رمزگشایی از اقدامات اخیر غرب در قبال ایران

با افزایش گمانه‌زنی‌ها در خصوص احتمال تفاهم موقت میان ایران و آمریکا و مذاکرات باقری- مورا در دوحه رفتار برخی دولت‌های اروپایی در قبال ایران تغیر محسوسی کرده است. تنها چندماه قبل در جریان اغتشاشات ایران، پایتخت‌های دول اروپایی میزبان اپوزویسیونی بود که با در دست گرفتن پرچم براندازی به دنبال توجیه افزایش تحریم‌های غرب و حمله نظامی بودند. اکنون با گذشت چندماه از این ماجراها، بروکسل بار دیگر گزینه «دیپلماسی» و «بازسازی» روابط با تهران را انتخاب کرده است. برهمین اساس سلسله وقایعی همچون حمله پلیس آلبانی به اشرف 3، لغو اجلاس سالانه منافقین در پاریس، تبادل زندانیان، بسته شدن برخی پرونده‌های پادمانی ایران در آژانس، مذاکرات غیر مستقیم نمایندگان ایران و آمریکا در مسقط و در نهایت دیدار علی باقری و انریکه مورا در دوحه نشانه‌های تغییر جهت دیپلماسی غرب در قبال جمهوری اسلامی ایران است. باتوجه به روند تحولات اخیر منطقه ای و بین الملل بر آن شدیم که مصاحبه ای را با جناب آقای محمد بیات، کارشناس مسائل بین الملل صورت داده و پیرامون تحولات اخیر برخی سوال ها پرسیده شود.

آخرین تحولات مذاکرات احیای برجام را بیان کنید؟

مهم‌ترین شرط ایران برای به نتیجه رسیدن مذاکرات اتمی و احیای برجام، بسته شدن پرونده‌های پادمانی بود که نه از طریق تحقیقات فنی، بلکه براساس اسناد غیرمعتبر موساد به آژانس تحمیل شده بود. زمانی که تهران داوطلبانه در حال اجرای پروتکل الحاقی بود، آژانس با اسناد به اطلاعاتی خارج از مسیرهای فنی- رسمی در بازی سیاسی رژیم صهیونیستی به ایفا نقش پرداخت. طی چندماه اخیر رافائل گروسی در فرصت‌های مختلف با مطرح کردن مسائل ادعایی در خصوص سه سایت ورامین، تورقوزآباد و مریوان بدل به مانعی بزرگ بر سر احیای برجام شد.

در جریان پرونده مریوان آژانس مدعی بود که ذرات با غنای 80 درصد را کشف کرده است. با این حال روند مثبت مذاکرات مسقط- دوحه و افزایش همکاری‌های ایران و آژانس سبب شده تا مدیرکل آژانس در جریان ارائه گزارش فصلی خبر حل‌وفصل و بسته‌شدن پرونده مریوان دهد. ایران در پاسخ به پرسش‌های آژانس وجود ذرات مشکوک در این محل را ناشی از اقدامات شرکت‌های خارجی مانند «مرک»، «امرشم» و ... دانسته و منشا دیگر ذرات مشکوک را اقدامات خرابکارانه (موساد) اعلام کرده است. حال به نظر می‌رسد بار دیگر قطار همکاری‌های ایران و آژانس در ریل اعتماد متقابل و تبادل اطلاعات صحیح قرار گرفته است. در واکنش به گزارش فصلی آژانس، رژیم صهیونیستی بار یگر با تکرار ادعاهای نادرست و جعلی در قبال برنامه اتمی ایران، سعی کرد تا تفاهم اخیر میان تهران و آژانس را فاقد ارزش نشان داده و همچنان ایران را به عنوان تهدید هسته‌ای به تصویر بکشد.

آیا تفاهم موقت نزدیک است؟

سفر سلطان هیثم بن طارق به تهران، نشانه‌ای مثبت در خصوص پیشرفت مذاکرات اتمی میان تهران- واشنگتن بود. طی دو دهه اخیر سلطان‌نشین عمان با میانجی‌گری میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا سعی داشت تا تبدیل به بازیگری صلح‌ساز در بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین مناقشه اتمی غرب آسیا شود. پایگاه «آکسیوس» به نقل از مقامات آمریکایی- اروپایی خبر از سفر برت‌مک‌گورک مشاور ارشد بایدن در امور خاورمیانه به مسقط داد. در این خبر آمده است که تیم‌های ایرانی و آمریکایی با قرار گرفتن در اتاق‌های جایگزین، به واسطه طرف عمانی اقدام به تبادل اطلاعات کردند. دیگر سیگنال مثبت برجامی در خصوص دیدار انریکه مورا مذاکره کننده ارشد اتحادیه اروپا و علی باقری معاون وزیرامور خارجه در دوحه بود. مورا پس از دیدار با باقری گفت:«برای اتحادیه اروپا، برجام اگر تنها برنامه موجود نباشد، بهترین برنامه ممکن برای پرداختن به نگرانی‌های قانونی جامعه جهانی درباره برنامه هسته‌ای ایران در زمینه منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای است.» علاوه بر موضوعات هسته‌ای ظاهرا دو طرف در خصوص توافق اخیر میان ایران- عربستان به بحث و تبادل نظر پرداختند.

پس از آنکه روند احیای برجام در سال گذشته میلادی با شکست مواجه شد؛ برخی کارشناسان بر این عقیده بودند که دیگر «برجام» گزینه‌ای مطلوب و مورد توافق میان تهران- واشنگتن- بروکسل نیست. به عبارت دیگر این افراد با استناد با وقایع مهمی همچون جنگ اوکراین، برجام را حاصل همکاری قدرت‌های جهانی در حوزه منع اشاعه و کنترل تسلیحات در خاورمیانه می‎‌دانستند. با وجود صحیح بودن برخی گزاره‌ها در خصوص عدم کارایی توافق سال 2015 اما همچنان برجام منبع اصلی برای هرگونه توافق جدید میان ایران و غرب است. در جریان اجلاس اخیر گروه «جی- 7» و همچنین اظهارات مقامات ایرانی نیز این گزاره به چشم می‌خورد