشته باشیم:

الف) این وضعیت در راستای سناریویی است که دشمنان عراق از ماه ها قبل به دنبال آن بودند و آن ایجاد یک نوع جنگ شیعی- شیعی در عراق است. الان بسیاری از رسانه های سعودی و اماراتی بعد از وقوع اعتراض ها و ورود برخی افراد به پارلمان، برنامه های خود را متوقف کردند و به طور مستقیم به پوشش این اخبار پرداختند. این در حالی است که این رسانه ها در طول چند روز اخیر همواره بر دوگانگی صدر- مالکی تاکید داشته اند و به نوعی مترصد این هستند که وضعیت فعلی را به یک نزاع شیعی- شیعی تبدیل کنند.

ب) رخداد این وضعیت برای عراق بسیار نگران کننده خواهد بود. هرچند بسیاری معتقدند که وضعیت فعلی ممکن است به سناریویی همچون سال 2019 تبدیل شود، اما باید گفت  که شرایط فعلی برای انجام اغتشاش های سال 2010 مهیا نیست. به عنوان نمونه جریان تشرینی که برخاسته از همان سال 2019 است اعلام کرد که به جمع معترضین صدری نخواهند پیوست.

با وجود این وضعیت و نکات گفته شده، می توان دو سناریو را برای آینده سیاسی عراق متصور شد:

• جریان صدر مانع از تشکیل دولت و جلسات پارلمان شود و با ادامه وضعیت کنونی راه را برای ادامه فعالیت دولت الکاظمی فراهم و سپس به سمت انتخابات زودهنگام برود که این امر هزینه سیاسی زیادی برای عراق خواهد داشت.
• چارچوب هماهنگی با همکاری جریان های بزرگ اهل سنت و کردها، شرایط را برای برگزاری جلسات پارلمان و انتخاب رئیس جمهور و نخست وزیر فراهم کند که وضعیت دوم از هرنظر برای عراق مطلوب تر است و نباید این کشور به سمت فرسایشی شدن وضعیت سیاسی و درگیری ها خود ساخته برود.

ارزیابی نهایی

اتفاقات کنونی در عراق که نشات گرفته از اقدامات جریان صدر است، با هر دلیل و هدفی صورت گرفته  است، برای اینده سیاسی عراق نگران کننده است. زیرا وجود این نوع اعتراض ها منجر به دخالت بازیگران فرامنطقه ای در عرصه سیاسی عراق خواهد شد. به گونه ای که بعد از اعتراض های جریان صدر و ورود طرفداران آن به پارلمان عراق، سفیر انگلستان در مداخله ای آشکار آن را جزئی از دموکراسی دانست. این قبیل اقدامات در کنار اقدامات رسانه ای برخی کشورهای منطقه ای برای تحریک افکار عمومی و رودرو قرار دادن مردم در مقابل یکدیگر است. به گونه ای که میدل ایست نیوز اعلام کرد که رسانه های صدری تصاویر هوایی از منزل نوری المالکی، رئیس ائتلاف دولت قانون در منطقه خضراء منتشر کرده اند و این رسانه ها از طرفداران جریان صدر خواسته اند به سمت منزل نوری المالکی بروند. این همان دوگانگی ایجادی و دینی است که دشمن از10 ماه پیش به دنبال آن است. زیرا اکنون دستورکار رسانه ای این شبکه ها بر مبنای جنگ صدر- مالکی بنا شده است.