چالش های حزب عدالت و توسعه

در 14 ماه می 2023، مردم ترکیه برای انتخاب رئیس جمهور و 600 نماینده مجلس ملی به پای صندوق های رای می روند که دومین انتخابات از این دست بر اساس قانون اساسی 2017 است که سیستم پارلمانی این کشور را به ریاست جمهوری تغییر داد.حزب عدالت و توسعه که از سال 2002 حکومت می‌کند، این بار با چالش‌های بزرگی مواجه است، به‌ویژه که نیروهای اپوزیسیون بر سر یک نامزد واحد برای رقابت با رجب طیب اردوغان به توافق رسیده‌اند. انتخابات نه تنها برای ترکیه، بلکه برای منطقه و فراتر از آن، با توجه به نفوذ این کشور و شیوه هایی که انتخابات می تواند بر سیاست های آن چه در داخل و چه در سطح بین المللی تاثیر بگذارد، یک رویداد مهم است.

چالش های پیش روی حزب عدالت و توسعه

حزب اردوغان با چندین چالش بزرگ روبرو است که سرنوشت آن را در نظرسنجی های آتی تعیین خواهد کرد.

1. اقتصاد

وضعیت اقتصادی ترکیه در سال های اخیر به طور قابل توجهی وخیم شده است، به طوری که لیر ترکیه در دهه گذشته از 0.55 صدم دلار به 0.05 صدم دلار سقوط کرده است. تورم تا اواخر سال 2022 به بیش از 80 درصد رسیده بود، اگرچه در فوریه به 55 درصد کاهش یافت.دولت همچنین با ویرانی های ناشی از زلزله بزرگ در اوایل فوریه دست و پنجه نرم می کند.مشکلات اقتصادی احتمالاً نقش مهمی در تصمیم گیری رای دهندگان ایفا می کند زیرا آنها با بحران هزینه زندگی و فروپاشی قدرت خرید خود روبرو هستند.

2. وحدت اپوزیسیون

حزب عدالت و توسعه برای اولین بار از زمانی که در سال 2002 قدرت را به دست گرفت، با یک اپوزیسیون متحد شامل گروه‌هایی از طیف  های سیاسی مختلف روبرو می‌شود: چپ‌ها، ملی‌گراها، محافظه‌کاران و لیبرال‌ها، همچنین احزاب و چهره‌هایی که از خود حزب عدالت و توسعه جدا شده‌اند.همه بر سر دو هدف توافق دارند: حذف حزب عدالت و توسعه و رهبر آن از قدرت و احیای نظام پارلمانی.تا کنون، هفت حزب بر روی خطوط کلی یک برنامه به توافق رسیده اند و امیدوارند که سرانجام تغییری را که بیش از دو دهه از آنها دور مانده است، ایجاد کنند.

3. پوشش محافظه کارانه برای اپوزیسیون سکولار

طی دو دهه گذشته، حزب عدالت و توسعه موفق شده است اکثریت رای دهندگان محافظه کار ترکیه را به دست آورد و آنها را در مقابل مخالفانی قرار دهد که به طور گسترده مخالف آداب مذهبی و محافظه کار هستند.با این حال، در سال‌های اخیر، اپوزیسیون توانسته است این وضعیت را تغییر دهد و حمایت بیشتری را از سوی مردم ترکیه جلب کند.به ویژه زمانی که حزب آینده به رهبری احمد داوود اوغلو، نخست وزیر سابق و حزب سعادت  به رهبری تمل کارا ملا اوغلو ، که هر دو محافظه کار هستند، به اپوزیسیون پیوستند، تقویت شد.

4. رای دهندگان کرد زبان

به استثنای احزاب ناسیونالیست کرد، حزب عدالت و توسعه بالاترین سهم از آرای کردها را در ترکیه به دست می آورد.با این حال، کردها به دلیل اتحاد حزب عدالت و توسعه با حزب حرکت ملی و فروپاشی یک روند صلح دو ساله به رهبری اردوغان در سال 2015 که امیدها برای حل مسئله کردی از بین برد، از حزب عدالت و توسعه ناامید شدند. نشانه هایی وجود دارد که دو حزب جمهوری خلق ترکیه و حزب دموکراتیک خلق‌ها به مصالحه ای دست یافته اند که چالش بزرگی برای حزب عدالت و توسعه خواهد بود.

5. کاهش حمایت از ائتلاف حاکم

نظرسنجی ها نشان می دهد که حمایت از حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی به حدود یک سوم رای دهندگان کاهش یافته است، در حالی که در نظرسنجی های سال 2015، 49 درصد و در انتخابات 2018، 42 درصد بود.متحد راست افراطی حزب عدالت و توسعه، حزب حرکت ملی ، در سال 2015 حدود 16 درصد از آرا را به دست آورد و در حال حاضر در نظرسنجی ها حدود 8 درصد آرا را به دست آورد .

