واکاوی درگیری های اخیر در اردوگاه عین الحلوه

در پی درگیری‌ های مسلحانه اخیر میان فلسطینیان که در اردوگاه عین ‌الحلوه در نزدیکی شهر صیدا در جنوب لبنان رخ داد، دست ‌کم ۹ نفر کشته و ۳۰ تن دیگر زخمی شدند.

این درگیری‌ها پس از آن آغاز شد که خودروی حامل یک فرمانده امنیتی فلسطینی در شهر صیدا هدف تیراندازی قرار گرفت. در جریان این درگیری سرتیپ «ابواشرف العرموشی» فرمانده امنیت ملی فلسطین وابسته به جنبش فتح بر اثر تیراندازی به خودروی حامل وی، جان خود را از دست داد. منابع آگاه فلسطینی اعلام کردند که فرد ترور شده یکی از اعضای جنبش فتح در اردوگاه عین الحلوه بوده و دو نفر از همراهانش نیز کشته شده اند.

 هم‌زمان با تشدید درگیری‌ها در اردوگاه عین الحلوه، مقامات لبنان در شهر صیدا، جایی که اردوگاه عین الحلوه در آنجا قرار دارد، اقدامات امنیتی اتخاذ کرده و مانع تردد خودروها در خیابان‌های منتهی به این اردوگاه شده‌اند. گفته می شود بیش از 60 درصد از ساکنان این اردوگاه فلسطینی آواره شده و به مناطق امن در شهر صیدا گریخته اند.

تاکنون چند دور میانجیگری بین طرف های فلسطینی در داخل اردوگاه برای برقراری آتش بس و حل و فصل اوضاع آن به نتیجه نرسیده است و بعد از یک دوره کوتاه آرامش، درگیری ها از سرگرفته شده است.

اردوگاه عین الحلوه با 3 کیلومتر مساحت و بیش از 70 هزار آواره فلسطینی، بزرگترین اردوگاه در لبنان محسوب می‌شود که از سال 1948 آوارگان فلسطینی را در خود جای داده است. این اردوگاه به دلیل گستردگی و حجم بالای جمعیت و وجود تونل ‌های زیرزمینی بسیار پیچیده و نامنظم، بستر مناسبی را برای استقرار و تجمع عناصر و گروه‌ های مختلف فلسطینی از جمله سلفی ها فراهم کرده است؛ به گونه‌ ای که کنترل آن از عهده ارتش لبنان خارج شده است.

ارتش لبنان در داخل اردوگاه های فلسطینی در این کشور حضور نظامی ندارد و امنیت داخل آن بر عهده گروه های فلسطینی است و فقط برای تامین امنیت در پیرامون اردوگاه پست های نگهبانی و بازرسی برپا کرده است.

در باره دلایل درگیری ها در اردوگاه عین الحلوه چند نکته قابل ذکر است:

- درگیری در اروگاه عین الحلوه بی سابقه نیست و هر از گاهی درگیری مسلحانه بین فتح و گروه های سلفی و افراطی در این اردوگاه همچون «جندالشام» و «الشباب المسلم» و «الانصار» رخ می دهد.

در یک هفته اخیر بخشی از نیروهای جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) و جهاد اسلامی توسط نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین (فتح) که با نیروهای امنیتی اسرائیل ارتباط دارند، دستگیر شدند. بعید نیست این درگیری ‌ها متأثر از این حوادث باشد؛ چراکه جریان سازشکار فتح روند آشتی با اسرائیل را در پیش گرفته و با هماهنگی اسرائیل در صدد مهار نیروهای مقاومت برآمده و بخشی از این پروژه را به اردوگاه عین الحلوه منتقل کرده است.  

به همین دلیل است که نجیب میقاتی، نخست‌ وزیر دولت پیشبرد امور لبنان، همزمانی درگیری گروه‌های فلسطینی در اردوگاه عین ‌الحلوه با شرایط منطقه‌ ای و بین ‌المللی موجود را مشکوک قلمداد کرده و آن را در راستای تلاش‌های متعدد جهت به ‌کارگیری فضای لبنان برای تصفیه حساب ‌های بیگانگان عنوان کرده است.

- درگیری‌های عین ‌الحلوه، پس از آغاز گفت ‌وگوها میان جنبش‌های فتح، حماس و سایر گروه‌های فلسطینی در قاهره با هدف پایان دادن به شکاف داخلی در فلسطین و نیز پس از سفر بی سابقه «ماجد فرج» رئیس سازمان اطلاعات تشکیلات خودگردان به بیروت آغاز شده است. این مقام مسئول امنیتی فلسطین، بیش از یک ماه پیش، خواستار سفر به لبنان بود و چند هدف از این سفر داشت از جمله سازماندهی اوضاع در درون رهبری نظامی و سیاسی تیم تشکیلات خودگردان در لبنان و بررسی اوضاع امنیتی اردوگاه‌ ها در جنوب لبنان.

گفته می شود این مقام امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین با هماهنگی آمریکایی‌ ها و اسرائیلی ‌ها در این سفر به دنبال معامله با بیروت بود؛ به این ترتیب که سلاح‌ های بدون ضابطه در اردوگاه‌های فلسطینی را ضبط کند و همه افراد تحت تعقیب را به دولت تحویل دهد و در مقابل بیروت نیز فعالیت‌های سیاسی و نظامی حماس و جهاد اسلامی را محدود کند.

این در حالی است که برخی ناظران بر این باورند که بررسی اتفاقات عین الحلوه نشان می ‌دهد که کشته شدن فرمانده جنبش فتح، بیشتر شبیه تصفیه حساب بوده نه ترور کورکورانه. از این منظر ترور لزوما کار گروه های افراطی نبوده و فشار خودگردان بر فتح در راستای بازدارندگی یا نوعی انتقام از پیوستن جوانان این گروه به مقاومت و انجام عملیات در کرانه باختری قابل ارزیابی است.

- در حالی که بحران سیاسی بی ‌سابقه در فلسطین اشغالی، تل‌آویو را دچار تنگنای بی سابقه کرده و توازن قدرت را به نفع حزب ‌الله در برابر رژیم صهیونیستی تغییر داده، درگیری‌های عین‌الحلوه را می ‌توان توطئه‌ای برای درگیر کردن مقاومت در مسائل داخلی لبنان تلقی کرد. از این رو بعید نیست عوامل نفوذی اسرائیل در این اردوگاه دست به فتنه انگیزی زده تا جنگ تازه ای را برافزوزند. در این راستا برخی خمپاره‌ها به طور عمدی به سوی ارتش لبنان شلیک شده تا ارتش را نیز وارد معرکه کند؛ همانند سناریوی دخالت دادن ارتش در اردوگاه «نهرالبارد» واقع در شمال لبنان در سال ۲۰۰۷؛ امری که تبعات امنیتی، نظامی و انسانی زیادی به همراه داشت و لبنان را درگیر یک بحران نسبتا طولانی کرد.

در مجموع می توان گفت وضعیت خاص اردوگاه های فلسطینیان در لبنان به ویژه اردوگاه عین الحلوه زمینه ساز هر گونه التهاب و درگیری و بحران بوده و غالبا عوامل خارجی از اسرائیل گرفته تا تشکیلات خودگردان سعی می کنند از شرایط موجود برای تحقق برخی اهداف خود بهره برداری کنند؛ موضوعی که مستلزم هوشیاری گروه های مقاومت و پرهیز از اختلاف فلسطینی ـ فلسطینی و معطوف ساختن مبارزه علیه دشمن اصلی می باشد.