نقش آمریکا در ناامنی افغانستان و حمایت از طالبان

در پی تعیین ضرب‎الاجل بایدن رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، برای خروج نظامیان خارجی از افغانستان تا تاریخ 11 پستامبر 2021 مصادف با 20 شهریور 1400، خروج آخرین سرباز آمریکایی از پایگاه بگرام به عنوان بزرگترین و مهمترین پایگاه نظامیان خارجی طی هفته گذشته، احتمال خروج زودتر از موعد را متصور می‎سازد؛ اما باید توجه داشت حتی اگر این جنگ برای آمریکا تمام شده باشد برای افغانستان هنوز ناتمام است و از زمان حضور آمریکا در این کشور، تعداد گروه‎های تروریستی از چند گروه به بیش از 30 گروه افزایش یافته است. در نتیجه سیاست‎های غلط آمریکا و حامیان غربی آن در افغانستان در وحلۀ نخست مردم افغانستان بهای سنگین این جنگ 20 ساله را پرداخته‏اند و همچنین کشورهای منطقه نیز از این ناامنی تأثیر پذیرفته‎اند. مَثَل معروفی که افغانستان را گورستان امپراطوری‎ها می‌داند، متأسفانه افغانستان امروز را به «گورستان افغانستانی‎ها» تشبیه می‎کند. در این مرحله که آمریکا در حال خروج غیر مسئولانه از افغانستان است، تبیین نقش آمریکا در ناامنی‌ها افغانستان و حمایت از طالبان در این کشور حائز اهمیت می‎باشد تا نسبت به برنامه‌های آتی آن غفلت صورت نگیرد. بر اساس یک تصمیم بین‎المللی در نشست بُن، آمریکا بعد از حمله به افغانستان به بهانه مبارزه با طالبان، می‎بایست نسبت به دولت‎سازی و ملت‎سازی در قالب ایجاد ساختارهای قانونی اقدامات عملی صورت می‎داد، اما نه تنها در این زمینه موفق نبوده، بلکه هرگونه چشم‎انداز توسعه در این کشور را تیره و تار نموده است؛ به‎طوریکه اندیشکده‎های غربی بر این مسئله اذعان دارند که در طول 20 سال گذشته در افغانستان، شاهد چیزی جز خشونت و وحشت در این کشور نبوده‎ایم و به‎شدت به جامعۀ افغانستان آسیب وارد گردیده است. اکنون خروج غیر مسئولانۀ آمریکا از افغانستان نیز بر دامنۀ ناامنی‎ها افزوده است که ثمر‎ای جز مهاجرت و آوارگی داخلی برای مردم این کشور نداشته است و احتمال شروع جنگ‎های داخلی در این کشور را شدت بخشیده است.

در رابطه با حمایت آمریکا از طالبان در سال‎های اخیر، نکات زیر یادآور می‌شود:

• مأموریت 2001 آمریکا و ناتو در افغانستان با هدف سرنگونی گروه طالبان آغاز شد، اما اکنون با همان گروه درخصوص نحوۀ خروج از افغانستان گفتگو صورت می‎گیرد و به توافقاتی نیز می‎رسند که مردم و دولت افغانستان در آن نقشی ندارند. اگر فرض را بر این بگیریم که به دلیل اصلاح رویه‌های قبلی این گروه، آمریکایی‏ها نشست‌های چندجانبه با عنوان صلح را در دستور کار قرار داده‎اند، در این بین عدم حضور نمایندۀ دولت افغانستان در مذاکرات صلح این فرضیه را نفض می‎کند؛
• پس از اعلام ضرب‎الاجل آمریکا برای خروج نظامی از افغانستان، شاهد افزایش حملات طالبان به شهرهای افغانستان هستیم، به طوری‎که در مدت کمتر از 2 ماه، بیش از 100 شهر افغانستان در تصرف طالبان درآمد و این چیزی خارج از یک توافق پنهانی میان آمریکا و طالبان نمی‎تواند بوده باشد، چرا که با چراغ سبز آمریکا تصرفات طالبان صورت گرفته است؛
• پس از ۱۱ اردیبهشت (یکم می) و اعلام آغاز رسمی خروج نظامیان خارجی از افغانستان، آمریکا اعلام کرد که از این پس حملات هوایی علیه طالبان را متوقف خواهد نمود، مگر اینکه علیه خاک آمریکا یا منافع آن تهدید ایجاد گردد و این در حالی است که از آن تاریخ به بعد شاهد سیر صعودی عملیات‌های طالبان در اکثر مناطق می‎باشیم؛
• از دیگر حمایت‌های آمریکا از گروه طالبان، فشار به دولت افغانستان برای رهایی 5 هزار زندانی طالبان از زندان‎های افغانستان می‎باشد؛ به‎طوری‎که این امر باعث قدرت گرفتن این گروه در میدان جنگ گردیده است. یادآوری می‎شود، که هم‌اکنون نیز هزاران زندانی طالبان و القاعده و دیگر گروه‎های تروریستی، در پایگاه هوایی بگرام در حبس آمریکایی‎ها می‎باشند که با تخلیه این پایگاه، فرار زندانیان یا هر علتی که ناشی از خروج غیر مسئولانه آمریکا ‌باشد، تهدید جدی برای امنیت افغانستان پدید خواهد آورد.
• از دیگر نکات می‌توان به عدم تأمین مهمات برای هواپیماها و بالگردهای در اختیار دولت افغانستان که از آنها برای مقابله با طالبان و مقرهای آن استفاده می‌‎شود، نام برد. نه تنها در این مدت کادرسازی مناسب در بخش هوایی افغانستان صورت نگرفته است، بلکه مربیان خارجی به ویژه در بخش هوایی، جزو اولین گروه‎هایی بوده‎اند که در روند خروج نظامیان خارجی افغانستان را ترک کرده‎اند.
• رویکرد ایالات متحده در مذاکرات با طالبان، نه تنها وزن طالبان را در مذاکرات نسبت به دولت افغانستان افزایش داده است، بلکه این گروه را به پیروزی امیدوارتر کرده و طالبان را برای کسب قدرت جری‎تر نیز ساخته است.
• و ... .

    در این وضعیت، به نظر می‎رسد دیگر امیدها برای حل و فصل مسالمت‎آمیز و خروج مسئولانه آمریکا از افغانستان از بین رفته و استراتژی آمریکا در منطقه تغییر کرده است؛ از اینرو آمریکا با ایجاد ناامنی و سپس مدیریت نا امنی  به دنبال بهره‎برداری از بهترین شرایط می‏باشد. البته این خروج غیرمسئولانه و تحمیل ناامنی‎ها به دوش کشورهای منطقه، افغانستان را بار دیگر درگیر جنگ‎های قومی- مذهبی خواهد نمود تا این‎بار آمریکایی‎ها از روشی دیگر، کنش‎گری و تأثیرگذاری خود را در این منطقه مهم استراتژیک از جهان دنبال نمایند.