دلایل ورود نظامی اوکراین به خاک روسیه

با گذشت حدود سه سال از عملیات نظامی ویژه روسیه در خاک اوکراین، برای اولین بار نیرو‌های نظامی ارتش اوکراین توانستند وارد خاک روسیه شوند. بخش‌هایی از شهر مرزی «کورسک» روسیه به دست ارتش اوکراین تصرف شده و در همین باره فرمانده نیرو‌های مسلح اوکراین در جدیدترین موضع‌گیری خود مدعی شده است که اوکراین با پیشروی ۳۵ کیلومتری، ۱۱۵۰ کیلومترمربع از قلمرو روسیه را در کورسک به سیطره خود درآورده است. همچنین او ادعا کرد: «نیرو‌های مسلح اوکراین کنترل ۸۲ شهرک را به‌دست گرفته‌اند.» در نقطه مقابل، وزارت دفاع روسیه می‌گوید اوکراین در حمله به کورسک متحمل تلفات سنگینی شده و نیرو‌های روس به انهدام نیرو‌های مسلح اوکراین در مناطق مرزی کورسک ادامه می‌دهند و عملیات هنوز ادامه دارد.
به نظر می‌رسد، پیشروی ارتش اوکراین با چراغ سبز غرب و آمریکا صورت گرفته است؛ چرا که بدون حمایت‌های لجستیکی و اطلاعاتی و نظامی ناتو و غرب عملاً ارتش اوکراین از لحاظ نظامی توانایی طرح‌ریزی و انجام چنین عملیات دقیقی را نداشت. از سوی دیگر، با توجه به اینکه روسیه در موضع قوی‌تر بود و همچنین سلاح هسته‌ای دارد، اوکراین هم جرئت حمله به خاک روسیه را نداشت و هم برای افزایش تنش و درگیری و ورود مستقیم به خاک روسیه نیازمند کسب مجوز از ناتو و غرب بود. در همین راستا، «دیوید کورتین» سیاستمدار انگلیسی، حمله اوکراین به کورسک روسیه را «اقدامی در هماهنگی کامل با ناتو» توصیف کرد.
همزمان «نیکلای پاتروشف» دستیار پوتین نیز در مصاحبه با روزنامه روسی «ایزوستیا»، آمریکا و غرب را به دست داشتن در حمله اوکراین متهم کرد. «پاتروشف» گفت، آمریکا در برنامه‌ریزی عملیات «کورسک» اوکراین مشارکت داشت. به گفته پاتروشف، حمله ارتش اوکراین به کورسک به دلیل «درک کی‌یف از فروپاشی قریب‌الوقوع خود» انجام شد.
این پیشروی را می‌توان از بعد سیاسی نیز ارزیابی و تحلیل کرد. تصور اوکراین این است که در مذاکرات احتمالی آتش‌بس که در روز‌ها و ماه‌های آتی ممکن است برگزار شود، تصرف منطقه «کورسک» باعث می‌شود تا بتواند درخواست خروج نیرو‌های روسی از دو منطقه لوهانسک و دونتسک را مطرح کند. هر چند «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه هم اعلام کرده است، «پاسخ سخت» مسکو به حملات اخیر نیرو‌های مسلح اوکراین به خاک روسیه، زیاد طول نخواهد کشید؛ بنابراین ممکن است این اقدام اوکراین به تنبیه سخت از سوی روسیه و مسکو تبدیل شود. در این بین غرب و آمریکا هم بر روی استفاده نکردن مسکو از بمب‌های هسته‌ای خود حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند و در صورت ادامه این تصرف و استفاده نکردن روسیه از بمب هسته‌ای، ناتو و غرب پیروز راهبردی جنگ روسیه و اوکراین قلمداد خواهند شد.
