مذاکرات ایران و عربستان و تاثیر آن بر مسایل منطقه‌ای

پس از آن که یکی از روزنامه‌های انگلیسی گزارش داد مقامات ارشد امنیتی ایران و عربستان ۲۰ فروردین در بغداد دیدار کرده‌اند، در سطح رسمی نیز این خبر تایید شد.

وزارت خارجه‌ کشورمان از گفت‌ وگو با عربستان سعودی استقبال کرده وآن را به نفع مردم دو کشور و صلح و ثبات منطقه‌ای می‌داند.

عربستان به دلایل اختلافاتی از جمله پرونده یمن، بیش از ۵ سال است روابط سیاسی و اقتصادی خود را با ایران به طور کامل قطع کرده است.

نشست بغداد در سطح پایین برگزار شد تا به بررسی امکان کاهش تنش‌ در منطقه بپردازد. بنا به گفته منابع سعودی این دور از مذاکرات شامل بحث در مورد یمن و جنبش انصارالله بوده است.

برخی رسانه‌های منطقه‌ای گفته‌اند نتایج این نشست مثبت بوده و دو طرف تصمیم گرفتند جلسه دوم را نیز در بغداد برگزار کنند.

رسانه‌های عراقی هم اعلام کردند نشست مذکور با نظارت نخست‌وزیر این کشور برگزار شد. «مصطفی الکاظمی» تلاش می‌کند نقش میانجی را در این پرونده ایفا کند، چون این امر را به سود امنیت و ثبات عراق می‌داند. به همین دلیل در سفر اخیر خود به عربستان این مساله را با مقامات ریاض مطرح کرده بود.

برخی محافل نیز از نقش چین در این میان سخن گفته‌اند، خصوصا آن که وزیر خارجه چین در سفر اخیر خود به منطقه طرحی برای رفع تنش و ثبات خاورمیانه ارائه کرده بود.

همزمان دولت «جو بایدن» نیز در حال تجدید نظر در مورد رویکرد خود در منطقه است و ضمن نگاه متمایز به پرونده یمن، امیدوار است در پرونده برجام با ایران به توافق برسد.

در هر حال، اگر مذاکرات ایران و عربستان تداوم یابد و به نتایج روشنی برسد، تاثیراتی بر تحولات منطقه خواهد داشت:

• در عرصه یمن، اگر سعودی‌ها در اثر توافق با ایران، از مواضع خود کوتاه بیایند و جنگ و محاصره را پایان دهند، این کشور روی صلح و آرامش را خواهد دید. این همان مساله‌ای است که جمهوری اسلامی بارها بر آن تاکید کرده است.
• در عراق، عربستان به این کشور نظر خاصی دارد و سعی دارد در مقابل رقیبی به نام ایران، نفوذ خود را در این کشور تقویت کند. رفع تنش بین تهران و ریاض، موجب تغییر سیاست عربستان نخواهد شد، با این حال امید می‌رود در سایه مناسبات تهران و ریاض، ثبات و امنیت عراق بهبود یابد.
• در لبنان، نفوذ سعودی‌ها مانع ثبات این کشور شده و در صورتی که ریاض در این خصوص به نحوی با ایران به توافق برسد، می‌توان امیدوار بود وضعیت لبنان رو به آرامش بنهد.
• در پرونده فلسطین، عربستان هر چند قائل به شروطی همچون تشکیل دولت مستقل فلسطین است، اما تمایل زیادی به عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی دارد. هر چند بعید است رفع تنش بین ریاض و تهران موجب تشدید مواضع عربستان علیه تل‌آویو شود، اما دست کم از جنبه روانی کار برای اسرائیل دشوار خواهد شد.
• در سوریه، عربستان همچنان رقیب ایران است و در راستای کاهش نفوذ ایران در این کشور، تلاش دارد دمشق را به اتحادیه عرب بازگرداند. بهبود روابط ایران و عربستان در این خصوص تاثیر زیادی ندارد، هر چند ممکن است در حوزه‌هایی مانند بازسازی سوریه، دو طرف را وارد همکاری کند.
• مناسبات سیاسی و امنیتی در خلیج فارس نیز دچار تغییراتی شده و بر نوع مناسبات سایر کشورهای این حوزه با ایران تاثیرگذار خواهد بود.

در پایان باید گفت موارد فوق مستلزم عدول عربستان از مواضعی است که سال‌ها روی آن سرمایه‌گذاری کرده و هر گونه عقب‌نشینی از این مواضع، به مثابه اعتراف به شکست خواهد بود. به همین دلیل نسبت به نتایج مذاکرات دو طرف در بغداد، حداقل در کوتاه مدت نمی‌توان خوش‌بین بود.