مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا

❇️ 1. دیپلماسی در سایه اختلاف؛ رم میزبان امیدهای شکننده دور پنجم مذاکرات غیررسمی ایران و آمریکا در رم، با وجود بن‌بست‌های جدی، نشانه‌ای از عزم دو طرف برای باز نگه‌داشتن مسیر دیپلماسی بود. این مذاکرات با نقش‌آفرینی عمان، گرچه در سطح کارشناسی برگزار شد، اما نشان‌دهنده تحرک تازه‌ای در فضای رکودزده روابط تهران - واشنگتن بود. ❇️ 2. گره‌های هسته‌ای و تحریمی؛ چانه‌زنی بر سر مرزها ایران بر ادامه غنی‌سازی تأکید کرد و آمریکا خواستار توقف آن شد؛ اختلافی بنیادی که هنوز بی‌پاسخ مانده. هم‌زمان، ایران خواهان لغو کامل تحریم‌ها شد، اما واشنگتن تنها تعلیق محدود را پیشنهاد داد. این مواضع سخت، مذاکره را همچنان در دوراهی پیشرفت و عقب‌گرد نگه داشته است. ❇️ 3. تهدیدهای تل‌آویو و بازدارندگی تهران تهدیدات اسرائیل مبنی بر حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، فضای مذاکرات را تحت‌الشعاع قرار داد. تهران هشدار داد که هرگونه اقدام ماجراجویانه با پاسخ قاطع روبه‌رو خواهد شد. این خط‌ونشان‌ها، بُعد امنیتی مذاکرات را پررنگ‌تر از همیشه کرد. ❇️ 4. امید در واشنگتن، احتیاط در تهران ترامپ از "پیشرفت جدی" در رم سخن گفت، اما ایران همچنان تأکید دارد که بدون لغو کامل تحریم‌ها، توافقی در کار نخواهد بود. پیام تهران روشن است: برنامه هسته‌ای ادامه دارد و حتی بدون توافق نیز جمهوری اسلامی ایستاده باقی می‌ماند.

بالاخره دور پنجم مذاکرات بین ایران و آمریکا در رم ایتالیا برگزار شد این دور را می توان از چند جهت بررسی نمود: ١)حضور نماینده رژیم صهیونیستی در رم، مذاکرات را به صورت غیررسمی از دوجانبه به سه جانبه تغییر داد. ٢)به نظر می آید دلیل آمریکایی ها از تغییر مکان مذاکره از عمان به ایتالیا، به بهانه سختی تردد تیم آمریکایی بهانه بوده است و بیشتر با هدف حضور صهیونیست ها بوده است. ٣)حضور با تاخیر ویتکاف در میز مذاکره و خروج زودهنگام از مکان مذاکره بخشی از بازی رسانه ای آمریکایی ها است. ۴)با توجه به مصاحبه های آقای عراقچی و وزیر امور خارجه عمان، به نظر می آید همچنان مذاکرات در نقطه آغاز قرار دارد و هنوز چارچوب آن قطعی نشده است اما عمان با هدف خروج مذاکرات از بن بست راهکارهایی را ارائه نموده است که فعلا جزئیات آن مشخص نیست. ۵)تیم مذاکره کننده ایرانی بنای ترک میز مذاکرات را ندارد اما از خطوط قرمز خود حاضر به عقب نشینی نیست موضوعی که باعث عصبانیت آمریکایی ها شده است.

دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در قالب دیپلماسی هسته ای با ایران و مذاکرات جاری با این کشور، با 2 چالش مهم رو به رو است که تا حدی توان وی در میز مذاکره را کاهش می دهند. *اولین چالش ترامپ شاید چیزی باشد که وی پیشتر اساسا انتظار آن را نداشت. این گزاره مرتبط با ایران و ابتکارات جدی و گسترده تهران در جریان مذاکرات هسته ای است. موضوعی که حتی نشریات آمریکایی نیز به نحوی ویژه به آن معطوف شده و آن را مورد اشاره قرار داده اند. آمریکایی ها پیشتر این تصور را داشتند که ایران به هیچ عنوان مایل به گفتگو نیست. از این رو، ژست مذاکره گرفتند و سعی داشتند به جهانیان اینطور القا کنند که ایران اهل گفتگو نیست و درست به همین دلیل، هم جهان باید علیه این کشور اجماع کند و هم دولت آمریکا و متحدانش باید از این حق برخوردار باشند که به تاسیسات هسته ای ایران حمله کنند و دست به ماجراجویی علیه تهران بزنند. این در حالی است که ایران عملا توپ را به زمین خودِ ترامپیست ها انداخت و نه تنها با قدرت وارد فضای مذاکره شد بلکه تاکید کرد که با جدیت وارد مذاکره می شود و بهتر است دولت آمریکا نیز چنین باشد. البته که ترامپ و متحدانش با سیلی از ابتکارات ایرانی نیز در روند مذاکرات رو به رو شده اند که انتظار آن را پیشتر نداشتند. * ترامپ با چالش های عدیده ای در امر مدیریت مخالفت های داخلی و به طور خاص از ناحیه لابی‌های متحد رژیم اشغالگر قدس علیه تلاش هایش برای حصول یک توافق با ایران روبه رو است. در واقع، هم جریان ها و چهره های سیاسی در آمریکا و هم لابی‌های نزدیک به اسرائیل، به هر شیوه ممکن سعی دارند تلاش‌ها برای حصول یک توافق جدید میان ایران و آمریکا را به شکست بکشانند. این موضوع نیز یک چالش بزرگ و سخت برای ترامپ در بحبوحه مذاکرات هسته ای با ایران است.

سفر اخیر وزیر دفاع عربستان سعودی، شاهزاده خالد بن سلمان، به تهران که در آستانه دور دوم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در رم صورت گرفت، رویدادی با ابعاد راهبردی قابل توجه است. این دیدار، که در سطحی کم‌سابقه طی دهه‌های اخیر انجام شد، نشان‌دهنده تعمیق روابط دو قدرت منطقه‌ای پس از توافق آشتی پکن و ورود مناسبات به مرحله‌ای عملیاتی‌تر، به‌ویژه در حوزه‌های امنیتی،دفاعی و اقتصادی است. انگیزه‌های ریاض از این سفر چندگانه به نظر می‌رسد؛ 1. تلاش برای درک دقیق‌تر مواضع کشورمان در قبال مذاکرات هسته‌ای و مدیریت پیامدهای احتمالی آن بر امنیت منطقه. 2. دوم، تحکیم و تعمیق همکاری‌های امنیتی و دفاعی دوجانبه برای مدیریت تنش‌ها، افزایش شفافیت و همکاری در موضوعاتی چون امنیت دریایی و مبارزه با تروریسم، با درک این واقعیت که امنیت پایدار خلیج فارس بدون همکاری تهران و ریاض ممکن نیست.3.وجه سوم تحلیل این سفر، به رقابت‌های منطقه‌ای، به‌ویژه میان ریاض و ابوظبی بازمی‌گردد. عدم پذیرش امارات به عنوان میزبان مذاکرات ایران و آمریکا از سوی تهران، مانع از ارتقاء ژئواستراتژیک ابوظبی شد که این امر با توجه به رقابت‌های موجود، ناخوشایند ریاض نبود. سفر وزیر دفاع سعودی می‌تواند تلاشی برای تقویت محور ریاض و ایجاد توازن در برابر دیگر بازیگران عربی باشد. 4. علاوه بر موارد فوق، نمی‌توان از تلاش محتاطانه عربستان برای فاصله‌گذاری راهبردی از عواقب ویرانگر درگیری احتمالی میان ایران و آمریکا در صورت شکست مذاکرات چشم پوشید؛ ریاض نگران آسیب‌پذیری منافع اقتصادی و خطوط انتقال انرژی خود در چنین سناریویی است!