پشت پرده عدم تشکیل دولت در لبنان

بعد از برگزاری انتخابات پارلمانی در لبنان و به دست آوردن اکثریت نسبی این انتخابات توسط گروه های مقاومت و هم پیمان با حزب الله، روند تشکیل دولت در این کشور همچون عراق با چالش مواجه شده است. این در حالی است که تحولات سیاسی لبنان  بسیار شبیه به عراق است، زیرا رئیس  مجلس در لبنان همچون عراق انتخاب شده، اما نخست وزیر همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد. با انتخاب رئیس مجلس  در لبنان، رئیس جمهور این کشور، نجیب میقاتی را برای تشکیل دولت انتخاب کرد، اما روند چندماهه اخیر نشان می دهد که عوامل مختلفی دست به دست هم داده اند که روند تشکیل دولت در لبنان به سرانجام نرسد. در این میان نقش دو دسته از عوامل از همه پررنگ تر است:

• بازیگران داخلی: در این عرصه برخی بازیگران داخلی به نیابت از بازیگران خارجی در جهت کارشکنی و عدم به نتیجه رسیدن مذاکرات سیاسی و همچنین عدم تشکیل دولت اقدام به نقش آفرینی کرده اند. به عنوان نمونه جریان المستقبل که وابسته به سعدحریری است در یک فرار روبه جلو نه در انتخابات شرکت کرد و نه اکنون در تشکیل دولت حاضر شده است. این در حالی است که همین جریان خواهان بیشترین پست های وزارتی است و درصورت عدم تحقق خواسته هایش اقدام به کارشکنی های سیاسی می کند. البته برخی جریان های دیگر همچون قوات اللبنانیه نیز هم راستا با جریان المستقبل کار می کنند و تلاش خود را به کار برده اند که سهم گروه های طرفدار مقاومت در دولت حداقلی باشد. این جریان ها خود را برای پست های مهمی همچون پست های اقتصادی، امنیتی و نظامی اماده کرده اند و هر دفعه که مطابق میل انان عمل شده شرایط را برای تشکیل دولت با چالش مواجه کرده اند.
• بازیگران خارجی: در این میان نقش سه بازیگر آمریکا، فرانسه و عربستان سعودی از همه پررنگ تر است. این سه بازیگر یک هدف مشترک دارند و آن نیز برپایه این است که تاحدامکان قدرت سیاسی گروه های مقاومت و به ویژه حزب الله را محدود و تضعیف کنند. این در راستای همان طرحی است که فرانسه چندسال پیش و بعد از انفجاربندر بیروت ارائه داد که چنانچه لبنان خواهان کمک های بین المللی است باید قدرت سیاسی حزب الله کاهش و در مرحله بعد حزب الله از روند سیاسی لبنان خارج شود. البته این در راستای سناریویی بود که بعدها باید به خلع سلاح حزب الله ختم می شد. در این راستا می توان اهداف این بازیگران از ایجاد چالش در روند تشکیل دولت را در موارد ذیل خلاصه کرد:
• محدودکردن حزب الله و گروه های مقاومت در عرصه سیاسی و عدم نقش آفرینی آنها در فرآیندهای سیاسی؛
• فرسایشی کردن روند تشکیل دولت در لبنان برای کسب امتیازهای بیشتر از جریان های 8 مارس؛
• ایجاد دوگانه های کاذب همچون قراردادن مردم در برابر حزب الله و معرفی حزب الله به عنوان عامل اصلی عدم ثبات سیاسی؛
• ایجاد کارشکنی های سیاسی در کنار اعمال تحریم های اقتصادی برای تحت فشارقراردادن مردم و ایجاد نارضایتی در بین افکار عمومی با دوگانه معیشت- مقاومت؛
• سوق دادن چالش های سیاسی به سمت چالش های اقتصادی و خدماتی و ایجاد اعتراض های خودساخته در جهت تضعیف لبنان.

البته ذکر این نکته ضروری است که تمرکز عربستان سعودی بر بازیگران داخلی است و به همین منظور بود که سعودی ها قبل از انتخابات با هماهنگی کامل سعد الحریری را از حضور در انتخابات منع کردند و تمام توان خود را بر روی حزب قوات اللبنانیه قرار دادند. البته عدم موفقیت حریری در طول ادوار گشذته نیز مزید برعلت بود. این در حالی است که آمریکا و فرانسه در یک طرح مشترک به دنبال مقابله مستقیم با حزب الله از طریق گزاره هایی همچون فشار اقتصادی و رودروقراردادن آن با دولت لبنان هستند و در برخی موارد این گزاره را القا می کنند که لبنان دو دولت دارد و حزب الله خود را به یک دولت تبدیل کرده است.

در کنار این مسائل، این بازیگران از فشار بر حزب الله و ایجاد جنگ روانی علیه آن نیز چند هدف را دنبال می کنند: الف) در وهله اول در تنگنا قرادادن حزب الله و مخدوش کردن آن در ذهن مردم(القای این گزینه که همه مشکلات موجود لبنان از تحریم تا انفجاربندر بیروت و اکنون چالش سیاسی حزب الله مقصر بوده است).

ب) در وهله دوم به دنبال سناریوی حذف حزب الله از عرصه سیاسی هستند. به همین منظور آمریکا و فرانسه در یک برنامه ریزی مشترک طرح اصلاحات ساختاری را مطرح کردند. اصلاحاتی که پایه اصلی آن سیاسی و خروج کامل اعضای وابسته به حزب الله از بدنه دولت در ادوار مختلف است.

ج) خلع سلاح حزب الله و القای این گزینه که این سلاح برای لبنان به عنوان تهدید محسوب می شود.

ارزیابی نهایی

انتخابات پارلمانی اخیر در لبنان که شکست کاملی برای جبهه سازش کار و عوامل داخلی آنها بود، منجر به این شد که این بازیگران براساس سناریویی کاملا تعریف شده وضعیت موجود در لبنان را به سمت یک بن بست سیاسی سوق دهند. ایجاد بن بست سیاسی منجر به عدم تشکیل دولت و پیدایش مشکلات عدیده برای لبنان به ویژه در بحث اقتصادی خواهد شد. البته این بازیگران در یک سناریوی ترکیبی که مبتنی بر تحریم و بن بست سیاسی است به دنبال ایجاد شرایطی همچون عراق برای لبنان هستند. تقابل گسترده احزاب سیاسی و ایجاد فضایی پرتنش و پرالتهاب در کنار تضعیف گروه های مقاومت از اهداف آنهاست.