برزخ امنیتی غرب در اوکراین در پی تصمیم اخیر پوتین

رئیس‌جمهور روسیه در سخنرانی سالانه خود از تعلیق مشارکت مسکو در معاهده کاهش تسلیحات راهبردی جدید «نیو استارت» خبر داد. پوتین در این باره گفت: امروز مجبورم اعلام کنم روسیه مشارکت در معاهده «نیو استارت» را به حالت تعلیق درمی‌آورد. وی افزود: ناتو در بیانیه‌ای از روسیه خواسته تا به «اجرای مفاد معاهده سلاح‌های راهبردی» باز گردد که از جمله آن می‌توان به پذیرش بازرسی از تأسیسات هسته‌ای و دفاعی ما، اشاره کرد. در این سخنرانی رئیس‌جمهور روسیه تأکید نمود که در شرایط فعلی و نزاع امروز درخواست بازدید از تأسیسات دفاعی روسیه را دارند که این درخواست به بیان ساده، بی‌معنی است.

به نظر می‌رسد تعلیق این معاهده می‌تواند تهدید رقابت هسته‌ای را افزایش دهد. این موضوع خطر رقابت هسته‌ای را به‌موازات جنگ اوکراین افزایش داده است و هیچ یک از طرف‌ها نمی‌توانند به چارچوب ثابت و قابل‌پیش‌بینی تکیه کنند. از سوی دیگر برخی تحلیلگران مسائل امنیتی معتقدند که تعلیق این پیمان می‌تواند ضمن بازدارندگی متقابل دو طرف، شرایط را پیچیده‌تر نموده و از طرفی سایر قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از جمله چین، هند و پاکستان را به ایجاد زرادخانه‌های هسته‌ای خود ترغیب نماید؛ بنابراین در صورت ادامه روند به شکل کنونی یک بی‌ثباتی در روابط دو طرف ایجاد خواهد نمود که هر یک از طرفین ممکن است بدترین سناریو را عمل نمایند و در نهایت خطر بیشتری برای استفاده از سلاح هسته‌ای به وجود خواهد آمد. اما این در حالی است که معاون وزارت خارجه روسیه گفته است که تعلیق معاهده «نیو استارت» با ایالات متحده امریکا به این معنی نیست که طرفین به سمت جنگ اتمی پیش می‌روند.

«جان بولتون» مشاور سابق امنیت ملی کاخ سفید در مصاحبه با روزنامه واشنگتن‌پست در مورد اینکه ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه مشارکت در پیمان «نیو استارت» را به حالت تعلیق در آورد، بیان کرد: این یک موهبت است، آرزو می‌کردم او (پوتین) کاملا از پیمان خارج می‌شد معاهده «نیو استارت» یک توافق بد در سال ۲۰۱۰ بود، زمانی که سنا آن را تصویب کرد. دولت بایدن اشتباه بزرگی انجام دادند که در سال ۲۰۲۱ هیچ امتیازی از طرف روس‌ها آن را به مدت ۵ سال تمدید کرد. «جان بولتون» همچنین با تأکید بر اینکه امریکا باید بازنگری گسترده در رهنامه هسته‌ای داشته باشد، ادامه داد: قبل از اینکه به توافقنامه‌های کنترل تسلیحات دیگری دست پیدا کنیم، باید مطمئن شویم که سلاح های کافی برای محافظت از خود داریم.

«سرگئی ناریشکین» رئیس اطلاعات خارجی روسیه اقدام این کشور در تعلیق عضویت در پیمان
«نیو استارت» را مناسب ارزیابی کرد. وی در یک مصاحبه‌ای اعلام نمود: تصمیم در مورد تعلیق مشارکت روسیه در پیمان «نیو استارت» برای غرب غیر منتظره بود. او تاکید کرد که این اقدامی کاملاً منطقی و درست است.

