نقش ترکیه

🔶 مذاکرات روسیه و اوکراین در استانبول، بدون حضور پوتین و با رهبری مقامات میانی دو طرف، آغاز شده است. تمرکز اصلی بر آتش‌بس ۳۰ روزه و مسائل انسانی مانند تبادل اسرا و کمک‌های بشردوستانه است، اما ابهامات جدی درباره جدیت این گفت‌وگوها وجود دارد. عدم حضور رهبر روسیه ممکن است نشان‌دهنده تمایل مسکو به کاهش سطح انتظارات یا عدم قصد واقعی برای مصالحه باشد. 🔷 ترکیه به عنوان میزبان، نقش میانجی بی‌طرف اما تأثیرگذار را بازی می‌کند، هرچند روابط پیچیده آن با دو طرف — از جمله همکاری با اوکراین در زمینه نظامی و با روسیه در انرژی — چالش‌هایی ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، حضور غیرمستقیم آمریکا از طریق مقاماتی مانند مارکو روبیو، نشان‌دهنده تلاش غرب برای جلوگیری از امتیازات یک‌جانبه به روسیه است. 🔶 اختلافات اساسی مانند وضعیت کریمه و دونباس، تضمین‌های امنیتی، و عضویت اوکراین در ناتو همچنان حل‌نشده باقی مانده‌اند. در کوتاه‌مدت، آتش‌بس موقت محتمل است، زیرا روسیه ممکن است بخواهد فشار تحریم‌ها را کاهش دهد و اوکراین به زمان برای تقویت دفاع نیاز دارد. اما در بلندمدت، بدون حل این اختلافات، صلح پایدار بعید به نظر می‌رسد. ✅ به نظر می‌رسد این مذاکرات بیشتر یک فرصت تاکتیکی برای کاهش تنش‌هاست تا یک پیشرفت دیپلماتیک واقعی. نقش ترکیه و فشارهای غرب می‌تواند بر روند تأثیر بگذارد، اما در نبود اراده سیاسی روسیه برای تعدیل اهدافش، چشم‌انداز روشنی وجود ندارد.

روسیه به عنوان حامی اصلی سوریه، درگیر جنگ اوکراین شده و ائتلافی که در دوره 2015-2020 برای حمایت از نظام سوریه شامل نیروهای منظم و نامنظم روسیه (به ویژه گروه واگنر) به وجود آمد، توان سابق خود را از دست داد. این توضیح دهنده واکنش ضعیف روسیه به پیشروی سریع جناح های تروریست ها و فروپاشی سریع نیروهای نظام در نتیجه عدم پوشش هوایی روسیه است. همچنین محور مقاومت که در کمک به نظام بشار اسد و آزادی مناطقی از جمله حلب در سال 2016 نقش برجسته ای داشتند، اما در مقطع پس از عملیات طوفان الاقصی در مهرماه سال گذشته تمرکز محور مقاومت معطوف به جنگ در نوار غزه شد و به ویژه حزب الله لبنان تعداد زیادی از اعضای خود را که در حومه ‌های حلب و ادلب مستقر بودند، به سمت لبنان یا جنوب سوریه در نزدیکی جولان و در منطقه قلمون در امتداد مرز سوریه و لبنان بازگرداند. از طرفی، حملات مستمر رژیم صهیونیستی علیه سوریه جهت تضعیف زیرساخت محور مقاومت در این کشور به دنبال جنگ غزه و لبنان افزایش چشمگیری یافت. تعداد این حملات که آشکارا حاکی از همسویی اسرائیل و گروه های تکفیری می باشد، از ابتدای سال 2024 تاکنون بیش از 155 حمله بوده است که تنها 86 حمله تنها در ماه های اکتبر و نوامبر انجام شده است و عمدتا شامل مراکز حزب الله و پایگاه های سپاه پاسداران ایران و سایر گروه های مقاومت بوده است؛ از جمله حمله شدید اسرائیل علیه مقرهای نیروهای مقاومت عراقی در 20 نوامبر در شهر تدمر که موجب تلفات و خسارت های قابل توجهی شد. این در حالی است که ارتش سوریه نیز پس از حدود 14 سال جنگ و درگیری، دچار فرسودگی زیادی شده و از طرفی، بحران منابع انسانی و مالی به ویژه طی سال گذشته موجب شده است که این ارتش فاقد کارآیی لازم در میدان باشد. بنا بر این ارتش سوریه به ویژه با نبود متحدان در زمین و نیروی هوایی روسیه در آسمان قادر به مقابل برق آسای گروه های تروریستی نشد، خصوصا آنکه این گروه ها به ویژه تحریرالشام طی این سال ها با کمک های خارجی، به بازسازی و تقویت بنیه خود از نظر سازمانی و تسلیحاتی پرداخته و برای نمونه در عملیات اخیر از سلاح پهپاد به خوبی استفاده کردند. و در پایان نظام سوریه با توجه به فشارهای متعدد در مرحله پسا جنگ به ویژه تحریم های کمرشکن غرب و آمریکا خصوصا قانون سزار (قیصر) دچار ضعف و ناکارآمدی زیادی شده بود و قادر به بازسازی نهادها و به طور خاص ارتش در مرحله پس از جنگ نشد. ساختار بسته و تک حزبی حاکمیت نیز به این امر دامن زد و زمینه ای برای اصلاح و بازسازی ایجاد نکرد. همچنین معضلات اقتصادی موجبات نارضایتی مردمی در بسیاری از مناطق به ویژه مناطق اهل سنت را فراهم ساخت و به همین دلیل با ورود شورشی ها به شهرهایی چون حلب، حماه و حمص شاهد مقاومت از سوی مردم نبودیم. از طرفی، گفته می شود رفتار حساب شده این گروه ها و پرهیز از خشونت نیز در جلب مردم موثر بوده است.