تروئیکای اروپایی

تعویق دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، نشان‌دهنده وجود موانع جدی و اختلاف‌نظر‌های اساسی بین طرفین است. بر اساس گزارش المیادین، "مواضع متناقض دولت آمریکا" و تلاش واشنگتن برای "تغییر چارچوب کلی مذاکرات" از جمله دلایل این تعویق ذکر شده‌اند. این موضوع می‌تواند به این معنا باشد که دولت آمریکا در حال بازنگری در استراتژی خود در قبال ایران و یا به دنبال امتیازات بیشتری در مذاکرات است. از طرفی تعویق دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا نشان می‌دهد که حل بحران هسته‌ای مستلزم جداسازی گفت‌و‌گو‌ها از تأثیرات مخرب بحران‌های فرامنطقه‌ای و منطقه‌ای، چون جنگ اوکراین و طوفان الاقصی، و همچنین مداخلات بازیگران ثالثی، چون اسرائیل، اروپا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. این مذاکرات همواره در سایه گزارش‌های جهت‌دار آژانس، فشار لابی‌های خارجی، و اولویت‌دهی واشنگتن به منافع متحدانش، به حاشیه رانده شده است. درحالی که موفقیت مذاکرات منوط به تمرکز بر منطق دوجانبه، کاهش تنش‌های هسته‌ای مبتنی بر منافع مشترک، و اجتناب از انحراف به مسائل حاشیه‌ای است. بدون تردید تداوم تأثیرپذیری از بحران‌های بیرونی احتمال توافق پایدار را به محاق می‌برد. تنها با نادیده گرفتن فشار‌های خارجی و پایبندی به دیپلماسی مستقل می‌توان امید داشت که این گفت‌و‌گو‌ها نتبجه بخش باشد.

در آستانه اکتبر ۲۰۲۵، اروپا بار دیگر دست بر ماشه گذاشته؛ همان مکانیزم پوسیده‌ای که سال‌هاست برای تهدید ایران از غلاف بیرون کشیده می‌شود، اما حالا بیشتر به شمشیر زنگ‌زده‌ای می‌ماند که حتی از پس بریدن نخ پوسیده اعتماد هم برنمی‌آید. آنچه امروز اروپایی‌ها به‌عنوان «مکانیسم ماشه» به رخ می‌کشند، بیشتر به شمشیر داموکلسی می‌ماند که نه بر سر ایران، بلکه بالای سر خود آن‌ها در نوسان است؛ شمشیری که با هر تکان، اعتبار باقی‌مانده‌ی توافق هسته‌ای را تهدید می‌کند و دیپلماسی را به مرز سقوط می‌کشاند. ایران در نشست‌های عمان و رم با صراحت موضع خود را اعلام کرده: غنی‌سازی ادامه خواهد یافت، برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای متوقف نمی‌شود و هرگونه فشار، با پاسخ متقابل روبه‌رو خواهد شد. اینکه اروپایی‌ها بار دیگر مکانیزم ماشه را به‌عنوان ابزار فشار مطرح می‌کنند، نه نشانه قدرت، بلکه علامت استیصال و سردرگمی آنهاست. مکانیزم ماشه حالا نه فقط کارایی سیاسی ندارد، بلکه به ابزاری برای افشای ریاکاری و وابستگی اروپا به تصمیمات واشنگتن تبدیل شده است.مذاکرات آپریل بیش از هر چیز نشان داد اگر توافقی قرار است شکل بگیرد، باید بر پایه احترام متقابل باشد، نه تهدید. ایران آماده گفت‌وگوست؛ اما نه از موضع ضعف، نه زیر سایه شمشیر داموکلسی که اروپا آن را بالای سرش تاب م

نه دلیلی برای خوش‌بینی افراطی وجود دارد نه دلیل برای بدبینی افراطی. با وجود انتشار اخبار نسبتاً امیدوارکننده از مذاکرت رم، اما به نظر می‌رسد طرفین دارای دو نظر متفاوت در خصوص میزان غنی‌سازی و مکان‌یابی انتقال اورانیوم غنی شده پس از توافق هستند. در حالی که برخی بازیگران همسو با مذاکرات هسته‌ای همچون عربستان سعودی و عمان از پیشرفت در مذاکرات خشنود بوده و حتی به دنبال کمک در روند تکمیل آن هستند، رژیم صهیونیستی به مانند بازیگری منزوی و تنها در منطقه همچنان بر طبل جنگ کوبیده و به دنبال جلوگیری از کاهش تنش‌ها میان تهران- واشنگتن است. نخست وزیر رژیم صهیونیستی پس از دو دور مذاکرات اتمی میان ایران و آمریکا با انتشار ویدیو‌هایی جداگانه خود را متعهد به نابودی تاسیسات اتمی ایران از طریق مذاکره یا جنگ دانست. قضاوت در خصوص نزدیک یا دور بودن توافق اتمی میان ایران و آمریکا امری دشوار و شاید غیرممکن است، اما برآورد اولیه آن است که دو صدای متفاوت از داخل دولت ترامپ در خصوص نوع برخورد با تهران وجود دارد.

اولین دور گفت‌وگوهای مستقیم ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای در مسقط، با ارزیابی مثبت رسانه‌ها همراه بود و نشانه‌هایی از پیشرفت دیپلماتیک نشان داد. تهران با تکیه بر پیشرفت‌های هسته‌ای (غنی‌سازی ۶۰٪) و دیپلماسی هوشمند، ابتکار عمل را در دست دارد. ایران تأکید کرده برنامه‌اش صلح‌آمیز است و مذاکرات باید بدون دخالت خارجی پیش برود. فرانسه با پیشنهاد میزبانی دور بعدی مذاکرات در رم و اظهارات مداخله‌جویانه، به دنبال تحمیل شروط غیرمنطقی است. این رویکرد «غیرسازنده» بوده و پاریس به ایفای نقش «مزاحم» در مذاکرات هسته‌ای ایران متهم است. آمریکا بدون هماهنگی با تروئیکای اروپایی (فرانسه، بریتانیا، آلمان) وارد مذاکره شد و خشم اروپا را برانگیخت. تروئیکا با تهدید «مکانیسم ماشه» به دنبال فشار بر ایران است، اما تهران هشدار داده این اقدام به تغییر دکترین هسته‌ای منجر می‌شود. ایران با حفظ آرامش و رد شروط غیرمنطقی، در موقعیت قوی چانه‌زنی قرار دارد. آمریکا تحت فشار اسرائیل و لابی‌های داخلی، تهدید به اقدام نظامی کرده، اما تهران بر گفت‌وگوهای سازنده تأکید دارد. دور بعدی مذاکرات، آزمونی برای عبور از سد مداخله‌گری اروپا خواهد بود.

تاکنون کنفرانس امنیتی مونیخ فرصتی برای کشورهای غربی بوده است تا در قالب نوعی «داووس امنیتی» دیدگاه‌های خود را با سایر متحدان به اشتراک گذاشته و به نوعی هماهنگی برای مقابله با کشورهای رقیب و چالش‌های جهانی برسند.