پرسش این است که هدف و دلیل ولادیمیر پوتین از تعلیق پیمان«نیو استارت»  چیست ؟

هدف از انعقاد این پیمان محدودسازی کلاهک‌های هسته‌ای است. اما روسیه از آخرین وضعیت کلاهک‌های هسته‌ای امریکا اطلاعاتی دقیق و روزآمد را دارا نیست. به نظر می‌رسد تعلیق این پیمان توسط روسیه یک حرکت جدید در مقابل امریکاست. در این میان کشورهای اروپایی بیشتر از همه متضرر شده‌اند و نگران ساختار امنیتی قاره اروپا هستند چرا که تعلیق یا انقضای این پیمان ساختار امنیتی اروپا را تضعیف نموده و از طرفی اروپا توان جلوگیری از تعلیق پیمان توسط روسیه را ندارد. اگر وضعیت یک‌ساله جنگ و منازعه اوکراین را بررسی نماییم متوجه خواهیم شد که بازنده اصلی این جنگ اروپا بوده است؛ زیرا روسیه مجبور به مقابله در برابر نفوذ ناتو از سوی شرق اروپا گردید و آمریکا در عمل نشان داد که از متحدان خویش به طور کامل دفاع نمی‌کند و در شرایط بحران جنگ صرفاً با فروش تسلیحات نظامی و انرژی گاز که بیشتر منافع اقتصادی برای امریکا دارد، به اوکراین رضایت دارند. آنچه مسلم است اینکه، متأسفانه مردم اروپا خصوصاً اوکراینی‌ها قربانی بی‌تدبیری مقام‌های اروپایی و سیاست‌های جنگ‌طلبانه امریکا شده‌اند و امروز چشم‌انداز روشنی برای جنگ اوکراین دیده نمی‌شود. واقعیت این است که امریکایی‌ها قول کمک‌هایی را می‌دهند؛ اما در عمل آن‌گونه که اعلام کرده‌اند رفتار ننموده‌اند.

تعلیق «نیو استارت» از سوی روسیه، در واکنش به جنگ افروزی های امریکا در خاک اوکراین انجام شده است. با وجود اینکه روسها نسبت به کمک های تسلیحاتی غرب هشدار داده‌اند، اما امریکا و اروپایی‌ها
روزبه‌روز دامنه کمک‌های تسلیحاتی خود را تشدید می‌کنند. جو بایدن در سفر هفته گذشته خود به کی یف، با کمک نیم میلیارددلاری دیگر به اوکراین موافقت کرد. با افزایش حمایت و کمک‌های غربی به اوکراین، این مسئله خشم روسیه را برانگیخته و براین‌اساس سعی دارند با تعلیق پیمان و معاهده
«نیو استارت» غربی را به عقب‌نشینی از اقدامات خود در اوکراین وادار کنند. پوتین با این اقدام سطح منازعه را تا سطح دفاع راهبردی ارتقا داده و سعی دارد این پیغام را به غربی بدهد که اگر بخواهند به ماجراجویی خویش در اوکراین ادامه بدهند، عواقب جبران‌ناپذیری برای آنها به دنبال خواهد داشت. تجربه یک‌ساله جنگ اوکراین ثابت کرد که هرچقدر غرب بیشتر تسلیحات به اوکراین منتقل کند و ناتو نیز نیروهای بیشتری را در هم‌جواری روسیه مستقر نماید، نه‌تنها درگیری‌ها کاهش نمی‌یابد بلکه وضعیت را نگران‌کننده‌تر خواهد نمود.

در حال حاضر روابط بین روسیه و امریکا به دوره قبل از جنگ اوکراین بازنمی‌گردد و دو طرف دیگر اعتمادی به هم ندارند و ممکن است در آینده سعی بر ارتقای توان هسته‌ای خویش در برابر رقیب افزایش دهند و این مسئله برای صلح جهانی خطرآفرین خواهد بود. این مسئله موجب تغییرات ژئوپلیتیکی در جهان گردیده و بسیاری از کشورهای جهان از جمله اوکراین به این باور رسیده‌اند که اگر سلاح هسته‌ای داشته باشند به‌عنوان ابزار بازدارنده می‌توانند از تهاجم خارجی جلوگیری کرده و امنیت مرزهای خود را تأمین کنند و این نگرش و تفکر به یک پدیده جهانی تبدیل شده است.