بررسی آخرین تحولات پاکستان

پاکستان طی ماه های اخیر با تحولات شتابنده ای روبه رو بوده که ریشه در انتخابات عمومی سال ۲۰۱۸ م و انتخاب عمران خان (رهبر حزب تحریک انصاف) به عنوان نخست وزیر این کشور با حمایت ارتش در آن برهه دارد . پس از این انتخابات، رهبران احزاب مغلوب ( طبق سنت سیاسی در پاکستان احزاب مغلوب به اپوزیسیون تبدیل می شوند) ضمن اعتراض به حمایت ارتش از عمران خان ، صحت انتخابات را زیر سوال برده و وی را به دلیل مشکلات اقتصادی همواره مورد انتقاد قرار داده و خواستار برکناری عمران خان شدند. احزاب اپوزیسیون در ادامه با تشکیل «جنبش دموکراتیک پاکستان » نخست اقدام به برگزاری راهپیمایی اعتراضی نمودند و سپس با در پیش گرفتن اقدام قانونی و ارائه طرح «رأی عدم اعتماد به نخست وزیر» در مجلس ملی ، حزب تحریک انصاف و عمران خان را به چالش کشیده و در نهایت پس از کش و قوسهای فراوان با رأی دادگاه عالی پاکستان، این طرح در تاریخ ۱۴۰۱/۱/۲۱ به رأی نمایندگان گذاشته شد و با اکثریت آراء عمران خان از نخست وزیری برکنار شد.

علاوه بر مخالفت‌های احزاب اپوزیسیون، اختلافات داخلی در حزب تحریک انصاف و ناکارآمدی این حزب در حل مشکلات اقتصادی پاکستان، نارضایتی ارتش از شخص عمران خان به دلیل عدم توانمندی در حل این مشکلات و برخی اختلافات در تعیین مقامات نظامی- امنیتی، سفر عمران خان به روسیه در آستانه حمله این کشور به اوکراین که با واکنش کشورهای ایالات متحده و اروپایی روبرو شد، نیز در برکناری وی از نخست وزیری دخیل بودند . عمران خان پس از برکناری از نخست وزیری سه اقدام را همزمان در پیش گرفت؛ نخست با ایراد این اتهام که برکناری وی از نخست وزیری با دخالت قدرت خارجی ( ایالات متحده آمریکا ) صورت گرفته است، فرآیند برکناری خود را زیر سوال برد. سپس با استعفای دسته جمعی نمایندگان حزب تحریک انصاف در مجلس این کشور ، تلاش کرد مشروعیت انتخاب شهباز شریف به عنوان نخست وزیر دولت ائتلافی توسط جنبش دمکراتیک پاکستان را زیر سوال ببرد. وی در ادامه با تکیه بر مقبولیت عمومی و شعارهای ملی گرایانه نظیر سیاست خارجی مستقل و با هدف تحت فشار قرار دادن دولت ائتلافی و ارتش خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام شد . عمران خان برای دست یابی به این هدف از ماه آگوست ۲۰۲۲ م . و از شهر راولپندی اعتراضات و گردهمایی سیاسی خود را آغاز و آن را در شهرهای گوجرانواله، شیخپوره، لاهور و اسلام آباد ادامه داد. قرار بود وی ۱۷ گردهمایی سیاسی را در شهرهای مختلف پاکستان برگزار کند. اما حزب تحریک انصاف به رهبری عمران خان برگزاری سیاسی در کراچی مرکز ایالت سند و کویته مرکز ایالت بلوچستان را به حالت تعلیق در آورد. حزب تحریک انصاف تصور می کرد با برگزاری این تجمع ها می تواند ارتش و دولت مرکزی را مجبور به برگزاری انتخابات زود هنگام نماید ولی وقوع سیل در ایالت های بلوچستان، سند و خیبر پختونخواه و بخش‌هایی از ایالت پنجاب، برنامه های این حزب را دچار اختلال کرد . همچنین سخنرانی عمران خان در تجمع هواداران خود در گوجرانواله علیه ارتش مخصوصاً ژنرال باجوا فرمانده این نهاد باعث شد پرونده هایی نظیر سوء استفاده از خزانه دولت تا دریافت کمک های خارجی در انتخابات عمومی سال ۲۰۱۸ م . و حمایت از تروریسم و اهانت به دادگاه علیه شخص عمران خان تشکیل شود. عمران خان به دلیل کیش شخصیتی و محبوبیت مردمی حتی از عذرخواهی بی قید و شرط در مورد پرونده تحقیر قاضی دادگاه امتناع نمود . دادگاه اسلام آباد نیز در تاریخ ۱۴۰۱/۰۷/۰۹ طی حکمی به دلیل اظهارات تهدید آمیز عمران خان خطاب به یک قاضی زن و ۲ افسر ارشد پلیس حکم بازداشت وی را صادر کرد . در پی صدور حکم بازداشت عمران خان  از سوی دادگاه، صدها نفر از حامیان حزب تحریک انصاف پاکستان بیرون خانه رهبرشان در اسلام آباد تجمع و هزاران نفر دیگر از حامیانش در شهرهای دیگر به نشانه اعتراض به خیابان‌ها آمدند.

 در تاریخ سیاسی پاکستان ما شاهد تلاش‌ها برای سرکوبی احزاب سیاسی از طریق مصادره بودجه یا زندانی کردن رهبران و فعالان سیاسی در این کشور بوده ایم. این سرنوشتی است که در گذشته بر سر همه احزاب بزرگ پاکستان قرار گرفته و واقعیتی است که حزب تحریک انصاف هنوز به طور کامل تجربه نکرده است . زیرا رسانه های پاکستان در تاریخ 1401/07/10 اعلام کردند که حکم بازداشت عمران خان فعلاً با قبول وثیقه توسط دادگاه اسلام آباد متوقف شده است. باید منتظر ماند و دید که آیا حزب تحریک انصاف در برابر زندانی کردن رهبران اصلی حزب مانند عمران خان و شهباز گل یا هر تلاشی برای رد صلاحیت عمران خان به دلیل پرونده کمک های خارجی، می تواند مقاومت کند یا نه؟ وی از حمایت مردمی برخوردار است و موفقیت اخیر حزب تحریک انصاف در انتخابات میان دوره ای ایالت پنجاب نیز این را نشان داده است، حتی ممکن است در یک انتخابات منصفانه در سال ۲۰۲۳ م حزب تحریک انصاف به رهبری عمران خان پیروز انتخابات عمومی این کشور شود. هر چند پیش بینی این امر هنوز زود است ولی باید منتظر ماند.