پیام های برگزاری اجلاس بین المللی ایران-آفریقا

طنین سنتر-روز جمعه هفتم اردیبهشت ماه سال جاری شمسی، دومین نشست بین المللی ایران و آفریقا در تهران آغاز شد. نشستی که رئیس جمهور کشورمان ابراهیم رئیسی در آن سخنرانی کرد و بر تمرکز جدی دستگاه سیاست خارجی ایران جهت توسعه روابط با ملل و کشور‌های آفریقایی تاکید کرد.
این رویداد مهم، با بازتاب‌های رسانه‌ای و تحلیلی زیادی نیز همراه شده است. برخی تحلیلگران بر این باورند که ایران به دنبال توسعه نفوذ خود در قاره آفریقا است و در عین حال، برخی دیگر نیز به این مساله اشاره دارند که بایستی در روز‌ها و ماه‌های آتی، توسعه پیوند‌های اقتصادی میان ایران و کشور‌های آفریقایی را شاهد باشیم. موضوعی که سیگنال قابل تامل در رابطه با آن، حضور شمار قابل توجهی از وزرای اقتصاد کشور‌های آفریقایی در جریان نشست بین المللی ایران و افریقا بود.
در کنار همه این ها، جریان‌های سیاسی و رسانه‌ای غربی و معاند با کشورمان نیز طبق معمول اقدام به سم‌پاشی کردند و سعی نمودند تا جای ممکن این رویداد را بی اهمیت جلوه داده و در عین حال، اراده تهران جهت توسعه روابط با ملل و کشور‌های آفریقایی را به مثابه رویدادی خطرناک تصویرسازی کنند. با این همه، برگزاری دومین اجلاس بین المللی ایران و آفریقا در تهران، حامل ۲ پیام و نکته محوری است.
اولا، این اجلاس بار دیگر مُهر تاییدی بر تبدیل شدن ایران به یک قدرت قابل توجه منطقه‌ای بود. کشوری که با فعال سازی ظرفیت‌های دیپلماسی چند جانبه خود از این ظرفیت برخوردار است که مقام‌های ارشد بیش از ۳۰ کشور آفریقایی را در تهران گردهم جمع کند و نقشه راهی قابل توجه را برای توسعه روابط و پیوند‌های دو طرف، ترسیم کند. نقشه راهی که در قالب آن، هم ایران و هم آفریقا می‌توانند برنده باشند.
بسیاری از جذابیت‌های ایران به ویژه در حوزه اقتصادی نظیر کالا‌ها و خدمات باکیفیت و ارزان، چیز‌هایی نیستند که ملل آفریقایی بتوانند چشم خود را روی آن‌ها ببندند. در عین حال، ایران در حوزه‌های فناوری، کشاورزی و نظامی نیز توانمندی‌هایی دارد که برای کشور‌های آفریقایی بسیار جذاب است و می‌تواند آن‌ها را از بسیاری از شرایط تحمیلی و استعماری دولت‌های غربی برهاند.
در این میان، قاره آفریقا بیش از یک میلیارد نفر جمعیت دارد و ایران می‌تواند بازار صادراتی بسیار خوبی را در این قاره داشته باشد. البته که تهران می‌تواند از ظرفیت رای دهی دولت‌های آفریقایی در مجامع بین المللی نیز به نفع خود استفاده کند و به طور کلی در عرصه سیاست خارجی، با ماهیتی متنوع‌تر وارد میدان شود. البته که این‌ها تنها بخش‌های محدودی از مزایایی هستند که ایران و آفریقا از قِبل توسعه روابط با یکدیگر می‌توانند از آن‌ها برخوردار شوند.
دوم اینکه برگزاری اجلاس ایران و آفریقا در تهران که با استقبال ملت‌های آفریقایی نیز مواجه شد، پالسی روشن و معنادار از تغییر کریدور‌های قدرت جهان را نیز مخابره می‌کند. شاید اگر چندین سال قبل بود، بسیاری از ملت‌های آفریقایی از ترس اقدامات تنبیهی غربی ها، با چالش‌های جدی در مسیر شرکت در یکچنین نشستی مواجه بودند با این حال، در شرایط کنونی می‌بینیم که آن‌ها به تهران آمدند و دو طرف به نحوی صریح، آمادگی جدی خود را برای توسعه روابط اعلام می‌دارند.
معادله‌ای که بسیاری از تحلیلگران مسائل راهبردی آن را به مثابه جلوه‌ای از افول هژمونی جهان غرب در عرصه نظام بین الملل ارزیابی می‌کنند.