بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی به عنوان نخستین مقام خارجی پس از مراسم تحلیف ترامپ در ۲۰ ژانویه گذشته، راهی آمریکا شد تا با دونالد ترامپ، رئیس جمهور جدید این کشور دیدار و گفتگو کند.
به طور طبیعی در این دیدار افزون بر موضوعات دوجانبه، مهمترین مسایل منطقهای از جمله نظم نوین منطقهای مورد ادعای دو طرف، وضعیت آتش بس و آینده نوار غزه، پروژه صلح ابراهیم، چگونگی مقابله با ایران و... مطرح شده و با توجه به همسویی نتانیاهو و ترامپ در بسیاری از امور، امید نخست وزیر اسرائیل آن است که در این سفر با دست پر بازگردد.
در این راستا، نتانیاهو پیش از عزیمت به آمریکا ضمن تاکید بر اینکه این سفر نشانگر عمق اتحاد میان اسرائیل و ایالات متحده است، مدعی شد جنگ اخیر خاورمیانه را تغییر داد و اکنون میتوانیم با همکاری سخت با ترامپ روند تغییرات را تکمیل کنیم.
به ادعای نتانیاهو ما این فرصت را داریم که امنیت اسرائیل را تقویت کنیم، صلح را گسترش دهیم و دورانی از رفاه، امنیت و صلح را با گسترش قدرتمان آغاز کنیم و قدرت اسرائیل و ائتلاف تزلزلناپذیر اسرائیل و آمریکا پایه و اساس این دوره جدید خواهد بود.
با این حال شرایط و واقعیتهای منطقه به ویژه باقی ماندن پیروزمندانه مقاومت در صحنه، به گونهای است که رویاهای نخست وزیر مستاصل رژیم غاصب حتی در سایه کمکهای متحد تازه نفسی به نام ترامپ محقق نخواهد شد.
وضعیت و آینده نوار غزه: نتانیاهو در شرایطی به واشنگتن سفر میکند که آتش بس با جنبش حماس در نوار غزه برقرار شده و اسرای دو طرف در حال مبادله هستند. از طرفی، به وضعیت و آینده نوار غزه در توافق آتش بس اخیر اشارهای نشده و به همین دلیل نتانیاهو تلاش دارد از طریق رایزنی با ترامپ به راهکاری برای این موضوع دست یابد.
این در حالی است که ترامپ اخیر طرح جنجالی خود مبنی بر کوچ ساکان نوار غزه را ارائه کرده است که دقیقا با آرمانهای راستگرایان افراطی درون رژیم صهیونیستی همخوانی دارد. این طرح مخالفان بسیاری شامل کشورهای عربی و اروپاییها دارد و فلسطینیها نیز به هیچ وجه آن را نمیپذیرند؛ با این حال ترامپ سعی دارد از طریق تهدید و تطمیع کشورهایی، چون مصر و اردن را وادار به موافقت بااین طرح نماید؛ لذا یکی از اهداف سفر نتانیاهو به آمریکا پیرامون وضعیت غزه و اداره آن در آینده و مسائل حاشیه آن است.
از طرفی، نتانیاهو تلاش دارد در جریان این گفتگو ترامپ را متقاعد کند «جهنمی» را که وعده داده بود برای تضمین مرحله دوم توافق آتش بس عملی کند. ترامپ نیز خواهان تداوم توافق است؛ اما نتانیاهو اصرار دارد که ترامپ با اعمال قدرت، کاری کند که تل آویو به امتیازات بیشتری در توافق با فلسطینیها در دومین مرحله مذاکرات دست یابد؛ از جمله توافق بر سر اینکه حماس در قدرت باقی نماند. همچنین گفته شده نتانیاهو در صدد کسب مجوز از ترامپ برای شروع مجدد جنگ علیه حماس (یا حزب الله) در صورت لزوم است که موضع فعلی ترامپ مخالفت با هر گونه جنگ میباشد.
روند عادی سازی روابط: ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود با ارائه طرح موسوم به «معامله قرن» سعی کرد بین اسرائیل و کشورهای عربی میانجیگری کند و موفق شد در چهارچوب پروژه «صلح ابراهیم»، چهار کشور عربی را وارد چرخه سازش نماید. اینک نیز رئیس جمهور جدید آمریکا در صدد ادامه روند عادی سازی بوده و از قرار معلوم میخواهد از عربستان سعودی شروع کند. البته پادشاهی سعودی میگوید تنها در صورتی با چنین توافقی موافقت خواهد کرد که جنگ و تجاوز به طور کامل پایان یابد و راه حلی مطمئنی برای تشکیل یک کشور فلسطینی در غزه، کرانه باختری و بیت المقدس شرقی ارائه شود.
