باج خواهی آمریکایی ها؛ مانع توافق

پس از سه دور مذاکرات احیای برجام در دولت سیزدهم با حضور نیابتی آمریکا که هر بار آمریکایی ها به بهانه های نظیر جدید بودن تیم مذاکره، مانع تراشی روسها و نهایتاً مانع بودن سپاه، مذاکرات را دچار اختلال می کردند. چندی پیش نیز با قطعنامه ای که شورای حکام با هدف عملیات روانی و گرفتن امتیازات بیشتر علیه جمهوری اسلامی ایران صادر کردند، مذاکرات را دچار وقفه ای طولانی مدت کردند. اما اخیرا و با سفر جوزف بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران، مذاکرات از بن بست خارج شد و قطر به عنوان میزبان دور جدید مذاکرات غیر مستقیم بین نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا با واسطه گری معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا انتخاب گردید. در این دور مذاکره دو روزه، تیم مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی ایران با اقتدار از مواضع کشورمان دفاع کرده و بر لزوم دستیابی به یک توافق پایدار تأکید کرده است ولی آمریکایی ها، ضمن تکرار مواضع قبلی خود، به آنچه در وین مطرح شده پافشاری کرده و این دور از گفتگوها به دلیل زیاده‌خواهی و باج‌خواهی آمریکایی‌ها و ندادن تضمین برای انتفاع اقتصادی ایران به نتیجه نرسیده است. لذا در خصوص مذاکرات احیای برجام در تدوار بعدی، ذکر چند نکته حائز اهمیت است:

1- در پیش نویس ارائه شده جهت احیای مذاکرات احیای برجام تقریباً مباحث فنی و تکنیکال تمام شده است و موارد محدودی نظیر بحث تضامین و موضوع سپاه مورد مذاکره است ولی باید گفت که موضوعات باقی مانده گرچه از نظر عددی قابل توجه نیست اما به دلیل تأثیرگذاری مستقیم آن بر شکل گیری توافق قوی، پایدار و قابل اتکاء، فرآیند دستیابی به توافق را کند می کند.

2- در خصوص بحث تضامین در روند مذاکرات، جمهوری اسلامی ایران تضامین ذاتی را در دستور کار قرار داده است به نحوی که در این تضامین در دست طرف مقابل نباشد و کلید آن در دست خود ایران باشد. لذا عدم ارائه تضمین های اعتباری به شرکت های خارجی، منجر به تجارت «پروژه محور» و محدود آنها با کشورمان و حتی انصراف برخی از شرکت ها جهت کلیت سرمایه گذاری در ایران خواهد شد. خواسته ایران مبنی بر ادامه فعالیت های شرکت های خارجی بعد از توافق با ایران به هر دلیلی است در حالی که پاسخ آمریکا به این مطالبه بر حق ایران، سیاسی کاری و وارونه نمایی رسانه ای و تبلیغاتی بوده است! بهتر است در چنین شرایطی رابرت مالی و انریکه مورا به جای سخن گفتن از «دیپلماسی معنادار»، بیش از این فرصت را جهت پاسخ دهی به مطالبه منطقی جمهوری اسلامی ایران از دست ندهند!

3- در خصوص بحث خروج سپاه از لیست تروریستی توسط آمریکا نیز تا کنون پیشنهاداتی نظیر خروج سنتکام در ازای سپاه و همکاری منطقه ای مطرح شده که این برخلاف خواسته جمهوری اسلامی ایران مبنی بر اخراج نیروهای آمریکایی از منطقه است یا پیشنهاد خروج سپاه از لیست تروریستی به ازای عدم پیگیری و مورد هدف قرار دادن نیروهای آمریکایی در منطقه و بانیان ترور شهید سلیمانی ارائه شد که این نیز برخلاف انتقام سخت جمهوری اسلامی ایران است و پیشنهاد بعدی آمریکایی ها مبنی بر خروج سپاه از لیست تروریستی و نگه داشتن صرفاً نیروی قدس در لیست تروریستی است و این نیز بدین معناست که به صورت رسمی نیز پذیرفته و اعلام کرده ایم که نیروی قدس، تروریستی است که تمامی این پیشنهادات از سوی جمهوری اسلامی ایران رد شده است و حال با توجه به مواضع نرم تر آمریکایی ها در این این دور از مذاکرات در خصوص موضوع سپاه، باید دید در مذاکرات آینده خواسته ایران مبنی بر خروج سپاه از لیست تروریستی را می پذیرند یا نه؟ چرا که جمهوری اسلامی ایران از خطوط قرمز خود کوتاه نخواهد آمد.

4- مذاکرات احیای برجام با هدف انتفاع اقتصادی جمهوری اسلامی ایران به جریان افتاد به نحوی که این انتفاع اقتصادی باید پیوستگی کامل با برنامه‌های توسعه‌ای ایران داشته باشد و در صورت توافق در مذاکرات، این کشورها همه تحریم‌ها را لغو کرده و جمهوری اسلامی ایران با راستی آزمایی آن نسبت به انتفاع اقتصادی از برجام اطمینان حاصل کند.

5- با عنایت به موفقیت دولت در مدیریت مجدد منابع ارزی، گسترش کم سابقه دیپلماسی اقتصادی در منطقه و فرا منطقه، افزایش صادرات نفتی و غیر نفتی و رشد ۲۰ درصدی تجارت خارجی، کشور نه تنها توانسته اوج فشار ها را پشت سر بگذارد بلکه اقتصاد و معیشت خود را به مذاکرات هسته ای گره نمی زند و از طرفی با توجه به نیاز شدید غربی ها به منابع انرژی و فشارهای اقتصادی بی سابق اخیر بر اروپا ناشی از جنگ اوکراین، نیاز آمریکا را برای رسیدن به توافق بیشتر می کند که این امر باعث می گردد که جمهوری اسلامی ایران ضمن حفظ خطوط قرمز خود، با گرفتن تضامین لازم از طرف مقابل، انتفاع اقتصادی خود از برجام را تحقق بخشد.