بهرام زاهدی، کارشناس مسائل افغانستان
در 16 شهریور 1400 فهرست وزرای دولت موقت از سوی ذبیح الله مجاهد (سخنگوی طالبان) اعلام شد. این فهرست در تاریخ 30 شهریور تکمیل شد وبه این ترتیب در پایان تابستان 1400 تمام وزرا و صاحب منصبان دولت جدید معرفی شدند. برخلاف برخی گفتهها که تمام اعضای دولت جدید از قوم پشتون افغانستان هستند و اقوام دیگر هم در مناصب حساسی در این کابینه حضورندارند، بسیاری از تاجیکها و ازبکها هم بعضا در پستهای بسیار مهمی قرار گرفتهاند. در اینکابینه، فرماندهکل نیروهایمسلح،وزیر اقتصاد و وزیرسرحدات و قبایل از قوم تاجیک هستند. معاون دوم نخستوزیر نیز از قوم ازبک است(مولوی عبدالسلام حنفی علیمردان قل). در سطح معاون وزیر هم یک هزاره شیعه حضور دارد(محمد حسن غیاثی معاون وزارت بهداشت و درمان).
اما یقینا مهمتر ازتحلیل قومیتی،تحلیل سیاسی است تا بتوان براساس چنین تحلیل سیاسی، به گمانه زنیِ مقرون به واقعیت پیرامون کنشهای احتمالی بازیگران منطقه ای و جهانی دست زد. در این رابطه دو جناح معروف به شرقی و جنوبی یا جناح شبکه حقانی و تیم دفتر سیاسی در دولت کنونی حضور جدی دارند. در مورد این دو جناح انبوهی از شایعات و حرفهای کذب در فضای مجازی منتشر شده است.
اولین نکته در مورد این دو جناح این است که در مورد اختلاف بین این دو گروه بزرگنمایی شده است و در مورد اختلاف شدید این دو جناح تاکنون هیچگونه اخبار موثقی وجود ندارد. بلکه اخبار موثق نشان میدهد که علیرغم برخی اختلافات، اما جناحین تاکنون هیچگاه در هیچ مورد مهمی خلاف نظر اعلامشده نهایی از سوی رهبری این گروه(ملا هبة الله آخوندزاده) حرفی نزدهاند.
دومین مسأله نیز این است که به نظر میرسد حقانیها نزدیکی بیشتری به پاکستان و دفتر سیاسی نزدیکی بیشتری به قطر دارند. اما چنانچه گفته شد فعلا هر دو جناح وحدت رویه کلان و داخلی خود را حفظ کردهاند. همچنین دستههای اصلی طالبان به این دو دسته ختم نمیشود. به عنوان مثال دسته ملایعقوب پسر ملاعمر (بنیانگذارطالبان)،خود از دستههای مهم دیگری است که در هیچ یک از دو جناح یادشده نمیگنجد. او از جهت قومی قلزایی است(مانند حقانی ها) و از جهت منطقهای جنوبی یا قندهاری(مانند ملا برادر). همچنین شخص ملامحمدحسن(نخست وزیر یا رئیس الوزرا)که پیشتر هم مسئول شورای طالبان بود خیلی در این تقسیم بندیهای کنونی جایی ندارد.
سومین مسأله مهم خلطی است که در تحلیل اوضاع سیاسی افغانستان به کرّات رخ داده است، یعنی خلط سه مقوله «حقانی»به عنوان یک نام فامیلی رایج، «حقانی»به عنوان گروه مولوی سراج الدین حقانی و «حقانی»به عنوان نام مدرسه مرحوم مولوی سمیع الحق؛ که پرداختن به جزئیات این اشتباه خود داستان مفصلی دارد.
شاید در تحلیل اخبار افغانستان و در میان غوغای شایعات کذب پیرامون تیراندازی انس حقانی جوان به سمت ملا برادر، این نکته مهم کمتر شنیده شده باشد که رسانه های غربگرای افغانستان که بعضا از خارج این کشور مدیریت و بهروز می شوند،به موضوع انتخاب شدن دو معاون مهم در وزارتخانههای دفاع و داخله(کشور)پرداخته اند و آنها را افراد نزدیک به ایران معرفی کرده اند. ملا عبدالقیوم ذاکر که معاون وزیر دفاع (ملا یعقوب) شده و ملا محمدابراهیم صدر که معاون امنیتی وزیر داخله (مولوی سراج الدین حقانی) شده دو نفری هستند که سایت غربگرای "افغان پیپر" با معرفی ایشان و نیز با معرفی شخص ملا برادر به عنوان افراد نزدیک به ایران مدعی شده است که ایران در عرصه سیاسی جدید به اهداف خود نرسیده است که قطعا یک سیاه بازی رسانه ای دیگر از سوی کسانی است که قصد خیری برای مردم رنج دیده افغانستان و کل منطقه ندارند، وگرنه سیاستهای اصولی جمهوری اسلامی ایران به دور از حاشیه و با نیت مصلحت جویی برای کل مردم افغانستان به خوبی پیش میرود و همین سیاستها به اهداف بزرگی نظیر اخراج آمریکا و شکست داعش در افغانستان یاری رسانده است.