واکاوی سفر رئیس اقلیم کردستان عراق به ایران

سفر «نیچروان بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق به جمهوری اسلامی ایران در رٲس هیاتی عالی رتبە از مقامات اقلیم کردستان، توجه محافل مختلف را به خود جلب کرده است، به ویژه آنکه این سفر بعد از نزدیک به سه سال صورت می‌گیرد که طی آن روابط دو طرف دچار تنش‌هایی شده بود.
ناظم دباغ، نمایندە حکومت اقلیم کردستان عراق در تهران، اهداف سفر بارزانی بە ایران را در اموری، چون تقویت روابط دو جانبە دو طرف، بررسی مهمترین مسائل منطقە و گسترش روابط تهران ـ اربیل عنوان کرده است. 
بارزانی هم در یادداشتی که پس از دیدار با مقام معظم رهبری به زبان فارسی در شبکه اجتماعی ایکس (توپیتر) منتشر کرد گفت: در دیدار با رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران آیت الله العظمی سید علی خامنه‌ای در تهران بر آمادگی و تمایل عراق و اقلیم کردستان جهت پیشبرد روابط همه جانبه با جمهوری اسلامی ایران تاکید نمودیم.
نیچروان بارزانی رئیس کنونی اقلیم کردستان عراق، برادرزاده مسعود بارزانی رهبر حزب دموکرات کردستان عراق، مانند بسیاری از سیاستمداران کرد، به مدت طولانی در ایران زندگی کرده و علاوه بر تسلط کامل بر زبان فارسی، شناخت قابل توجهی از فرهنگ و مختصات و رویکرد‌های سیاسی جمهوری اسلامی ایران دارد.
وی در طول سال‌های گذشته و در مقاطعی که مشکلات و اختلافاتی بین اقلیم کردستان و دولت مرکزی بغداد به وجود آمده، بار‌ها بر تأثیر مثبت رایزنی مقامات جمهوری اسلامی تأکید کرده و نشان داده که توجه ویژه‌ای به جایگاه و نقش منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران دارد.
از طرفی، بارزانی در این سفر بر دو موضوع دیگر تاکید نموده است: نخست موضوع امنیت اقلیم کردستان؛ زیرا به نظر می‌رسد که حملات موشکی و پهبادی جمهوری اسلامی ایران به اقلیم کردستان، مقامات اقلیم و به طور مشخص مقامات حزب دمکرات را نگران کرده است. دوم: موضوع انتخابات پارلمان کردستان؛ حزب دمکرات نگرانی‌هایی درباره برگزاری انتخابات پارلمان کردستان دارد و به دلیل اختلافات و رقابت‌هایی که با سلیمانیه دارد، نمی‌پذیرد که رئیس کمیسیون عالی انتخابات از اتحادیۀ میهنی کردستان باشد؛ لذا خواسته نچیروان بارزانی و حزب دمکرات کردستان از ایران این خواهد بود که به حفظ تعادل و توازن در این خصوص کمک کند.
از ترکیب هیات همراه نیچروان بارزانی چنین برمی آید که این سفر سیاسی گفتگو‌های سازندە‌ای را در راستای رفع نگرانی‌های امنیتی ایران از منطقه شمال عراق و همچنین نگرانی از حضور برخی بازیگران مداخله گر جهانی و منطقه‌ای در اقلیم کردستان در برداشته و امید می‌رود دورنمای مناسبات و همکاری‌های دو طرف روشنتر از قبل شده و سطح روابط به سال‌های پیش از همه پرسی حزب دمکرات در سال ۱۳۹۶ بازگردد.
در مقابل، راهبرد جمهوری اسلامی ایران است که به طور مداوم، با عناصر مختلف قومی و مذهبی عراق شامل شیعیان، اهل سنت و کرد‌ها روابط متوازن و همه جانبه داشته و همواره از توسعه روابط و همکاری‌ها استقبال کرده است.
پس از شکل‌گیری اقلیم کردستان عراق؛ جمهوری اسلامی ایران، علاوه بر همکاری‌ها و حمایت‌های سیاسی، در حوزه‌های اقتصادی، تجاری، علمی، آموزشی، خدمات بهداشتی و پزشکی، خدمات فنی مهندسی و در حوزه انرژی، به کرد‌های عراق کمک زیادی کرده است.
اوج این کمک‌ها در حمایت امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی ایران از اقلیم کردستان در برابر حملات داعش در سال ۱۳۹۳ نمود یافت که کرد‌ها همچنان از نقش بی بدیل شهید حاج قاسم سلیمانی در آن دوره سخت سخن می‌گویند.
در یک دهه گذشته، یکی از مسائلی که باعث شده تنش‌ها و وقفه‌هایی در روابط دوجانبه ایران و اقلیم کردستان به وجود آید، شرارت‌های ضدامنیتی گروهک‌های ضدانقلاب در مرز ایران و قلیم کردستان بوده است. همچنین نفوذ امنیتی و جاسوسی رژیم صهیونیستی در اقلیم از دغدغه‌هایی است که ایران همواره ان رابه مقامات اربیل گوشزد کرده است.
از این منظر، انتظار می‌رود با سفر نیچروان بارزانی به تهران، میزان تعامل و همکاری امنیت اقلیم کردستان با ایران، بیشتر شده و مقامات اقلیم مانع تهدیدات علیه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران شوند لذا جمهوری اسلامی ایران نیز به دنبال حل موضوع گروهک ها و حضور موساد در این منطقه است.
هرچند رسانە‌های اقلیم کردستان این سفر را پر رنگ معرفی نکردند و حتی نقد‌هایی نسبت به تغییر رویکرد‌های ناگهانی نچیروان بارزانی وارد ساخته اند، اما سطح استقبال از نچیروان بارزانی و هیات همراه او در تهران را می‌توان با سفر‌های رئیس جمهور فقید عراق مرحوم جلال طالبانی مقایسه کرد.
با توجه به جایگاه جمهوری اسلامی ایران نزد احزاب و جریانات سیاسی عراق اعم از دولت مرکزی و اقلیم، این کشور می‌تواند همچون گذشته در رفع اختلافات فیمابین در چارچوب قوانین عراق و اقلیم به تفاهمات بین آنان کمک کند.
در سطح منطقه‌ای نیز می‌توان گفت این سفر دارای پیام‌هایی برای منطقه و خصوصا جنگ غزه خواهد بود؛ خصوصا اینکه موضع بارزانی در قبال اسرائیل کاملا منفی بود و آن را رژیمی خواند که درحال حاضر در بدترین وضعیت خود قرار دارد.
در مجموع می‌توان گفت تمایل ایران و اقلیم کردستان عراق نسبت به بهبود و توسعه روابط فیمابین، فی نفسه امری مثبت قلمداد می‌شود و در موازنه سیاسی ـ امنیتی منطقه نقش بسزایی خواهد داشت؛ به ویژه آنکه بازیگرانی، چون آمریکا و رژیم صهیونیستی روابط حسنه تهران ـ اربیل را برنتابیده و در صدد ایجاد تنش بین دو طرف هستند.
از طرفی، ارتقای مناسبات بین ایران و اقلیم کردستان به رفع تنش‌های داخلی عراق به ویژه میان اقلیم و دولت مرکزی کمک خواهد کرد، زیرا روابط تهران ـ بغداد در سطح مطلوبی قرار داشته و جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در ثبات و آرامش عراق به ایفای نقش بپردازد.