نقش شهید سلیمانی در تقویت قدرت بازدارندگی نوین جمهوری اسلامی ایران

این روزها که مقارن با سومین سالگرد شهادت شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی است، پیرامون خصوصیات و ابعاد شخصیتی این شهید گرانقدر زیاد نوشته و گفته می‌شود؛ البته عظمت شهید سلیمانی به اندازه‌ای است که هر چه درباره ایشان گفته و نوشته شود باز هم کم است. چرا که این شهید بزرگوار دیگر متعلق به نسل و مقطع کنونی نیست، بلکه عملاً به یک مکتب تبدیل شده است که باید تمام ابعاد و زوایای آن به خصوص مورد کنکاش قرار بگیرد و در اختیار آیند‌گان قرار بگیرد.

 

گزاره‌های تحلیلی:

1- یکی از موضوعات بسیار مهمی که درباره شهید سلیمانی باید مورد تأکید قرار بگیرد، نقش ایشان در ایجاد و تقویت قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران در ابعاد نوین است. هدف نهایی و بلندمدت بازدارندگی، تأثیرگذاری بر محاسبات راهبردی دشمن و چانه‌زنی راهبردی است؛ به طوری که دشمن مجاب شود که هزینه تهاجم و تجاوز نظامی نسبت به فایده آن بسیار بیشتر بوده و غیرعقلانی است و از آن منصرف و مأیوس گردد.

2- در این شکی نیست که در دو دهه گذشته برخلاف اهداف، سیاست‌ها و راهبردهای آمریکا که دنبال ایجاد یک نظم آمریکایی در منطقه بود، نظم نوینی با مرکزیت ایران و جبهه مقاومت اسلامی در منطقه غرب آسیا در حال شکل‌گیری است. مهم‌ترین مؤلفه این نظم نوین، قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران است که شهید سلیمانی در ایجاد و امکان اعمال آن نقش مؤثر و مؤسس داشته است.

3- شهید سلیمانی در دوران فرماندهی نیروی قدس تلاش زیادی و موفقی برای ارتقاء سطح بازدارندگی همه‌جانبه و فراگیر ایران در قالب راهبرد «دفاع فعال» که تهاجم و تجاوز بالقوه دشمن دفع می‌گردد، انجام داد. مثلاً حضور ایران در منطقه، از جمله در سوریه، یک نوع دفاع فعال است، نه توسعه‌طلبی؛ زیرا، اگر در سوریه با تهدید علیه امنیت ملی ایران مقابله نشود، باید در مرزها و قلمرو سرزمینی خود با تهدید مواجه شد.

4- اگر مهم‌ترین و مؤثرترین ابزار و عنصر قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی را توان و تسلیحات موشکی بدانیم، اگرچه شهید سلیمانی شاید مستقیماً در ایجاد قدرت موشکی ایران مشارکت نداشته است، ولی نقش مستقیمی در امکان استفاده از آن، به عنوان یک ابزار بازدارنده، داشته است. به گونه‌ای که او با توسعه و تقویت نفوذ و حضور منطقه‌ای ایران، از یک‌سو، و تسلیح محور مقاومت به تسلیحات موشکی، از سوی دیگر، زمینه استفاده مستقیم و غیرمستقیم آن توسط کشور برای بازداشتن دشمنان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را فراهم کرده است.

5- علاوه بر این، شهید سلیمانی مغز متفکر ایجاد بازدارندگی نیابتی برای جمهوری اسلامی ایران است که ناشی از قدرت تلافی‌جویانه گروه‌های مقاومت اسلامی در منطقه است که خود را عمق راهبردی ایران می‌دانند. شهید سلیمانی چون این بیم و هراس را در دشمنان جمهوری اسلامی به وجود آورده است که هرگونه اقدام تجاوزکارانه آنان علیه ایران با عملیات تلافی‌جویانه مقاومت اسلامی مواجه می‌شود. این نوع بازدارندگی، به ویژه در مورد رژیم صهیونیستی صادق است. به گونه‌ای که این رژیم سال‌هاست در ترس و وحشت دائمی قرار دارد که در صورت اقدام نظامی برضد جمهوری اسلامی ایران با پاسخ کوبنده مقاومت در درون خود مواجه می‌شود.

نکته راهبردی؛ بی‌تردید شهید سلیمانی را باید پیشگام بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران در غرب آسیا دانست که این نوع بازدارندگی نه تنها به تقویت امنیت و ثبات در کشورهای مهمی از منطقه نیز انجامیده است بلکه دست آمریکا، رژیم صهیونیستی و شرکای غربی و منطقه‌ای این دو را از دست‌اندازی در امنیت و ثبات منطقه تا حدود زیادی کوتاه کرده است. همین کارکرد شهید سلیمانی در تأمین امنیت منطقه بود که آمریکایی‌ها آن را برنتافتند و به مثابه اشقی‌الناس در زمان حاضر او را ترور کردند.