آیا مذاکرات هسته‌ای سرعت گرفته است؟

«نه دلیلی برای خوش‌بینی افراطی وجود دارد نه دلیل برای بدبینی افراطی». در نگاه اول صحبت‌های دیپلماتیک سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران سیمای روشنی از فراز و نشیب‌های احتمالی در دو دور از مذاکرات مسقط و رم به میزبانی سلطان‌نشین عمان ترسیم نمی‌کند. برای جبران این خلع دنبال کردن اخبار و برخی تحلیل‌ها از سوی خبرنگاران یا کارشناسان نزدیک به تیم مذاکره کننده ایرانی- آمریکایی و حتی میانجی‌گران عمانی کمک شایانی به شکل‌گیری دید نسبی به روند مذاکرات خواهد کرد. برخلاف اراده نیرو‌های تندرو در آمریکا و سرزمین‌های اشغالی، مذاکرات عراقچی- ویتکاف پیشرفت قابل توجهی داشته است. به گفته منابع ایرانی نخستین دور از مذاکرات فنی ایران- آمریکا قرار است روز چهارشنبه ۲۳ آوریل در مسقط برگزار شود و به فاصله ۷۲ ساعت دور سوم مذاکرات سران ایران و آمریکا با میانجی‌گری عمان برگزار گردد.

با وجود انتشار اخبار نسبتاً امیدوارکننده از مذاکرت رم، اما به نظر می‌رسد طرفین دارای دو نظر متفاوت در خصوص میزان غنی‌سازی و مکان‌یابی انتقال اورانیوم غنی شده پس از توافق هستند. به نظر می‌رسد تیم ایرانی با توجه به دستورالعمل‌هایی که از طرف مقامات ارشد نظام دریافت کردند امکان عبور از «حق غنی سازی» را ندارد.به بیان دیگر تهران از حق غنی‌سازی ۳.۶۷ نخواهد گذشت و به هیچ وجه شروطی همچون نابودی تاسیسات غنی سازی یا سخت افزار‌های مرتبط با این حوزه را نخواهد پذیرفت. در عین حال طرف آمریکایی می‌تواند با دادن تعهداتی در خصوص پایبندی به اجرای توافق، امتیاز خروج مواد غنی شده از کشور را با هماهنگی آژانس بین المللی انرژی اتمی پیگیری نماید.

در این میان بازار برخی گمانه‌زنی‌های مشکوک یا خبرسازی‌های هدف دار نیز داغ است. به عنوان مثال فرناز فصیحی خبرنگار نیویوک تایمز در رشته توئیتی مدعی شد که یکی از پیشنهادات ایران در جریان مذاکرات راه اندازی تاسیسات اتمی با سرمایه گذاری مشترک با آمریکا یا کشور ثالث (پادشاهی عربی سعودی) است! ادعای این خبرنگار آن است که تهران با مطرح کردن این پیشنهاد قصد دارد تا حسن نیت خود را در خصوص صلح آمیز بودن برنامه اتمی کشور نشان دهد. دیگر خبرسازی صورت گرفته در جریان مذاکرات تعلیق ۱۵ دقیقه‌ای گفت‌و‌گو‌ها از سمت هیات ایرانی بوده است. در ساعات اولیه برخی منابع خارجی سعی داشتند تا سطحی تنش را میان تیم‌های مذاکره کننده ایرانی – آمریکایی نشان دهند، اما اخبار تکمیلی منتشر شده از سوی خبرنگار صداوسیما نشان داد که هیات ایرانی برای انجام فرضیه واجب نماز سالن را ترک کرده است!

در حالی که برخی بازیگران همسو با مذاکرات هسته‌ای همچون عربستان سعودی و عمان از پیشرفت در مذاکرات خشنود بوده و حتی به دنبال کمک در روند تکمیل آن هستند، رژیم صهیونیستی به مانند بازیگری منزوی و تنها در منطقه همچنان بر طبل جنگ کوبیده و به دنبال جلوگیری از کاهش تنش‌ها میان تهران- واشنگتن است. نخست وزیر رژیم صهیونیستی پس از دو دور مذاکرات اتمی میان ایران و آمریکا با انتشار ویدیو‌هایی جداگانه خود را متعهد به نابودی تاسیسات اتمی ایران از طریق مذاکره یا جنگ دانست. روز جمعه ۱۸ آوریل داوید بارنع رئیس موساد و ران درمر وزیر امور استراتژیک رژیم راهی رم شدند تا به صورت مستقیم از دستورکار استیو ویتکاف برای مذاکره با ایران آگاه شوند و پس از برگزاری نشست نیز به صورت مستقیم نتیجه مذاکرات را از طرف آمریکایی دریافت نمایند. کارشناسان معتقدند صهیونیست‌ها با محدود نشان دادن زمان مذاکره با ایران قصد دارند تا دولت ترامپ را به این جمع بندی برسانند که بهترین اقدام برای دفع تهدید اتمی ایران اقدام مستقیم نظامی است و هیچ جایگزینی معتبری وجود ندارد.

قضاوت در خصوص نزدیک یا دور بودن توافق اتمی میان ایران و آمریکا امری دشوار و شاید غیرممکن است، اما برآورد اولیه آن است که دو صدای متفاوت از داخل دولت ترامپ در خصوص نوع برخورد با تهران وجود دارد. صدای نخست از سمت کسانی همچون استیو ویتکاف، جی. دی ونس، ایلان ماسک و افراد نزدیک به مکتب «جفرسونی» به گوش می‌رسد که مخالف هرگونه مداخله نظامی جدید در خاورمیانه و تاثیر احتمالی آن بر بازار‌های آمریکا هستند. برهمین اساس گروه نخست موافق توافق اتمی قوی با ایران هستند. گروه دوم را، اما افرادی همچون مایک والتز، مارکو روبیو، نئوکان‌های و افراد وفادار به لابی اسرائیل تشکیل می‌دهند که معتقدند تنها راه مقابله با ایران را احیای کمپین فشار حداکثری و حمله نظامی محدود است. این گروه همراه با نظارت رادیکال نتانیاهو به دنبال ایجاد اخلال در روند توافق و آغاز جنگی دیگر در خاورمیانه هستند. جلسه هفته گذشته روبیو با اعضای تروئیکای اروپایی در خصوص فعال شدن «مکانیزم ماشه» را در این راستا می‌توان تحلیل کرد.