سایه وحشت از چین بر دولت بایدن

حدود یک ماه از تشکیل دولت جدید آمریکا می‌گذرد. بررسی ادبیات و مواضع دولت بایدن به ویژه وزرای امور خارجه، خزانه‌داری و دفاع و همچنین شخص جو بایدن نشان می‌دهد که مسأله چین، همانند دوره ترامپ، مهم‌ترین موضوع سیاست خارجی آمریکا برای چهار سال آینده خواهد بود. به بیان دیگر تا به این لحظه یکی از معدود نقاط مشترک قابل توجهی که دولت بایدن در حوزه سیاست خارجی با دولت قبلی آمریکا یعنی ترامپ داشته است و تا حدودی زیادی تا به این لحظه سیاست‌های دولت ترامپ را ادامه داده است، نحوه کنشگری در مقابل چین بوده است. در واقع در دولت بایدن هم مانند دولت ترامپ هیچ تغییری در این زمینه که چین از عنوان «دشمن درجه یک امنیت ملی آمریکا در عرصه جهانی» خارج شود، نخواهیم دید.

بایدن از زمان روی کار آمدن خود نشان داده‎است که تقریباً از تمام سیاست‌های دولت‎قبلی چه در عرصه‌های داخلی و چه خارجی در حال عقب‌نشینی است، با این‌همه در یک مورد مهم یعنی مسئله چین، سران جدید کاخ سفید عجله چندانی برای عقب‌نشینی از سیاست‌های ترامپ ندارند. اطلاعات و شواهد موجود نشان می‌دهد، بایدن بخش عمده‌ای از توجه سیاست خارجی خود را حداقل تا به این لحظه بر چین متمرکز کرده است و در این مدت کوتاه نیز هشدارهای مهمی به چین ارسال کرده است که اگر این‌گونه نبود گفتگوی تلفنی جو بایدن با شی‌جین‌پینگ رئیس جمهور چین2 ساعت طول نمی‌کشید! در همین حال است که دولت بایدن هنوز هیچ علاقه‌ای به لغو اقدامات ترامپ در خروج شرکت‌های ارتباطی چینی از بازار بورس نیویورک یا ممنوعیت فعالیت اپلیکیشن‌های چینی و یا قرار دادن شرکت‌های فناوری چینی در لیست سیاه از خود نشان نداده است.

اینکه بایدن در نشست مجازی گروه 7 در روز جمعه 1 اسفند، با وجود مسائل و مشکلات مختلف آمریکا در حوزه روابط بین‌الملل، موضوع چین را مهم‌ترین دستور کار سخنرانی خود قرار داد، به تنهایی کافی است تا به عمق نگرانی دولت آمریکا از روندی که چین در نظام بین‌الملل در پیش گرفته است پی برد. چرا که از نظر آمریکا 1) روند رو به رشد چین در حوزه اقتصاد بین‌الملل و طرح و پروژه‌های گسترده‌ای که در خصوص توسعه تجارت خارجی خود دارد و 2) روند نظم‌سازی چینی که می‌توان به عنوان یک الگوی مطرح، جایگزین نظام سرمایه داری با مرکزیت و محوریت آمریکا باشد، به نتیجه‌ای جز تضعیف جایگاه و قدرت هژمونیک آمریکا منجر نمی‌شود. در خصوص روند رشد اقتصادی چین که همراه با یک عملگرایی خارق‌العاده است، در یک سالی که کرونا جهان را محاصره کرده، چین برخلاف تمام کشورهای جهان، رشد اقتصادی شگرفی را رقم زده و در بعد اقتصادی پیروز میدان بوده است. از سوی دیگر با رشد پول دیجیتالی که چین به راه انداخته هر روز شرایط برای دلار آمریکا خطرناک‌تر شده است. این بدان معناست که چینی‌ها نشان داده‌اند که در عرصه اقتصاد و تحقق چشم‌اندازهای اقتصادی از جدیت، توان و برنامه‌ریزی قدرتمندی برخوردار هستند و در این زمینه نیز از هیچ مانعی واهمه نداشته و می‌توانند بر تمام موانع پیش روی توسعه و رشد اقتصادی تا مرحله‌ای که چین اقتصاد اول دنیا شود، غلبه کنند. در رابطه با ایدئولوژی چینی نیز، از نظر آمریکایی‌ها، چین در حاشیه رشد اقتصادی‌اش، در حال یک نظم‌سازی خاص بین‌المللی منطبق بر ایده‌ها و دیدگاه‌های خاص سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، ارزشی و هنجاری خود است.

در چهار سال آینده «نحوه مواجهه با چین» مهم‌ترین چالش دولت دموکرات آمریکا خواهد بود. اینکه دولت بایدن از زمان روی کار آمدن، توجه چندانی به رژیم صهیونیستی یا منطقه غرب آسیا و حتی برجام نداشته است، به خاطر تمرکزی است که تیم بایدن روی چین دارد و این موضوع باید مورد توجه ویژه دستگاه دیپلماسی کشورمان باشد.