گروه طالبان طی چند وقت اخیر پیشروی های میدانی گسترده ای در شمال افغانستان داشته است. این گروه قبلا در مناطق جنوبی یک سری عملیات های نظامی در هلمند و قندهار انجام داد که موفقیت چندانی کسب نکرد. اما طی چند وقت گذشته عملیات هایی توسط طالبان صورت گرفته که مناطق مختلفی تصرف کرده است. در این رابطه توجه به چند نکته ضروری است.
۱. از آنجایی که نیروهای طالبان تاحدود زیادی از قوم پشتون تشکیل شده اند، شمال افغانستان از نظر جمعیتی بیشتر ساکنان آن تاجیک، ازبک (اوزبیک) و هزاره هستند و حضور جمعیت پشتون در این مناطق به نسبت کمتر است.
۲. طالبان طی چندسال گذشته توانسته افراد زیادی را از ازبک ها به گروه خود جذب کند و از حالت یکدستی که فقط متعلق به یک قوم باشد، خود را خارج کرده است. یکی از دلایل موفقیت عملیات های اخیر در مناطق شمالی همین عامل است.
۳. راهبرد طالبان در مقطع فعلی، راهبرد" جنگ و گفتگو" است. یعنی از طریق پیروزی در عرصه میدانی به دنبال کسب دستاوردهای بیشتر در عرصه سیاسی و مذاکرات است. به همین منظور طالبان عملیات های خود را در یک جبهه متمرکز نکرده و در حبهه های مختلف وارد درگیری و تصرف مناطق شده است.
۴. به دلیل تهدیدات طالبان، دولت مرکزی تمرکز خود را بر روی مناطق مرکزی، شرقی و جنوبی افغانستان قرار داده بود و مناطق شمالی از این شمولیت خارج شده بودند و همین منجر به ایجاد خلاهای امنیتی در این مناطق شد. البته برخی فرناتدعای محلی ناراضی از شرایط موجود نیز مزید بر علت بودند و با به بوجودآمدن خلاهای امنیتی از سوی دولت مرکزی شرایط برای موفقیت های نظامی طالبان مهیا شد.
طی چندسال گذشته ایجاد یک دوگانگی بین اشرف غنی و عبدالله عبدالله با یک سازوکار اجرایی ناقص توسط کشورهایی همچون آمریکا شرایط را برای خلاهای امنیتی و تصمیمات دوگانه در افغانستان به وجود آورده است.
درکنار این مساله، براساس توافق صلح قطر(اسفند۹۸) باید نیروهای آمریکایی در یک بازه زمانی تعیین شده در توافق از افغانستان خارج می شدند، اما این اتفاق رخ نداد و به همین دلیل طالبان دست به حملات جدیدی زد. اما دولت بایدن اعلام کرد که نیروهای خود را از افغانستان خارج خواهد کرد و با این روش به دنبال کاهش عملیات های طالبان بود. از سوی دیگر تحرکات نظامی طالبان این گزاره را برای آمریکا فراهم کرده که ادعا کند در صورت خروج از این کشکر، طالبان قدرت را در دست خواهد گرفت. البته آمریکایی ها به دنبال ایجاد یک دوگانگی مخرب براساس رویکرد جنگ-صلح هستند تا از این طریق با ایجاد ناامنی گسترده در افغانستان شرایط را برای یک توافق مطلوب از نظر خود فراهم کنند. توافقی که بیش از همه منافع آمریکا در آن دخیل است تا مردم افغانستان.