6. نسل جدیدی از رای دهندگان

حدود 13 میلیون از 64 میلیون رای دهنده ترکیه به "نسل Z" تعلق دارند، به این معنی که در سال 1997 یا بعد از آن متولد شده اند.  حدود شش میلیون نفر برای اولین بار در انتخابات امسال رای خواهند داد.این رای دهندگان جوان که هرگز تحت هیچ حکومتی به جز دولت اردوغان و حزب عدالت و توسعه زندگی نکرده اند، تمایل عمومی به تغییر دارند.نگرانی‌های آن‌ها با نگرانی‌های رای‌دهندگان مسن‌تر متفاوت است، آنها با رسانه‌های اجتماعی بزرگ شده‌اند و قبل از تغییرات گسترده‌ای که حزب عدالت و توسعه پس از به دست گرفتن قدرت در سال 2002 ایجاد کرد، به سختی ترکیه را می‌شناختند.

7. چالش دور دوم

در حالی که همه طرف ها به پیروزی در دور اول در انتخابات ریاست جمهوری امیدوار خواهند بود، با توجه به تعداد نامزدها این امر بعید به نظر می رسد.علاوه بر این، نتایج انتخابات پارلمانی که نتایج آن دو هفته قبل از دور دوم انتخابات ریاست جمهوری اعلام خواهد شد، بر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری تأثیر خواهد گذاشت.دو معیار کلیدی میزان مشارکت و واکنش رأی دهندگان به نتایج انتخابات پارلمانی خواهد بود.برخی که از یک حزب خاص حمایت نمی کنند ممکن است به نفع ایجاد توازن ، یعنی حمایت از نامزد ریاست جمهوری طرف بازنده در انتخابات پارلمانی رای دهند.برعکس، دیگران ممکن است با دادن رای خود به نامزد ریاست جمهوری طرف برنده، به دنبال ثبات باشند.همچنین شایان ذکر است که بسیاری از رای دهندگان در ترکیه بلاتکلیف هستند.

8. زلزله

زمین لرزه ای که در 6 فوریه جنوب و مرکز ترکیه را لرزاند و حدود 50000 نفر را کشت و ویرانی های گسترده ای را به بار آورد، احتمالاً تأثیر عمده ای بر انتخابات ماه می 2023 خواهد داشت.در حالی که نظرسنجی ها نشان می دهد که عموم مردم، به طور کلی، دولت را مقصر این فاجعه نمی دانند، واکنش مقامات به آن به طور گسترده مورد بحث قرار گرفته است.اپوزیسیون سعی کرده است از این امر سود ببرد و به کاستی های دولت در ساعات و روزهای بعد از فاجعه اشاره کند.

9. مسئله پناهندگان

موضوع پناهجویان در ترکیه با توجه به زلزله در جایگاه دوم قرار گرفته است، اما مخالفان در چند سال گذشته به طور گسترده از آن سوء استفاده کرده و با موفقیت تقصیر را به گردن حزب عدالت و توسعه انداخته اند.علاوه بر این، احزاب اپوزیسیون موفق شده اند حضور پناهندگان را با مشکلات اقتصادی مردم ترکیه مرتبط کنند.با نزدیک شدن به نظرسنجی های انتخاباتی و ادامه رو به وخامت اوضاع اقتصادی، این احتمالاً به یک موضوع مهم انتخاباتی تبدیل خواهد شد.

10- روابط خارجی

علیرغم این واقعیت که ترکیه در دو سال گذشته روابط خود را با چندین همسایه خود اصلاح کرده است، اپوزیسیون در تلاش است رای دهندگان را متقاعد کند که مشکلی در روابط خارجی این کشور وجود دارد و حزب عدالت و توسعه مقصر است.و اینکه اگر اپوزیسیون به قدرت برسد، روابط را به ویژه با ایالات متحده و اتحادیه اروپا، و همچنین با همسایگان نزدیک ترکیه، اصلاح خواهد کرد.مخالفان استدلال می‌کنند که این  امر روابط تجاری را بهبود می‌بخشد و به بهبود وضعیت اقتصادی طبقه متوسط ترکیه کمک می‌کند.

نتیجه گیری

با نزدیک شدن به انتخابات، نظرسنجی ها ادعاهای زیادی در مورد نیات رای دهندگان ترکیه دارند.با این حال، نظرسنجی‌های جدی نشان می‌دهد که دو اردوگاه اصلی تقریبا مساوی هستند که هر کدام بین 42 تا 46 درصد از حمایت‌ها برخوردار هستند.این امر پیش بینی نتیجه را دشوار می کند.علیرغم کاهش محبوبیت حزب عدالت و توسعه به دلایلی که در بالا ذکر شد، خیلی به این بستگی دارد که ائتلاف اپوزیسیون تا چه اندازه بتواند با هم کنار بیاید.