نزاع غرب با شرق

یک هفته ای است که اعتراض های خیابانی با ماهیت اغتشاش گونه در خیابان های قزاقستان در جریان است. علت اصلی اعتراض ها، گران شدن سوخت در این کشور است که دولت تصمیم به افزایش ۳۰ درصدی آن را گرفت که بعد از اعتراض های کنونی قیمت آن را دوباره کاهش داد. در رابطه با تحولات کنونی این کشور و دلایل تشدید این اعتراض ها ذکر نکات ذیل قابل تامل است:

۱. قزاقستان جزء پهناورترین کشورهای آسیای میانه از نظر وسعت جغرافیایی و یکی از پهناورترین کشورهای دنیا است. این کشور از نظر منابع معدنی همچون اورانیوم و فسفات بسیار غنی است و از نظر ژئوپولتیکی به عنوان قلب آسیای میانه از شناخته می شود که با توجه به قرار گرفتن آن در کریدور یک کمربند یک جاده اهمیت بسزایی برای چین و همچنین روسیه دارد.

۲. قزاقستان از نظر میزان ذخایر نفت در رده دوازدهم دنیا قرار دارد.

۳. مهمترین‌ پایگاه فضایی دنیا با نام رایگان در ور قزاقستان قرار دارد که این پایگاه در اجاره روسیه است و کشورهایی همچون آمریکا برای پرتاب فضاپیما باید موافقت روسیه را به دست آورند.

۴. قزاقستان با توجه به منابع معدنی مخالف به ویژه اورانیوم سوخت بسیاری از نیروگاه های اتمی کشورهای پیشرفته همچون فرانسه ک آمریکا را تامین می‌کند.‌به گونه ای که ۲۲ درصد از سوخت نیروگاه های اتمی آمریکا توسط قزاقستان تامین می شود.

5. از نظر سیاسی این کشور همچنان وابستگی‌خود را به روسیه حفظ کرده و نظربایف فردی است با گرایش های شرق گرایانه که از سال ۱۹۹۱ تا سال ۲۰۱۹ میلادی رئیس جمهور این کشور بود و بعد از آن نیز با برگزاری انتخابات زودهنگام توکایوف، رئیس سنای قزاقستان و از وفادارترین افراد خود به سمت رئیس جمهوری رسید، اما خود نظربایف همچنان رئیس شورای امنیت را بر عهده داشت.

6. صرف نظر از اهمیت ژئوپولتیک قزاقستان، این کشور از نظر امنیتی برای چین و روسیه بسیار مهم است. همان گونه که طی چند وقت اخیر نیز مشاهده شده حوزه هایی که چین و روسیه در آن تاثیرگذاری امنیتی دارند، فعال شده اند. این روند در افغانستان و اکنون در قزاقستان نیز مشاهده می شود. تکثر حوزه های امنیتی و درگیر شدن در منازعات منطقه ای پیرامونی راه حلی برای ایجاد چالش های امنیتی در این کشورها است تا از این طریق چالش های اقتصادی نیز برای این کشورها ایجاد شود.

7. در رابطه با اعتراض ها و اغتشاش هایی که ماهیت مسلحانه به خود گرفته است، باید گفت که بسیاری از افرادی که در این اغتشاش های کنونی وارد شده اند، دارای ماهیت تروریستی هستند. با توجه به گرایش های سلفی تکفیری در مناطق شرقی قزاقستان و حمایت برخی کشورها از این گروه ها، بسیاری منازعه کنونی را طراحی غرب برای به حالش کشیدن روسیه و کشورهای خارج نزدیک آن می دانند. بسیاری معتقدند که با توجه به تحولات کنونی قزاقستان، غرب مترصد ایجاد بحران در کشورهای پیرامونی روسیه برای ایجاد هزینه برای مسکو و گرفتن امتیاز از آن هستند. بسیاری پرونده اوکراین و تنش های اخیر روسیه و آمریکا را در این مساله دخیل می دانند. روسیه نیز در قالب پیمان‌امنیت جمعی با همراهی برخی کشورهای عضو نیروی نظامی به قزاقستان وارد کرده که این نیروها نقش محافظتی از اماکن مهم قزاقستان را بر عهده دارند.
در مجموع می توان گفت یک منازعه گفتمانی بین شرق و غرب با محوریت روسیه و آمریکا در جریان است که غرب با ورود غیر مستقیم در خارج نزدیک روسیه، قصد تعادل در پرونده های مورد منازعه همچون اوکراین را دارد.