هاکان فیدان

تلاش فزاینده ترکیه برای نقش آفرینی هژمونیک در حوزه امنیت منطقه ای نویسنده: دکتر حسن صادقیان؛ تحلیلگر مسائل سیاسی ترکیه و قفقاز به نظر می رسد رهبران آنکارا با موانع سخت امنیتی در سوریه مواجه شده اند و برای رهایی از آن در تلاش برای همراه سازی کشورهای منطقه و نقش آفرینی هژمونیک در حوزه امنیتی هستند. به ویژه به دلیل وضعیت آنارشیک و هرج و مرج گونه حاکم بر سوریه، بروز بی‌ثباتی احتمالی در اردوگاه‌هایی که تروریست‌های داعش در آن نگهداری می‌شوند، مقامات ترکیه را به شدت نگران کرده است و ترس از آن دارند تبعات آن کشورهای همسایه از جمله ترکیه را با خطر امنیتی بزرگی مواجه خواهد کرد. ترکیه همچنین، نگران تحرکات امنیتی رژیم صهیونیستی علیه ترکیه با تحریک و تسلیح گروه های تروریستی است؛ لذا دست به دامن کشورهای منطقه برای کنترل این گونه تحرکات و خنثی سازی هرگونه اقدام تروریستی و نظامی علیه منافع ملی و منطقه ای شده است. طرفه آنکه در این میان مقامات ترکیه تلاش دارند با همراهی کشورهای منطقه به نوعی سیاست «رهبری هژمونیک در ابعاد امنیتی» را پیاده و جامه عمل بپوشاند. روندی که سالهاست ترکیه در ابعاد اقتصادی به دنبال آن است و تا حدودی توانسته است یک وابستگی هژمونیک علیه کشورهای منطقه از جمله عراق و اقلیم کردستان متحقق کند. گفتنی است در همین راستا پس از نشست مکانیزم امنیتی عالی ترکیه و عراق، رهبران این دو کشور تصمیم گرفتند کمیته مشترکی را برای حل مشکلات ناشی از اردوگاه‌های داعش در سوریه تشکیل دهند. در این نشست که به ریاست هاکان فیدان وزیر امور خارجه و فوات حسین وزیر امور خارجه عراق و با حضور مقامات کشور، وزارت دفاع و اطلاعات دو کشور برگزار شد، نمایندگان حشد الشعبی از عراق و اقلیم کردستان نیز حضور داشتند.

پیرامون مواضع اخیر وزیر خارجه ترکیه درقبال ایران باید گفت که مقامات سیاسی آنکارا باید یادشان باشد که در دوران گذشته هم این ایران بود که همچنان ترکیه را به مثابه یک کشور مؤثر در تحولات منطقه در مدار تحولات غرب آسیا نگه داشت و در قالب نشست‌های آستانه حضور و نقش آفرینی این کشور را به رسمیت شناخت. همراهی با نظام سلطه و استعماری هم، همواره موقتی بوده است و در صورت به بن بست کشیده شدن معادلات و تحولات سیاس، قربانی کشوری خواهد بود که علیه کشور‌های منطقه و همسایه سیاست خائنانه و توسعه طلبانه‌ای پیش کشیده است. نظام سلطه با شتاب بیشتری به دنبال تغییر در معادلات منطقه به ویژه غرب آسیا می‌باشد؛ در این میان عقل و منطق حکم می‌کند حفظ تمامیت ارضی تمامی کشور‌ها به نفع همه ساکنان و همسایگان این مناطق است. تلاش رژیم صهیونیستی و رهبران نظام سلطه برای تجزیه سوریه و تشکیل کشور‌های کوچک و وابسته، تکرار تاریخ اسفباری است که با فروپاشی امپراتوری عثمانی رخ داد و متأثر از آن پای استعمار و سلطه به منطقه کشیده شد و نتیجه‌ای جزء وقوع جنگ‌ها و انقلاب‌های ویرانگر و خانمان سوز و عقب ماندگی کشور‌های منطقه باقی نگذاشت.

ترکیه در دوره جدید ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان سیاست خارجی جدیدی اتخاذ کرده است. نگاه اسلام گرایانه دوران بیداری اسلامی جای خود را به سیاست "قرن ترکیه" داده است که در این رویکرد ترکیه از نقش میانجی گر در نظام بین الملل به یکی از محورهای اصلی تحولات در نظام بین الملل می تواند مبدل گردد.