دیپلماسی نمایشی واشنگتن

✅بسیاری از کشورها در عرصه بین‌المللی چهره‌ای فعال از خود نشان می‌دهند؛ نشست‌های متعدد برگزار می‌کنند، در سازمان‌های منطقه‌ای و جهانی حضور پررنگ دارند، بیانیه صادر می‌کنند و حتی توافق‌های پرطمطراق امضا می‌کنند. با این حال، این فعالیت‌ها لزوماً به تحقق اهداف استراتژیک یا توسعه داخلی منجر نمی‌شود. دلایل این شکاف را می‌توان با بهره‌گیری از ادبیات نظری سیاست خارجی و دیپلماسی توضیح داد. ✳️دیپلماسی نمایشی در برابر دیپلماسی توسعه‌محور هانس مورگنتا در مکتب واقع‌گرایی تأکید می‌کند که سیاست خارجی باید در خدمت منافع ملی عینی باشد، نه نمایش هویت یا مشروعیت. اما برخی دولت‌ها، به تعبیر «دیپلماسی نمادین» گرایش پیدا می‌کنند. نمونه بارز آن کره‌شمالی است که با نمایش‌های هسته‌ای و رزمایش‌های رسانه‌ای، قدرت‌نمایی می‌کند ولی این دیپلماسی هرگز به توسعه اقتصادی یا رفاه مردم منجر نشده است. ✳️ گسست بین سیاست خارجی و سیاست داخلی جوزف نای، نظریه‌پرداز «قدرت هوشمند» (Smart Power)، بر ضرورت هم‌افزایی میان منابع قدرت داخلی و سیاست خارجی تأکید دارد. اگر هماهنگی میان وزارت خارجه با وزارت اقتصاد، صنعت یا آموزش نباشد، توافقات خارجی بی‌اثر می‌مانند. تجربه مصر در دهه‌های اخیر نشان داد که امضای قراردادهای سرمایه‌گذاری بدون اصلاحات نهادی، موجب توسعه پایدار نشد و حتی به فساد ساختاری دامن زد. ❇️بنابراین، فعال بودن در صحنه سیاست خارجی به معنای موفقیت راهبردی نیست. کشوری که دیپلماسی خود را با توسعه ملی پیوند نزند، به ارزیابی مستمر نپردازد و از ایدئولوژی بر واقعیت‌های اقتصادی عبور نکند، در نهایت با «دیپلماسی بدون دستاورد» مواجه می‌شود؛ دیپلماسی‌ای که شاید پر سروصدا باشد، اما در سطح عملی، اهداف ناقص یا شکست‌خورده به‌بار می‌آورد.

چهارمین دور مذاکرات هسته ای میان مقامات دو کشور ایران و آمریکا در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ماه در شهر مسقط، پایتخت عمان، برگزار شد. این مذاکرات در حالی انجام شد که تنش ها در منطقه افزایش یافته و فشارهای سیاسی زیادی از سوی بازیگران مختلف بین المللی بر دو طرف وارد می شود. ❇️به طور کلی می‌توان 3 محور اصلی برای چهارمین دوره از مذاکرات هسته ای ایران و آمریکا در مسقط در نظر گرفت: 1. موضوع مربوط به غنی سازی اورانیوم 2. موضوع مربوط به تحریم‌های اعمال شده علیه ایران 3. موضوع مرتبط با برنامه موشکی ایران. ❇️ عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، مذاکرات را«صریحتر و جدیتر» از دوره های قبل توصیف کرد و اظهار داشت که بحث‌های مفیدی در این دوره مطرح شده است. در مقابل، استیو ویتکوف، نماینده ویژه آمریکا، نیز مذاکرات را مثبت ارزیابی کرد. ❇️با این حال می توان با توجه به روند برگزاری چهار دوره مذاکرات اخیر چند سناریوی اصلی را برای آینده مذاکرات میان دو کشور طرح کرد: 1. شکل گیری توافق گام به گام در سطح محدود 2. شکست کامل مذاکرات و تشدید تنش میان دو کشور 3. ادامه مذاکرات بدون نتیجه قطعی و نهایی. ❇️با این حال موضوعات مهمی مانند: 1. سفر ترامپ به خاورمیانه 2. تنش های منطقه ای می تواند تا حد زیادی چشم اندازه آینده مذاکرات میان آمریکا و ایران را تغییر دهد.

نامه اخیر رئیس جمهور آمریکا به ایران، نمونه ای آشکار از تداوم راهبرد فرسوده «تهدید و تطمیع» است که طی چهار دهه گذشته، هسته اصلی سیاست‌گذاری واشنگتن در قبال ایران بوده است. این رویکرد، که بر دو پایه توهمِ برتری مطلق قدرت آمریکا و بی اعتنایی به واقعیت های ژئوپلیتیک غرب آسیا استوار است، نه تنها نتوانسته به اهداف ادعایی آمریکا دست یابد، بلکه موجب افزایش شکاف اعتماد میان دو کشور، تقویت گفتمان مقاومت در ایران و تضعیف جایگاه بین المللی واشنگتن شده است.در مقابل اما جمهوری اسلامی با تکیه بر سه اصل «عزت، حکمت و مصلحت»، هرگونه مشارکت در «دیپلماسی نمایشی» آمریکا را رد کرده است. آینده روابط ایران و آمریکا نه در نامه های نمادین که در توانایی واشنگتن برای عبور از ذهنیت‌های منسوخ جنگ سرد و پذیرش نقش ایران در شکل دهی به «نظم جدید جهانی» تعیین خواهد شد. تا آن زمان، بن بست کنونی نه تنها تداوم می یابد، بلکه هزینه های استراتژیک آن برای آمریکا در غرب آسیا و نظام بین الملل، فزاینده خواهد بود.