عراقچی در ریاض

بعد از آغاز حمله رژیم اشغالگر قدس به لبنان، نگرانی‌های منطقه‌ای نسبت به اوج‌گیری دامنه جنگ در غرب آسیا به شدت افزایش یافت. در همین راستا و با تاکید بر رویکرد دولت چهاردهم برای برقراری پیوند‌های همسایگی، طی چند روز گذشته عباس عراقچی وزیر خارجه ایران پس از بازگشت از لبنان، به چند کشور حوزه خلیج‌فارس (عربستان و قطر) سفر کرد. عراقچی با توجه به تحولات لبنان و تجاوزگری رژیم گفت: «اسرائیل به دنبال جنگی گسترده و سوق دادن برخی کشور‌ها به این جنگ است و تنها ایران نیست که خواهان جنگی گسترده نبوده، بلکه همه از میزان فاجعه بار بودن این جنگ مطلع هستند.»
بر همین اساس اخیراً سید عباس عراقچی، با هدف رایزنی برای توقف جنایات رژیم صهیونیستی در غزه و لبنان و رایزنی درباره پاسخ احتمالی رژیم به حمله تلافی‌جویانه ایران، راهی عربستان سعودی شد. دو کشور ایران و عربستان پس از توافق صورت گرفته در مارس ۲۰۲۳ با میانجی‌گری چین، تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌ای بایکدیگر انجام دادند. به عنوان نمونه پیش از این وزیر خارجه کشورمان در ماه گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، با همتای سعودی خود دیدار کرد. در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد به مهم‌ترین ابعاد دیدار وزیر خارجه ایران با ولیعهد عربستان بپردازیم.
زمانی که در یک منطقه «بازیگری یاغی» برای برهم زدن نظم آن حوزه به ویران‌گری دست می‌زند، ایجاد ائتلاف و همکاری‌های منطقه‌ای برای از بین بردن بازیگر سرکش امری لازم تلقی می‌شود. با همین پیش فرض وزیر امور خارجه کشورمان به عربستان سعودی سفر و با محمد بن سلمان ولیعهد عریستان سعودی دیدار کرد. یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح شده بین عباس عراقچی و محمد بن‌سلمان، یافتن راه حلی مؤثر برای برقراری آتش‌بس و پایان دادن به جنایت‌های رژیم صهیونیستی در غرب آسیا بوده است. وزیر خارجه ایران همچنین برای حل مسئله آوارگان جنگی و ایجاد مسیری برای رفع مشکل و کمک‌رسانی به جنگ‌زده‌ها، شکل‌گیری رایزنی‌های دیپلماتیک منطقه‌ای را موضوعی لازم و ضروری دانست. عباس عراقچی بعد از سفر به عربستان، در پاسخ به این سوال که آیا عربستان میان تهران و واشنگتن میانجیگری می‌کند گفت: «در حال رایزنی با این کشور‌ها برای یافتن راه‌حل دیپلماتیک هستیم و با کشور‌های منطقه و خارج از آن در حال رایزنی هستیم.» همچنین سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشورمان گفت: «ایران مصمم به تقویت روابط با همسایگان خود برای تضمین ثبات و امنیت و توسعه همکاری‌های اقتصادی به گونه‌ای است که در خدمت همه مردم منطقه باشد.»
جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به ترور شهیدان اسماعیل هنیه، سید حسن نصرالله (دبیر کل حزب‌الله) و سردار عباس نیلفروشان عملیات وعده صادق ۲ را اجرایی کرد. در این حمله غافلگیر کننده ایران، ۹۰ درصد از موشک‌های شلیک شده به اهداف تعیین شده اصابت کردند. ایران بعد از اجرایی شدن عملیان اظهار کرد به دنبال جنگ نیست و اگر رژیم اشغالگر حمله‌ای مجدد انجام دهد، با پاسخی سخت‌تر از وعده صادق مواجه خواهد شد. اما گزارش‌های رسیده از رسانه‌ها مبتنی بر جنگ‌طلبی رژیم صهیونیستی است. به همین سبب عباس عراقچی قبل از سفر به عربستان گفت: «جمهوری اسلامی ایران به دنبال افزایش تنش و جنگ نیست، هرچه از جنگ نمی‌ترسیم.» همچنین در ادامه نسبت به انتقام‌جویی تل‌آویو هشدار داد و افزود: «هرگونه حمله به تأسیسات زیرساختی ایران با پاسخی قوی مواجه خواهد شد.» یکی از پاسخ‌های احتمالی اسرائیل به ایران، حمله به تاسیسات نفتی است که هدف ضربه زدن به روند بازار است. در این دیدار دوجانبه به ابعاد پاسخ‌گویی اسرائیل و اجتناب از حمله به تأسیسات مهم کشور پرداخته شد. روزنامه گاردین درباره دیدار دوجانبه ایران و عربستان نوشت: «هدف وزیر خارجه ایران از این دیدار، گفتگو درباره تهدید فزاینده حمله اسرائیل به ایران و همچنین حزب‌الله لبنان تحت حمایت ایران چه اقداماتی را برای تضمین آتش‌بس انجام دهد بوده است.»
شدت گرفتن آتش جنگ در منطقه غرب آسیا برای بسیاری از کشور‌های جهان موجب ترس و نگرانی آنها از آینده منطقه شده است. نقش مهم ژئوپلیتیکی خاورمیانه، باعث ریشه زدن منافع گروه‌های متعدد شده است. به عنوان نمونه طی چند سال اخیر چین برای پیشبرد اهداف اقتصادی خود، به نفت خاورمیانه وابستگی شدیدی نشان داده است و هر اتفاقی که منجر به اخلال در روند انتقال انرژی شود، اهداف بلند پایه چین را دچار مشکل خواهد کرد. از سویی دیگر برای تک‌تک کشور‌های خاورمیانه، شدت گرفتن درگیری میان ایران و رژیم صهیونیستی به منزله درگیر شدن هریک از آنها به درون گودال جنگ است؛ بنابراین بی‌ثباتی در خاورمیانه، برای دولت‌هایی که به نوعی منافعشان به این منطقه گره خورده است، به منزله خدشه‌دار شدن چشم‌انداز آنها در نظام بین‌الملل است. در جریان این درگیری‌ها، ایجاد ائتلاف‌های منطقه‌ای، دیدار‌های دوجانبه و توافق بر سر پایان دادن جنگ امری مهم تلقی می‌شود. آن چیزی که از سفر عباس عراقچی به عربستان سعودی قابل مشاهده است، تلاش بی‌وقفه ایران برای پایان دادن به جنایت‌های رژیم صهیونیستی در غزه و لبنان، نشان دادن چهره واقعی ایران به جهانیان و جلوگیری از دامنه جنگ به دیگر مناطق غرب آسیا است.