دوئل در سرزمین زیتون

با نزدیک شدن سالگرد عملیات طوفان الاقصی و فرسایشی شدن روند جنگ در غزه، اختلافات میان ائتلاف راست گرایان و نیرو‌های اپوزیسیون وارد مرحله جدیدی شده است. در حالی که نتانیاهو با کمک احزاب الترا ارتدکس فعلا قصدی برای پایان دادن به جنگ غزه ندارد و به دنبال تشدید تنش در جبهه شمالی است؛ نیرو‌های اپوزیسیون به رهبری لاپید- گانتز با همکاری دولت دموکرات‌ها قصد دارند تا زمینه برقراری آتش‌بس در غزه، سقوط کابینه، تشکیل کمیته حقیقت یاب دولتی و برگزاری انتخاب زودهنگام را فراهم آورد. در این میان به نظر می‌رسد نتانیاهو با سوء استفاده از وضعیت «تداوم بحران» و جلب نظر افکار عمومی برای آغاز عملیات گسترده‌تر در مرز لبنان- فلسطین اشغالی، «دست بالاتر» را در مقایسه با رقبای خود در اختیار دارد. برهمین اساس در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد تا نگاهی به اختلافات و مناقشه میان نتانیاهو- ائتلاف راست گرایان با نیرو‌های اپوزیسیون، ارتش و آمریکا داشته باشیم.
پس از عملیات برق آسا واحد‌های نظامی عزالدین القسام، اختلافات بین بنیامین نتانیاهو و اپوزیسیون رژیم وارد مرحله جدیدی شد. مهم‌ترین موضوع مورد اختلاف دیگر نه پرونده اصلاحات قضایی بلکه نحوه مدیریت جنگ در غزه و استراتژی بلندمدت برای مقابله با جنبش حماس بود. در حالی که نخست وزیر رژیم بر ادامه عملیات نظامی گسترده تأکید دارد، اپوزیسیون خواستار رویکردی متعادل‌تر و توجه بیشتر به افکار عمومی و نظرات متحدان اروپایی- آمریکایی است. دیگر موضوع مهم مورد اختلاف، مسئله آزادسازی اسرای صهیونیست است. اپوزیسیون، نتانیاهو را به کم‌کاری در مذاکرات برای آزادی اسرا متهم می‌کند و خواستار تلاش بیشتر وی برای رسیدن به نقطه آتش‌بس هستند. در واکنش به این انتقاد رهبر حزب لیکود معتقد است که فشار نظامی بر حماس، بهترین راه برای آزادسازی اسرا بوده و نباید مخالفان دولت وارد بازی یحیی سنوار، مبنی بر تشدید اختلافات داخلی میان صهیونیست‌ها شوند. دیدار اخیر لائیر لاپید رهبر حزب یش‌عتید با جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید نشان دهنده عدم تغییر نظر اپوزیسیون در خصوص لزوم پایان جنگ در غزه است. لاپید در دیدار صراحتا خواستار توافق با حماس برای آزادی اسرای صهیونیست شده است.
مسئله مسئولیت‌پذیری در قبال شکست امنیتی هفتم اکتبر دیگر موضوع مورد اختلاف نتانیاهو و مخالفان وی است. لاپید و متحدان او خواستار تحقیقات جامع و پاسخگویی مقامات ارشد، از جمله شخص نتانیاهو هستند؛ اما «آقای امنیت» تمایلی به پذیرش مسئولیت نداشته و معتقد است در شرایط فعلی هرگونه تحقیقی در این زمینه صرفا کمک به جنبش حماس است. سناریو «فردای جنگ» یا آینده سیاسی غزه پس از جنگ دیگر موضوع مورد مناقشه میان نیرو‌های داخلی رژیم است. در حالی که نتانیاهو از کنترل امنیتی کامل رژیم بر غزه سخن می‌گوید، لاپید خواستار راه‌حلی شامل مشارکت بین‌المللی و بازسازی غزه تحت نظارت تشکیلات خودگردان فلسطین اصلاح شده است. آخرین محور اختلاف، مسئله ائتلاف دولتی و آینده سیاسی رژیم صهیونیستی است. اپوزیسیون خواستار تشکیل دولت وحدت ملی بدون حضور احزاب افراطی و استعفای نتانیاهو است، در حالی که رهبر حزب لیکود بر حفظ ائتلاف فعلی و ادامه نخست‌وزیری خود تأکید دارد. این اختلافات عمیق، چشم‌انداز سیاسی تل‌آویو را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است. به عبارت دیگر صهیونیست‌ها در وضعیت «بن بست» سیاسی قرار گرفته و نمی‌دانند در شرایط فعلی اولویت با «مرگ سیاسی نتانیاهو» و آزادی اسرا است یا آنکه باید یکپارچگی رژیم در برابر تهدیدات خارجی؛ به ویژه ایران و اعضای محور مقاومت حفظ شود.
دامنه مخالفت با نتانیاهو تنها به نیرو‌های اپوزیسیون یا کشور‌های حوزه یوروآتلانتیک محدود نمی‌شود بلکه ارتش و نیرو‌های امنیتی رژیم نیز در موارد مهم همچون تداوم عملیات نظامی در غزه، باقی ماندن نیرو‌های ارتش در محور فیلادلفیا- کریدور نتصاریم، رویکرد دولت نسبت به مذاکرات دوحه- قاهره و در نهایت نوع برخورد با تهدیدات پیرامونی دارای اختلافات جدی با نتانیاهو هستند. امروز نماد این اختلافات سازناکوک گالانت در کابینه امنیتی رژیم است. نظر متفاوت وزیر جنگ رژیم در مسائل مختلف با نتانیاهو سبب شده است تا اعضای راست گرای کابینه با قرار گرفتن در نقش میانجی به دنبال بازگشت گیدعون صئر به کابینه و سپردن پست وزارت جنگ به وی باشند. همزمان در داخل ارتش هم به نظر می‌رسد که نگاه مثبتی به نتانیاهو وجود ندارد و اگر وی گالانت را از سمت خود برکنار کند باید موج جدید استعفا و اعتصاب در میان نیرو‌های فعال و ذخیره رژیم صهیونیستی باشد.
آینده اختلافات میان نتانیاهو و مخالفان وی تا آینده نزدیک، یعنی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر ۲۰۲۴ در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. کارشناسان معتقدند پیروزی هریس یا ترامپ می‌تواند ارتباط مستقیمی با حیات سیاسی نتانیاهو و متحدان راستگرای وی داشته باشد. اگر هریس پیروز انتخابات شود، فشار‌ها بر تل‌آویو برای پذیرش آتش‌بس و آماده شدن برای سناریو «فردای جنگ» بیش از پیش افزایش خواهد یافت. در عین حال اگر ترامپ بتواند گوی سبقت را از هریس برباید، آنگاه نتانیاهو و متحدان وی با پشتوانه محکمی به ماجراجویی نظامی خود ادامه دهد و اجازه فروکش کردن شرایط بحرانی در منطقه را نخواهند داد.