معمای توسعه در شیخ‌نشین‌های حاشیه خلیج فارس

در پاسخ به بحث‌هایی که درباره وضعیت توسعه کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس مطرح می‌شود، توجه به چند نکته ضروری است:

۱. آنچه در این کشور‌ها رخ داده نه توسعه و پیشرفت که وفور است و ریشه آن هم به درآمد ارزی بالا که از فروش نفت به دست می‌آید و جمعیت کم برمی‌گردد.

۲. اقتصاد کشور‌های عربی اساسا لوکس (luxury) است؛ در این اقتصادها، مظاهر کارآمدی وجود دارد، اما بنیان‌های کارآمدی وجود ندارد مانند پیشرفت علمی و پرورش نیروی انسانی متخصص. به عنوان مثال، هیچ کدام از این کشورها، در مقیاس جهانی هیچ پیشرفت علمی، پزشکی و فناورانه ندارند.

۳. پیشرفت وقتی به مرحله کمال می‌رسد که منجر به افزایش درجه استقلال و عزت کشور هم بشود. هیچ کدام از این کشور‌ها در برابر دخالت‌ها و فشار‌های خارجی استقلال ندارند.

۴. با وجود همه وفوری که در این کشور‌ها وجود دارد، اما در شاخص‌هایی مانند شاخص توسعه انسانی که کیفیت زندگی شهروندان را اندازه گیری می‌کند، رشد ایران از همه این کشور‌ها بالاتر بوده است؛ یعنی بعد از انقلاب سرعت بهبود کیفیت زندگی در ایران در میان کشور‌های منطقه بیشتر از همه کشور‌های منطقه می‌باشد.