بازیگری ترکیه در افغانستان

پس از تصمیم ایالات متحده و ناتو برای خروج از افغانستان، بحث تداوم حضور نظامیان ترکیه در راستای حفاظت از فرودگاه حامد کرزای کابل به یکی از موضوعات روز رسانه ها و محافل خبری تبدیل شده است. این مساله یکی از محورهای مهم گفتگوی اردوغان با جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در آخرین نشست سران ناتو در بروکسل بوده است. بنا به ادعای اردوغان هر چند که دو کشور در حال نزدیک شدن به توافق جامع هستند اما هنوز نتایجی حاصل نشده است. اردوغان شرط حضور ترکیه را حمایت جامع و کامل ناتو و آمریکا از این کشور در افغانستان اعلام کرده و می­گوید: اگر می ­خواهند در آنجا حضور داشته باشیم حمایت سیاسی، پشتیبانی و مالی ایالات متحده شرط اساسی است. طالبان تنها گروه مسلحی که هر روز دامنه حظور خود را در افغانستان گسترده تر می کند در واکنش به تداوم حضور ترکیه اعلام کرده است اگر نیروهای کشورهای دیگر خارج از چارچوب دیپلماتیک در افغانستان حضور داشته باشند اشغالگر محسوب شده و به هیچ کشوری اجاز حضور نظلامی و امنیتی در کشورمان را نخواهیم داد. با توجه به شرایط فوق و تهدیداتی که متوجه نیروهای خارجی در صورت خروج آمریکا بوجود خواهد شد، چرا ترکیه اصرار بر ماندن در افغانستان دارد و در این راستا به دنبال کسب حمایت ایالات متحده است.

با توجه به شرایط حال حاضر افغانستان، فرودگاه کابل شاید تنها دروازه افغانستان به جهان باشد. بنابراین ادامه فعالیت آن پس از عقب نشینی نیروهای ایالات متحده و ناتو، از اهمیت حیاتی برخوردار است. حضور ترکیه در این منطقه نه تنها زمینه همکاری با ایالات متحده را ایجاد می کند، بلکه موقعیت این کشور را در ناتو تقویت می کند. در این  راستا، همکاری طرفین بر رفع اختلافات بوجود آمده  نیز موثر می­ باشد. علاوه بر این، حضور ترکیه در افغانستان، زمینه ساز نفوذ طولانی مدت این کشور در منطقه خواهد شد. منطقه شمالی افغانستان مرز مشترکی با ازبکستان، ترکمنستان و تاجیکستان دارد و این کشور را به جغرافیای پهناوری وصل می­کند که کشورهای ترک زبان در آن قرار دارند. چنین مزیت جغرافیایی، فرصتی را در اختیار ترکیه قرار می دهد تا با استفاده از آن  نسبت به توسعه روابط بسیار نزدیک و استراتژیک با این کشورها اقدام کند. چنین رویكردی هم از نظر تاریخ و فرهنگ و هم از نظر سیاسی و اقتصادی برای ترکیه بسیار سودمند خواهد بود. به ویژه با افتتاح کریدور نخجوان - باکو پس از تحولات قره باغ ، ارتباط ترکیه با کشورهای ترک زبان با حضور در افغانستان تقویت می­شود. ترکیه همچنین با پاکستان روابط استراتژیک دارد. حضور ترکیه در افغانستان این امکان را فراهم می کند تا همکاری خود را با این کشور در بسیاری از زمینه ها از اقتصاد گرفته تا امنیت تقویت کند.

علاوه بر فرصت های موجود جغرافیای افغانستان برای ترکیه، چالش های زیادی هم همراه با فرصت های جدید برای ترکیه متصور است. بسیاری از کشورهای منطقه ای درگیر با مساله افغانستان با توجه به منافع خود از استراتژی های مختلف پیروی می­کنند. این کشورها حضور بازیگر دیگری را در این کشور قبول نمی کنند. در بین بازیگران تاثیرگذار در موضوع افغانستان، ترکیه امیدوار است تا از طریق پاکستان که نفوذ بیشتری در این کشور از طریق طالبان دارد، حضور خود را بهبود بخشد. علاوه بر این ترکیه تلاش می کند تا از ظرفیت کشور چین که ارتباط نزدیکی با پاکستان دارد و افغانستان پایدار را برای امنیت پروژه یک کمربند و یک جاده که در آن میلیاردها دلار سرمایه گذاری کرده است، ترجیح می دهد، استفاده کند. دشواری هایی ترکیه در افغانستان تنها به بازیگران منطقه محدود محدود نمی شود با وجود اینکه ترکیه با برخی از بازیگران محلی از جمله دولت كابل روابط خوبی دارد، اما طالبان یکی از موانع اصلی حضور این کشور در افغانستان است. همانطوری که اشاره گردید این گروه مخالفت آشکار خود را از حضور ترکیه در افغانستان اعلام کرده است. از دیدگاه طالبان حضور ترکیه تداوم حضور ناتو در افغانستان می­باشد.

با توجه به آنچه که گفته شد حضور ترکیه در افغانستان شامل مولفه هایی است که بر روابط آن با این کشور و کشورهای منطقه تأثیر می­­گذارد. با وجود اهمیت بسیار زیاد تداوم حضور ترکیه در افغانستان برای آنکارا برخی موانع از جمله مشکلات اجتماعی و امنیتی افغانستان­، رقابت منطقه ای بسیاری از قدرت های منطقه ای -  بین المللی و عدم تمایل طالبان از جمله عوامل تاثیر گذار بر تداوم روند فوق می­باشد.