امنیت دریایی

سفر اخیر وزیر دفاع عربستان سعودی، شاهزاده خالد بن سلمان، به تهران که در آستانه دور دوم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در رم صورت گرفت، رویدادی با ابعاد راهبردی قابل توجه است. این دیدار، که در سطحی کم‌سابقه طی دهه‌های اخیر انجام شد، نشان‌دهنده تعمیق روابط دو قدرت منطقه‌ای پس از توافق آشتی پکن و ورود مناسبات به مرحله‌ای عملیاتی‌تر، به‌ویژه در حوزه‌های امنیتی،دفاعی و اقتصادی است. انگیزه‌های ریاض از این سفر چندگانه به نظر می‌رسد؛ 1. تلاش برای درک دقیق‌تر مواضع کشورمان در قبال مذاکرات هسته‌ای و مدیریت پیامدهای احتمالی آن بر امنیت منطقه. 2. دوم، تحکیم و تعمیق همکاری‌های امنیتی و دفاعی دوجانبه برای مدیریت تنش‌ها، افزایش شفافیت و همکاری در موضوعاتی چون امنیت دریایی و مبارزه با تروریسم، با درک این واقعیت که امنیت پایدار خلیج فارس بدون همکاری تهران و ریاض ممکن نیست.3.وجه سوم تحلیل این سفر، به رقابت‌های منطقه‌ای، به‌ویژه میان ریاض و ابوظبی بازمی‌گردد. عدم پذیرش امارات به عنوان میزبان مذاکرات ایران و آمریکا از سوی تهران، مانع از ارتقاء ژئواستراتژیک ابوظبی شد که این امر با توجه به رقابت‌های موجود، ناخوشایند ریاض نبود. سفر وزیر دفاع سعودی می‌تواند تلاشی برای تقویت محور ریاض و ایجاد توازن در برابر دیگر بازیگران عربی باشد. 4. علاوه بر موارد فوق، نمی‌توان از تلاش محتاطانه عربستان برای فاصله‌گذاری راهبردی از عواقب ویرانگر درگیری احتمالی میان ایران و آمریکا در صورت شکست مذاکرات چشم پوشید؛ ریاض نگران آسیب‌پذیری منافع اقتصادی و خطوط انتقال انرژی خود در چنین سناریویی است!

هشت آبراه استراتژیک در دنیا وجود دارد که هر کشوری تسلط بیشتری بر این زنجیره آبراهه داشته باشد دست پرتوانی در قدرت جهانی خواهد داشت. به ترتیب تنگه هرمز، کانال سوئز، تنگه جبل الطارق، تنگه بسفر، تنگه مالاکا، تنگه دریک، کانال پاناما و تنگه دوور، به عنوان حلقه های این زنجیره دست برتر برای قدرت‌های جهانی خواهند بود. یکی از ابزارهای قدرت چین همین تنگه مالاکا است ؛جایی که اقتصاد کشورهای جنوب شرق آسیا به شدت وابسته به آن است و ترامپ با تحریک تایوان و کره شمالی در پی کاهش امنیت در این حوزه است .در دوره جدید ایالات متحده ترامپ نمی‌خواهد دستش از این زنجیره کوتاه بماند و برای این منظور در منطقه غرب آسیا پیمان آبراهام (Abraham accords)و دالان آیمک (IMEC) را به عنوان مهار در دستور کار قرار داده و چنگ زدن به کانال پاناما ،متصل کننده اقیانوس آرام و اطلس، مسیر کشتیرانی میان شرق و غرب آمریکا را تسهیل، و زمان حمل و نقل کالا به طرز آشکاری کاهش می‌یابد؛ را هدف راه خود قرار داده است