امنیت منطقه‌ای و مذاکرات

پنج دور مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان و رم، گرچه به لحاظ فنی پرجزئیات و حرفه‌ای توصیف شده‌اند، اما بر سر دو گره اصلی یعنی غنی‌سازی صفر و برنامه موشکی متوقف مانده‌اند. تهران بر حق غنی‌سازی تأکید دارد و واشنگتن، تحت فشار لابی اسرائیل، حاضر به عقب‌نشینی نیست. بازی شطرنج اسنپ‌بک و کارت خروج از NPT نیز مانورهای دیپلماتیک پرریسکی هستند که می‌توانند پیامدهای وخیمی برای عدم اشاعه هسته‌ای و ثبات منطقه‌ای داشته باشند. فعال‌سازی اسنپ‌بک توسط اروپا که اهرم قانونی آن را در اختیار دارد، می‌تواند به خروج ایران از NPT منجرشود. پنجره دیپلماتیک به سرعت در حال تنگ‌تر شدن است و با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل اکتبر ۲۰۲۵، فشار برای دستیابی به نوعی توافق افزایش می‌یابد.

تعویق دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، نشان‌دهنده وجود موانع جدی و اختلاف‌نظر‌های اساسی بین طرفین است. بر اساس گزارش المیادین، "مواضع متناقض دولت آمریکا" و تلاش واشنگتن برای "تغییر چارچوب کلی مذاکرات" از جمله دلایل این تعویق ذکر شده‌اند. این موضوع می‌تواند به این معنا باشد که دولت آمریکا در حال بازنگری در استراتژی خود در قبال ایران و یا به دنبال امتیازات بیشتری در مذاکرات است. از طرفی تعویق دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا نشان می‌دهد که حل بحران هسته‌ای مستلزم جداسازی گفت‌و‌گو‌ها از تأثیرات مخرب بحران‌های فرامنطقه‌ای و منطقه‌ای، چون جنگ اوکراین و طوفان الاقصی، و همچنین مداخلات بازیگران ثالثی، چون اسرائیل، اروپا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. این مذاکرات همواره در سایه گزارش‌های جهت‌دار آژانس، فشار لابی‌های خارجی، و اولویت‌دهی واشنگتن به منافع متحدانش، به حاشیه رانده شده است. درحالی که موفقیت مذاکرات منوط به تمرکز بر منطق دوجانبه، کاهش تنش‌های هسته‌ای مبتنی بر منافع مشترک، و اجتناب از انحراف به مسائل حاشیه‌ای است. بدون تردید تداوم تأثیرپذیری از بحران‌های بیرونی احتمال توافق پایدار را به محاق می‌برد. تنها با نادیده گرفتن فشار‌های خارجی و پایبندی به دیپلماسی مستقل می‌توان امید داشت که این گفت‌و‌گو‌ها نتبجه بخش باشد.