همچنین یکی دیگر از دلایل ورود نظامی اوکراین به خاک روسیه باید در ضعف تاکتیکی و عملیاتی روس‌ها جست و جو کرد. واقعیت این است که روسیه بیش از همه از موضوع به کار گیری سرباز و نیرو رنج می‌برد و شورش واگنر‌ها در داخل و استخدام و به‌کارگیری نیرو‌های نظامی از میان شبه نظامیان چچنی و زندانی‌ها و ... نشان داد که روسیه در رابطه با بکار گیری نیرو دارای ضعف عمده است. همچنین نقطه قوت نیرو‌های روسی در عملیات‌های هوایی است و عملا در زمین توانایی درگیری زیادی ندارند. در کنار حمایت‌های علنی و پنهان نیرو‌های ناتو از اوکراین به نظر می‌رسد که روسیه دچار یک ضعف روزمرگی نیز شده است. بدین معنا که نیرو‌های روسی بعد از گذشت سه سال از آغاز تهاجم و عملیات نظامی بر علیه اوکراین امروز با یک روند روزمره‌ای مواجه شده اند که توانایی محاسبات دقیق میدانی را از آن‌ها گرفته است.
گفتنی است مسکو با وجود دستاورد‌های غافلگیرکننده کی‌یف در منطقه کورسک روسیه، به پیشروی در پوکروفسک واقع در شرق اوکراین ادامه می‌دهد. این پیشروی روس‌ها باعث شده است تا ترس‌ها و دلهره‌ها در اوکراین شدت بگیرد. به نظر می‌رسد یکی از دلایل دیگر نیرو‌های اوکراینی برای ورود به خاک روسیه همین موضوع باشد تا بلکه از این طریق تمرکز روسیه را از منطقه پوکروفسک بکاهد و بتواند دوباره این شهر و مرکز نظامی را بازپروری کند. موقعیت راهبردی شهر پوکروفسک باعث شده است که در صورتی که این شهر از دست برود و به دست نیرو‌های روسی بیافتد مسیر فتح و پیروزی بر سایر نقاط اوکراین تسریع می‌شود. البته شواهد نشان می‌دهد که حتی حمله زمینی اوکراین به روسیه و گرفتن بخشی از خاک روسیه نیز باعث نشده است که روسیه در مسیر پیشروی در شرق اوکراین و تسلط بر شهر پوکروفسکی اختلال یا عقب گردی داشته باشد.
نکته پایانی اینکه انتخابات ریاست جمهوری اوکراین در زمستان امسال قرار است انجام شود. تمام نشدن جنگ و هم چنین از دست رفتن هزینه‌های غرب در برابر روسیه باعث شده است که پروژه عبور از زلنسکی و به قدرت رساندن فرد غرب گرای دیگری در میان اذهان غربی‌ها شکل بگیرد و این دست و پا زدن‌ها و یورش زمینی به خاک روسیه از این باب هم قابل تحلیل است که زلنسکی به دنبال دست آورد سازی و هم چنین نشان دادن لیاقت و شایستگی خود است چرا که در طول این سه سال گرچه توانسته است تا تعدادی کشته و زخمی بر نیرو‌های روسی تحمیل کند، اما علیرغم حمایت‌های مالی و تجهیزاتی غرب و آمریکا، اما نتوانسته است در برابر حملات و عملیات‌های نیرو‌های نظامی روسیه دفاع مناسبی داشته باشد. به نظر می‌رسد که زلنسکی به دنبال راهی برای برون رفت از این مشکل است، اما قمار حمله زمینی به روسیه ممکن است باعث شود که حتی زمستان را هم نبیند و خیلی زود‌تر از موعد مجبور به استعفا شده و قدرت را رها کند. روند مذاکرات دو طرف برای پایان دادن به جنگ هم به گونه‌ای است که روسیه در صورتی که بخواهد تا امتیازات درخواستی خود را به طور کامل استیفاد کند نیاز دارد تا پاسخی سهمگین و سخت به تجاوز زمینی اوکراین بدهد و احتمال این موضوع نیز بسیار بالا می‌باشد. بهرحال باید منتظر ماند و دید تا در ادامه درگیری‌ها میان دو طرف چه اتفاقاتی رخ می‌دهد و هم چنین در عرصه دیپلماسی و مذاکرات سیاسی قرار است تا چه آینده‌ای پیش بیاید.