رژیم صهیونیستی در تکاپوی عادی سازی روابط با عربستان

یکی از مسائلی که اخیراً توسط مقامات صهیونیستی تکرار می شود بحث عادی سازی روابط با عربستان سعودی است که نتانیاهو قبل از انتخابات نیز بر روی آن تاکید ویژه ای داشت. در همین رابطه دنی دانون، عضو حزب لیکود در کنست گفته است که باتوجه به گفتگوهای صورت گرفته انتظار می رود سال اینده میلادی توافق عادی سازی روابط با عربستان امضا شود. در همین رابطه شبکه‌ی صهیونیستی  آی24 در گزارشی اختصاصی خبر داد که محمد  بن‌سلمان برای عادی‎‌سازی رابطه با رژیم اشغال‌گر قدس درخواست‌هایی از آمریکا دارد که هیچ‌یک مربوط به موضوع فلسطین نیست.براساس ادعای این رسانه درخواست‌های ولیعهد سعودی از آمریکا مشتمل بر پنج مورد بوده است:تأیید اتحاد آمریکا و رژیم‌سعودی، تضمین تدارکات تسلیحاتی برای سعودی‌ها مانند کشورهای ناتو، توافقی که به عربستان سعودی امکان بهره‌برداری از ذخایر گسترده‌ی اورانیوم برای برنامه‌ی هسته‌ای غیرنظامی و محدودش را بدهد، پایان رفتار ناعادلانه در قبال سیاست نفتی سعودی‌ها و جدی گرفتن روند اصلاحات اجتماعی در رژیم‌سعودی به ریاست بن‌سلمان. همچنین عادل الجبیر وزیر وزیر مشاور در امورخارجه عربستان نیز به جامعه‌ی یهودیان آمریکا گفته که باید فرصت داد تا روند عادی‌سازی به بلوغ برسد. یکی از سران یهودیان آمریکایی حاضر در این دیدار نیز گفته که این امر سرانجام رخ خواهد داد و تنها دو مسأله در آن دخیل است: یکی زمان است و دیگری موفقیت عناصر میانه‌رو در حاکمیت سعودی.

باتوجه به این مواضع ابتدا باید به این مساله پرداخته شود که سناریوهای احتمالی از وضعیت عادی سازی طرفین چیست. براین اساس می توان سه سناریو را مطرح کرد:

• عادی سازی روابط: برحسب مواضع و سخنان مقامات سعودی و صهیونیستی این سناریو از دو نظر جزء سناریوهای محتمل است؛ اول؛ نتانیاهو که به عنوان نخست وزیر انتخاب شده تمام تلاش خود را برای کسب یک دستاورد در عرصه خارجی در جهت عادی سازی رابطه با عربستان به کار خواهد بست. دوم؛ به نظر می رسد که عربستان نیز به این مرحله رسیده که روابط خود را با رژیم صهیونیستی به مرحله آشکار برساند و از این طریق تاحدودی بر تنش روابط خود با آمریکا سرپوش بگذارد.
• عدم عادی سازی روابط: این گزینه جزء سناریوهای بعید است، زیرا هم اکنون عربستان با رژیم صهیونیستی ارتباطات پنهان زیادی دارد.
• عادی سازی تدریجی: این سناریو اکنون در مرحله اجرا است و عربستان با این رژیم در برخی موضوعات نظامی و خدماتی دارای روابط است. در واقع دو طرف از طریق عادی سازی تدریجی به دنبال عادی سازی کامل روابط هستند و اینکه این تعاملات دوجانبه را آشکار کنند. بنابراین روند تدریجی عادی سازی اکنون درجریان است و رژیم صهیونیستی به دنبال اشکارسازی این روابط است.

باتوجه به سناریوهای مطروحه و محتمل بودن سناریوی اول، باید به این موضوع نیز پرداخته شود که اهداف دو طرف از برقراری عادی سازی روابط چیست؟

رژیم صهیونیستی بنابر چند عامل به دنبال چندین هدف است:

الف) نزدیکی هرچه بیشتر به عربستان سعودی در جهت دوری از ایران؛

ب) رابطه با عربستان به عنوان داعیه دار کشورهای عربی به منزله رابطه با تمام کشورهای عربی است؛

ج) استفاده از ظرفیت های عربستان سعودی در جهت بحران های منطقه ای؛

د) زنده نگه داشتن طرح ابرام به عنوان نمادی از عادی سازی روابط با کشورهای عربی توسط نتانیاهو.

و) این عادی سازی در ابعاد داخلی برای نتانیاهو نیز دارای ابعاد تبلیغاتی است. اعتراض ها به فساد و ناکارآمدی نتانیاهو در سرزمین های اشغالی بسیار بالاست. این توافق می تواند تاحدودی از فشارهای داخلی علیه نتانیاهو بکاهد.

هرچند که بعید است در کوتاه مدت عربستان به سمت عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی برود، اما در این میان نیز عربستان بنابر سه عامل تمایل به عادی سازی روابط با این رژیم را دارد:

• به دنبال ائتلاف سازی از یک محور عبری- عربی در منطقه است؛
• به دنبال تغییر توازن منطقه ای به نفع خود از طریق عادی سازی روابط است؛
• مقطع فعلی به دلیل روی کارآمدن نتانیاهو و همگرایی بین بن سلمان و نتانیاهو بهترین مقطع زمانی است که ممکن است به دلیل شکنندگی دولت در سرزمین های اشغالی این فرصت دیگر فراهم نشود.

اهداف مشترک دو طرف نیز برمبنای گزاره های ذیل است:

• اسراییل برای پیشبرد اهداف خود نیاز به یک اجماع عربی جدید دارد. مهمترین طرح نیز همچنان طرح ابرام است که رژیم صهیونیستی از آن به دنبال هویت بخشیدن به موجودیت خود نزد کشورهای عربی است.
• اسراییل به دنبال یک حصار امنیتی در برابر ایران است. نفوذ این رژیم در کردستان عراق، کشورهای شمالی ایران همچون آذربایجان و در کشورهای حاشیه خلیج فارس نمونه بارز پیاده سازی این کمربند امنیتی است. براساس تئوری که اسراییلی ها برای ایران مطرح کرده اند، همان گونه که ایران در مرزهای سرزمین های اشغالی حضور دارد، این رژیم نیز باید در مرزهای پیرامونی ایران حضور داشته باشد تا تهدیدات امنیتی ایران افزایش پیدا کند.

ارزیابی نهایی

عادی سازی روابط عربستان با اسراییل موضوع بحث برانگیز و جنجالی نخواهد بود، زیرا دو طرف اولاً با یکدیگر روابط پنهان دارند و ثانیاً این مضوع از زمان توافق ابرام مطرح شده است. اما عربستان برحسب چند موضوع به سمت عادی سازی روابط با اسراییل گام برنداشته است. یکی از این عوامل نوع نگاه جهان اسلام به عربستان خواهد بود که با انتقادهای فراوانی در صورت وقوع این روابط مواجه خواهد شد. یکی عامل دیگر در داخل عربستان سعودی است که حکومت آل سعود به شدت از ایجاد یک جرقه نسبت به تحریک سایر اقوام ترس دارد و اکنون هراس این را دارد که عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی به عنوان این جرقه ایفای نقش کند.