روابط اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا؛ یک بام و دو هوا

در روزهای اخیر، جاسوسی سرویسهای اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا از طریق دانمارک از سران کشورهایی اروپایی همچون آلمان و فرانسه سر و صدای بسیاری به راه انداخته و به تیتر اکثر رسانه های جهان تبدیل شده است. امری که ناراحتی مقامات اروپایی را همراه داشته و موجی از نگرانی و نارضایتی را به خود مشغول کرده است. هر چند طرح این موضوع چندان جدید نیست و پیش از این ادوارد اسنودن اسنادی را فاش کرد که نشان می دهد واشنگتن چگونه از شهروندان و متحدان آمریکایی در کشورهای دیگر جاسوسی می کند؛ اما طرح مجدد آن، باعث شد تا مقامات اروپایی نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند. آنچه که سیاستمداران اروپایی را نگران کرده است، همکاری یکی از کشورهای این اتحادیه یعنی دانمارک و متحد استراتژیکش آمریکا بوده که در یک طرح برنامه ریزی شده دست به شنود و بازیابی مکالمات و تماس های سران اروپایی زده است. این موضوع از دو جهت قابل بررسی و تحلیل است:

1- آمریکا همواره نگران رویکرد مستقل اتحادیه اروپا در قبال چین و روسیه است. واشنگتن بر نمیتابد که هژمونیاش توسط اتحادیه اروپا به زیر سوال رود. برخی از کشورهای اروپایی مانند ایتالیا، راه خود را طی کرده و توافق نامه هایی را برای مشارکت در طرح کمربند و جاده چین امضا کرده اند (یک پروژه سرمایه گذاری زیرساختی چند میلیارد دلاری که ایالات متحده می گوید پکن از آن برای گسترش نفوذ جهانی خود استفاده می کند). اتحاديه اروپا در حال مذاكره در مورد يك معامله تجاري با چين بوده، همزمان با اينكه بايدن به دنبال منزوي كردن پكن است. 

واشنگتن به شدت نگران است كه كشورهاي اروپايي روابط بهتر با روسيه را ترجیح دهند. تا اندازهای کشورهایی همچون آلمان در برابر فشارهای آمریکا در رابطه با روسیه مقاومت کردهاند. ایالات متحده همچنین نگران است كه آلمان در مورد مسائلی مانند پروژه خط لوله Nord Stream 2 كه واشنگتن برای تحمیل آن به طور كامل تصمیم گرفته است، عقب نشینی كند. Nord Stream 2 ، خط لوله ای به طول 1200 کیلومتر که گاز طبیعی روسیه را به اروپا منتقل می کند و با هزینه بیش از 11 میلیارد دلار ساخته می شود. این پروژه برای تأمین نیازهای انرژی اتحادیه اروپا حیاتی است. ایالات متحده به آلمان هشدار داد که دیگر جایی برای مصالحه در این پروژه وجود ندارد و از همه روشهای ممکن برای جلوگیری از ساخت آن استفاده خواهد کرد. 

2- به دنبال اتهاماتی که واشنگتن نسبت به جاسوسی در دفاتر مهم اتحادیه اروپا و رهگیری تماس تلفنی و نامه های الکترونیکی مقامات ارشد این اتحادیه داشته است، روابط دو جانبه آنان تحت تأثیر دو عامل اقتصادی و سیاسی خواهد بود: به لحاظ اقتصادی چشم انداز یک پیمان تجاری جدید صدها میلیاردی بین ایالات متحده و اتحادیه اروپا متحمل شکست شدیدی شده است. امری که برنامه ریزی آن پس از روی کار آمدن بایدن در ایالات متحده پی ریزی شده بود و اروپا تمایل داشت تا روابط تجاری خود در دوره پساترامپ را با واشنگتن بهبود بخشد. اما مهمترین اثر آن به لحاظ سیاسی فرو ریختن دیوار اعتماد میان آمریکا و اتحادیه اروپا است که به ظن مقامات اتحادیه در معرض خطر قرار گرفته و دچار فرسایش شدیدی شده است. از این رو آنان خواستار شفافیت در راهبرد آمریکا با اتحادیه اروپا هستند و معتقدند که برای بازسازی آن باید اقدامات واقعی در زمینه قانونگذاری صورت گیرد. در حال حاضر طبق توافق نامه های اطلاعاتی بین المللی، کشورها بر اساس سطح اعتمادشان توسط ایالات متحده طبقه بندی می شوند. ایالات متحده به عنوان "طرف اول" تعریف می شود در حالی که انگلیس، کانادا، استرالیا و نیوزیلند از روابط مورد اعتماد "طرف دوم" برخوردار هستند. کشورهایی مانند آلمان و فرانسه روابط "شخص ثالث" یا کمتر مورد اعتماد را دارا هستند.