قدرت‌های نوظهور جهانی

✅ایالات متحده از آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ تا دوره دوم در ۲۰۲۵، در پی بازسازی الگوی جهان تک‌قطبی بود؛ الگویی که پس از جنگ سرد تا یازدهم سپتامبر در سایه هژمونی نظامی، مالی و تکنولوژیک آمریکا تجربه شد. اما تحولات پس از ۲۰۰۱ روند افول هژمونیک این کشور را شتاب بخشید. سرمایه‌گذاری‌های سنگین در جنگ‌های فرسایشی، ناکامی در مهندسی اجتماعی خاورمیانه و سپس بحران‌های مالی ۲۰۰۸ و پاندمی، آمریکا را از منظر نظریات امپریالیسم متأخر (به روایت والرشتاین و هاروی) وارد فاز انباشت ناپایدار کرد. ❇️در برابر این افول نسبی، قدرت‌های نوظهور همچون چین و روسیه توانستند با تکیه بر نوسازی نهادی و گسترش ظرفیت‌های تولیدی ـ فناورانه، از حاشیه نظام جهانی خارج شوند. شکل‌گیری بلوک‌های چندجانبه‌ای چون بریکس، شانگهای، گروه ۲۰ و اتحادیه اروپا نیز نشانه‌ای از چندقطبی شدن نظام بین‌الملل و گذار از انحصار دلار به سمت تنوع پولی (یورو، یوان، روبل) است. ❇️در مجموع، ترامپ در تلاش برای بازسازی هژمونی تک‌قطبی، درگیر پارادوکس امپریالیستی شد: از یک‌سو نیاز به نمایش سلطه جهانی، و از سوی دیگر، فقدان ظرفیت‌های اقتصادی ـ نهادی برای بازتولید آن. این وضعیت، آینده آمریکا را بیش از پیش در مسیر افول تدریجی هژمونیک و تثبیت الگوی چندقطبی قرار می‌دهد.

سفر عراقچی به چین هم‌زمان با مذاکرات هسته‌ای، صرفاً یک دیدار دیپلماتیک نبود؛ بلکه پیامی روشن به آمریکای ترامپ بود: ایران تنها نیست و می‌تواند در زمین بازی جهانی، با تکیه بر شرق، چانه‌زنی کند. چین در بحبوحه تحریم‌ها، همچنان خریدار نفت ایران ماند و با راه‌اندازی سازوکارهای مالی مستقل، نشان داد مقابل یکجانبه‌گرایی آمریکا ایستاده. این یعنی تهران در میدان فشار، حامی دارد. رایزنی با پکن پیش از مذاکرات با واشنگتن، اقدامی هوشمندانه برای تقویت دست ایران پشت میز مذاکره بود. نه صرفاً برای مشورت، بلکه برای نمایش اتحاد در برابر فشار غرب. نگاه متوازن به شرق و غرب یعنی داشتن گزینه‌های جایگزین. ایران با حفظ تعامل با چین و روسیه، به طرف آمریکایی نشان می‌دهد که هر توافقی باید محترمانه و متوازن باشد، نه تحمیلی. به طور کلی هدف این سفر، مدیریت همزمان چالش‌ها و فرصت‌ها در صحنه بین‌المللی است. این سفر تأکیدی مجدد بر اهمیت نگاه متوازن در سیاست خارجی ایرانبود.د حمایت چین از مواضع هسته‌ای ایران، مخالفت آن با تحریم‌های یکجانبه، و ادامه همکاری‌های اقتصادی علیرغم فشارها، منافع ملموسی را برای کشورمان به همراه دارد و فضای تنفس لازم را برای پیگیری اهداف ملی فراهم می‌کند. در جهانی که مناسبات قدرت به سرعت در حال تغییر است و یکجانبه‌گرایی آمریکا با چالش‌های جدی روبروست، تحکیم پیوندها با شرکای قابل اعتمادی چون چین، نه تنها یک انتخاب، بلکه یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای تضمین امنیت، ثبات و پیشرفت کشورمان در دهه‌های آینده محسوب می‌شود.