حسن صادقیان

هر سال که می‌گذرد سیاست های تهاجمی آمریکا شدت بیشتری به خود می گیرد. حال با روی کار آمدن رئیس جمهور جدید آمریکا که خوی و خصلت پرخاشگری و رادیکالیسمی آن زبانزد است؛ می خواهد این‌بار تندروتر از دوره گذشته، نفرت و دشمنی همه جانبه ای علیه کشورهای مختلف در اقصی نقاط جهان به وجود آورد. بحران غزه، در کشورهای مختلف جهان «افزایش تقابل و تضاد ساختار و کارگزار» را به ارمغان آورد و متأثر از آن موقعیت و مشروعیت خیلی از رهبران سیاسی در نزد افکار عمومی تحت الشعاع قرار گرفت و از همه مهمتر اعتبار و حیثیت ماهیت سیاسی و اندیشه‏ای جهان غرب که داعیه نظام سیاسی دموکراتیک و مدافع حقوق بشری را یدک می‌کشید، بیش از پیش تضعیف کرد. اگرچه می‌دانیم میزان وابستگی برخی کشورها به ایالات متحده آمریکا به قدری عمیق است که عملاً امکان رهایی‌شان را سخت و یا حتی غیرممکن کرده است؛ اما همان‌طور که نوام چامسکی، اندیشمند و نظریه پرداز مشهور آمریکایی گفته است «افول آمریکا آغاز شده و تصور مقام های آمریکایی درباره اینکه این کشور قدرت بلامنازع دنیا خواهد ماند جز خیال خوش نبوده است». لذا به قول تد گالن کارپنتر در این «افول موریانه‌ای» آمریکا، کشورهای جهان می توانند با وحدت در مقابل سیاست های تهاجمی آمریکا بایستند و ما شاهد قدرت‌های نوظهوری باشیم که نگاه متفاوت به عرصه حکمرانی و سیاست ورزی دارند. امید است برخلاف یک سال اخیر که مخالفت ها و اعتراضات کشورهای مختلف اسلامی و غیراسلامی در همان حد زبانی محدود ماند و عملاً اقدامات جدی علیه جنایات بی بدیل رژیم صهیویستی و حامی اصلی آن آمریکا از سوی کشورهای مختلف جهان به ویژه کشورهای اسلامی صورت نگرفت؛ این‌بار شاهد وحدت در سپهر ساختاری و سیاسی باشیم و با انتشار بیانیه های مشترک ضمن ابراز مخالفت همه جانبه، در عرصه عمل هم شاهد اقدامات قاطعانه علیه پیشنهاد شرم آور و ضدحقوق بشری ترامپ باشیم.

اگرچه برخی کارشناسان بر این باورند سقوط دولت بشار اسد در واقع فرصتی برای برقراری ارتباط بیشتر میان ترکیه و اسرائیل فراهم کرده است چرا که هر دو کشور نسبت به این کشور نگرانی‌های سیاسی- امنیتی داشتند که هم اکنون مرتفع شده است؛ اما رهبران آنکارا همواره نگران سرایت بحران های منطقه به داخل خاک ترکیه هستند و از حمایت رژیم صهیونیستی از تشکیل کشور کردستان بزرگ و تجزیه سرزمینی کشورشان ترس دارند. بنابراین در تحولات سوریه نمی توان از عنوان «شریک» برای نوع سیاست ورزی های دو کشور ترکیه و اسرائیل نام برد؛ روند «رقابت» میان این دو کشور همچنان باقی است و به نظر می رسد در دوره ترامپ به مراتب تشدید و به مرحله «تنش» کشیده خواهد شد.

دولتمردان ترکیه همانطور که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور این کشور بار‌ها تکرار کرده است معتقدند که رژیم صهیونیستی به دنبال کشاندن جنگ به کل منطقه و تحقق رویای اسرائیل بزرگ است. رویایی که تمامیت ارضی ترکیه را هم تحت الشعاع قرار می‌دهد؛ لذا ترکیه برای رهایی از این تهدید، نیازمند همراهی و وحدت همه اقوام و جریان‏ های سیاسی است. بدین منظور پروسه صلح و آشتی با کرد‌ها بار دیگر از سوی ساختار سیاسی مطرح شد؛ موضوعی که تاکنون با، اما و اگر به مسیر خود ادامه می‌دهد و علی الحساب نتیجه قابل توجهی هم نداشته است.

وضعیت پساانتخاباتی گرجستان حس و حال انقلاب های رنگی را به خود گرفته است؛ بعید نیست قطبی شدگی شدید میان اروپاگرایان و روس گرایان کشور را به آشوب و بحران بکشاند و بار دیگر تاریخ تکرار شود و هیئت حاکمه این کشور جای خود را به حکومت کاملاً طرفدار غرب بدهد.

سفر دو روزه «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه به جمهوری آذربایجان، در فضای کنونی منطقه از زوایای مختلف قابل بررسی است؛ معهذا آنچه مشخص است فعال شدن مجدد الگوی «سیاست متوازن همه‏ جانبه‏ گرا و دیپلماسی مؤثر منفعت‏گرا» در سیاست خارجی روسیه و جمهوری آذربایجان است.