اهداف سفر رئیس جمهور به روسیه

سید ابراهیم رئیسی در حالی برای دومین بار راهی مسکو شد که منطقه غرب آسیا تحت تاثیر جنگ غزه روزهای ملتهبی را سپری می‌کند. از سوی دیگر مناقشه ژئوپلیتیکی فلسطین و نقش غیرسازنده غرب سبب شده است تا بار دیگر لزوم همکاری ایران- روسیه برای حل این بحران منطقه‌ای بیش از پیش احساس شود. در جریان جنگ داخلی سوریه، همکاری راهبردی تهران- مسکو از سقوط دمشق و قدرت‌گیری گروه‌های تروریستی- سلفی در منطقه شامات جلوگیری کرد. دیگر فراز مهم سفر هیات عالی رتبه ایران به مسکو پیگیری توافقات اقتصادی دو کشور به‌ویژه در بخش‌های کشاورزی، انرژی، ترانزیت و کریدور شمال- جنوب است. برهمین اساس در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد تا نگاهی به اهداف سفر رئیس دولت سیزدهم به سرزمین تزارها داشته باشیم.

پوتین؛ در نقش بازیگر میانجی

براساس اخیار منتشر شده در رسانه‌ها مهم‌ترین فراز دیدار پنج ساعته رئیسی- پوتین در مسکو بحث و رایزنی درباره آخرین تحولات جاری در فلسطین اشغالی، امکان سنجی صلح و آتش‌بس پایدار در باریکه غزه بوده است. پس از عملیات هفتم اکتبر آمریکا و دولت‌های اروپایی بدون در نظر گرفتن حقوق غیرنظامیان فلسطینی در باریکه غزه، از حق صهیونیست‌ها برای «دفاع مشروع» و هدف قراردادن متراکم‌ترین نقطه کره زمین سخن گفتند. حرکت ناوهای رزمی، جنگنده‌های پیشرفته تهاجمی- تجسسی، تبادل اطلاعات، ارسال مهمات و کمک‌های مستشاری تنها بخشی از کمک‌های غرب به ماشین جنگی رژیم صهیونیستی بوده است. با فرسایشی شدن روند جنگ آنتونی بلیکن وزیر خارجه آمریکا در نقش بازیگر «بی طرف» ظاهر شد و سعی کرد تا زمینه آتش‌بس پایدار و تبادل اسرا میان رژیم صهیونیستی و جنبش مقاومت اسلامی فلسطین را فراهم کند اما تنها دستآورد وی آتش‌بسی کوتاه و شکننده در باریکه غزه بود.

در چنین شرایطی مسکو بار دیگر این فرصت را به دست آورده است که به عنوان قدرت سنتی در منطقه خاورمیانه با سفر به ابوظبی- ریاض و میزبانی از رئیس جمهور ایران به سمت ارائه ابتکاری پایدار برای برقراری آتش‌بس پایدار، تبادل اسرا و صلح فراگیر در منطقه غرب آسیا حرکت کند. مسکو به دلیل داشتن روابط سیاسی با تمام بازیگران  مهم در منطقه خاورمیانه این امکان را دارد تا با دنبال کردن دیپلماسی پویا آتش جنگ در سرزمین زیتون را خاموش کند. البته روس‌ها به خوبی از این موضوع آگاه‌اند که هر گونه راه‌وحل سیاسی بدون تایید و نقش آفرینی موثر بلوک‌های قدرت در منطقه غرب آسیا به سرانجام نخواهد رسید.

حرکت تهران- مسکو  به سوی شراکت راهبردی

دیگر فراز مهم دیدار روسای جمهور روسیه و ایران، صحبت درباره گسترش روابط دوجانبه و پیگیری توافقات دو کشور در حوزه‌های بانکی، بیمه، کشاورزی، ترانزیت و شرکت‌های دانش بنیان است. برخی تحلیلگران معتقدند عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، گروه بریکس و خیز بلند تهران برای پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا نشان دهنده گسترش همکاری‌های راهبردی میان تهران- مسکو در روابط منطقه‌ای- بین المللی است. شاید مهم‌ترین نماد همکاری‌های اقتصادی- ترانزیتی ایران با همسایه شمالی را بتوان کریدور «شمال- جنوب» دانست. این کریدور دریایی- زمینی سالانه 8 میلیارد دلار به اقتصاد ایران کمک می‌کند.

وعده سرمایه گذاری 40 میلیارد دلاری شرکت‌های روس در زیرساخت‌های صنایع نفت‌وگاز ایران، تحویل جنگنده‌های رادار گریز سوخو- 35، همکاری‌های بانکی و پیگیری تبادلات مالی با ارزهای ملی، توسعه گردشگری دوجانبه و ... بخشی از موضوعات مورد توجه هیات‌های ایرانی- روس در مذاکرات شانزدهم آذر در مسکو بوده است. تهران- مسکو به عنوان دو قدرت تجدید نظرطلب قصد دارند تا بلوک جدیدی با حضور «کشورهای تحریمی» ایجاد کنند تا از این طریق بتوانند یکی از ابزارهای جنگی غرب را به شکل موثری خنثی کنند. تحریم‌های وزارت خزانه داری آمریکا به شکل مستقیم و هدفمند معیشت و زندگی مردم عادی را هدف قرار می‌دهد تا از این طریق میان هیات حاکمه و مردم عادی ایجاد شکاف کند. در چنین شرایطی ایران و روسیه با گسترش همکاری‌های اقتصادی- کریدوری و با تمرکز بر ارزهای ملی قصد دارند حجم روابط اقتصادی خود را از 2 میلیارد دلار  در سال 2022 به چشم انداز 8 میلیارد دلار نزدیک‌‌تر کنند.