این در حالی است که دولت نتانیاهو مخالف تشکیل کشور مستقل فلسطین است و طرح معامله قرن نیز در کلیت خود حقوق فلسطینیها را طبق توافقات بین المللی به رسمیت نشناخته و در شرایط کنونی نیز ترامپ ایدههای تخیلی و ظالمانهای مانند تخلیه نواز غزه از ساکنان فلسطینی را ارائه کرده است. بنابر این کار ترامپ در پیشبرد روند عادی سازی آسان نیست، مگر آنکه اعراب در نهایت تسلیم وعدهها یا فشارهای او شوند.
کسب حمایت در شرایط شکنندگی داخلی: نتانیاهو در شرایط پساجنگ با چالشهای متعدد داخلی مواجه است و حتی برخی ناظران احتمال فروپاشی دولت او را بعید نمیدانند؛ به ویژه آنکه برخی متحدان او تهدید به خروج از ائتلاف دولتی کرده و وزرایی، چون بن گویر در اعتراض به توافق آتش بس استعفا داده اند. گشوده شدن تحقیقات مربوط به جنگ غزه و نیز پرونده فساد نیز از دیگر چالشهایی است که موقعیت سیاسی نتانیاهو را در شرایط کنونی تهدید میکند.
از طرفی، گفته میشود میان نتانیاهو و ترامپ یک معامله پنهانی رخ داده و قرار بود ترامپ در ازای موافقت نتانیاهو با آتش بس ـ به عنوان یک دستاورد بزرگ ترامپ در آستانه ورود به کاخ سفید ـ به حمایت ویژه از نتانیاهو بپردازد. هر چند در اظهارات ترامپ و همکارانش تصریح خاصی در باره کم و کیف این حمایت دیده نشده؛ اما به هر حال ترامپ سعی خواهد کرد متحد خود را حفظ کند و به طور خاص در مسایل مربوط به ادامه توافق آتش بس و نیز وضعیت نوار غزه، به طور کامل از او جانبداری کند. امتیازاتی، چون لغو تحریمهای جو بایدن رئیس جمهوری پیشین آمریکا علیه شهرک نشینان افراطی نیز از جمله امتیازاتی است که ترامپ به دولت نتانیاهو ارائه کرده است.
مقابله با جمهوری اسلامی ایران: قطعاً یکی از موضوعات مهم مورد بحث مقامات آمریکا و اسرائیل در این سفر، ایران و نحوه مقابله با آن میباشد؛ زیرا هر دو طرف نسبت به تهدیدات این کشور نگران بوده و در صدد راهکاری هستند تا این تهدیدات و به ویژه پروژه هستهای ایران را متوقف کنند. تفاوت دو طرف، اما در این است که طیف راست افراطی حاکم بر اسرائیل قائل به گزینه سخت یعنی همراه کردن ترامپ برای حمله نظامی به ایران است، چون نیک میداند که بدون همراهی و حمایت آمریکا این اقدام شدنی نیست.
از طرفی دولت ترامپ، چون در ابتدای راه قرار دارد، علاقهای به ریسک نظامی ـ امنیتی ندارد و ضمن آنکه از گزینه فشار حداکثری علیه ایران رویگردان نیست؛ اما اولویتش در شرایط کنونی گزینه دیپلماسی در برابر ایران میباشد. در واقع ترامپ تا امروز نشان داده است که میخواهد با ایران از در مذاکره وارد شود و اگر به نتیجه نرسید آن وقت به سراغ گزینههای دیگر خواهد رفت و البته جنگ تمام عیار را نیز با توجه به خطرات و هزینههای آن برنمی تابد. به همین دلیل میتوان پیش بینی کرد نتانیاهو در سفر و دیدار خود با ترامپ موفق به جلب رضایت او در اجرای گزینه سخت علیه ایران نخواهد شد و حداکثر چیزی که از ترامپ خواهد شنید حمایتهای روتین سیاسی، امنیتی و اقتصادی از متحد خود خواهد بود.
در مجموع باید گفت سفر شتابزده نتانیاهو به واشنگتن حاکی از تلاش نخست وزیر رژیم صهیونیستی برای نمایش اتحاد راهبردی آمریکا و اسرائیل در شرایط پساجنگ و شکنندگی دولت اوست و در عین حال به دنبال ایجاد هماهنگی و کسب حمایت ویژه ترامپ در پروندههای مختلف، از وضعیت آتش بس و نوار غزه گرفته تا روند عادی سازی و نیز تهدید جمهوری اسلامی ایران میباشد.
اما مطابق معمول، هم نتانیاهو و هم ترامپ دچار اشتباه محاسباتی شده و گمان میکنند قادر به ایجاد نظم نوین منطقهای بدون مقاومت هستند؛ لذا سفر نتانیاهو چیزی فراتر از یک مانور سیاسی و تبلیغاتی نبوده و دستاورد عملی قابل توجهی برای رژیم غاصب در بر نخواهد داشت.