سناریوی اغتشاش‌گران و نقش رسانه‌ها در ملتهب کردن جامعه

اغتشاشات حدوداً یک ماهه‌ای که با فوت ناگهانی مرحومه مهسا امینی در تهران و برخی شهرهای کشور آغاز شده بود، چند مشخصه بارز داشت که آن را با اغتشاشات سال‌های قبل (فتنه سال‌های 88، 96، 98) متمایز کرده بود: 1- استفاده تمام عیار نیروهای معاند داخلی و خارجی از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی؛ 2- حمایت همه‌جانبه آمریکا، کشورهای اروپایی، رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای منطقه از اغتشاش‌گران؛ 3- نقش محرک و کاتالیزوری چهره‌های سلبریتی داخلی و خارجی در روزهای اولیه اغتشاش؛ 4- خشونت بالای اغتشاش‌گران و رفتارهای خشن آن‌ها که منجر به جان باختن نزدیک به صد نفر از نیروهای امنیتی، انتظامی، بسیج و شهروندان عادی و هزاران نفر مجروح شد؛ 5- استفاده ابزاری، جنسی و سیاسی از دختران جوان و زنان با شعار «زن، زندگی، آزادی» که برای نخستین بار توسط تروریست‌های پ‌ک‌ک وابسته به عبدالله اوجالان مطرح شده و بعداً توسط کومله به عنوان یک شعار برای فعالیت‌های ضدامنیتی انتخاب شد.

اغتشاشگران و عناصر مخرب داخلی و خارجی از اغتشاش‌های اخیر اهداف و سناریوهای مختلفی را دنبال می‌کردند که به موارد مهمی از آن‌ها اشاره می‌شود: 1- ایجاد فضای ناامنی و بی‌ثباتی با هدف بهره‌برداری‌های سیاسی، جناحی و حزبی؛ 2- تضعیف قدرت چانه‌زنی ایران در سیاست خارجی و مذاکرات دیپلماتیک وگفتگوهای مربوط به احیای برجام؛ 3- انتقام سال‌ها شکست و ناامیدی در پیشبرد برنامه‌های فتنه‌انگیزانه و ضدایرانی؛ 4- ایجاد شکاف بین مردم و حاکمیت؛ 5- تسهیل روند تجزیه ایران با تمرکز بر مناطق کردنشین.

همان‌طور که اشاره شد، در فتنه اخیر رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نقش بسیار برجسته‌ای در ملتهب کردن فضای عمومی کشور داشتند. به عبارت دقیق‌تر زمانی یک اتفاقی در بیرون می‌افتاد و رسانه‌ها آن را پوشش می‌دادند. اما در اغتشاشات اخیر، رسانه و شبکه‌های مجازی به خصوص در خارج از کشور، نقش طراح و اتاق فرمان را داشتند و برای پروژه خودشان، رویدادسازی می‌کردند. در واقع ما کمتر شاهد ارائه تصاویری از رویدادها توسط رسانه‌ها بودیم. بلکه آنچه که مشهود بود، طراحی سوژه، صحنه‌سازی، آموزش و میدان‌داری بود تا فضای آشوب در کشور را جلو ببرد.

در هر حال باید تأکید کرد، اغتشاشات اخیر مثل ۸۸ یک اقدام دسته جمعی که مشروعیت سیاسی را هدف قرار داد، نبود. مثل آشوب‌های ۹۸ نیز که دال مرکزی آن معیشت بود، نبود، بلکه ای نبار پوسته‌ای به ظاهر فرهنگی و رسانه‌ای و عملکردی کاملاً آشوب‌طلبانه و براندازانه داشت و البته از رسوب ظرفیت تمامی فتنه‌های گذشته نیز بهره می‌برد.