رمزگشایی از 3 پالس معنادارِ توافقات اخیر ایران و امارات

امیر دریابان "علی شمخانی" دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان به تازگی به امارات سفر کرده است. سفری که پس از رایزنی های اخیر شمخانی در چین با همتای عربستانی اش که به حصول توافق میان تهران-ریاض جهت ازسرگیری روابلط دیپلماتیکشان ختم شد، می تواند حامل معانی و پیام های خاصی باشد. درست به همین دلیل هم شاهدیم در این زمینه تحلیل و تفسیرهای مختلفی در رسانه های گوناگون داخلی، منطقه ای و بین‌المللی منتشر می شود و سعی می شود ابعاد گوناگون این مساله به دقت بررسی شود.

در این راستا، برخی بر این باورند که سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان به امارات، در ادامه رایزنی های کلان ایران و عربستان قرار دارد و بایستی انتظار تداوم آن در ارتباط با روابط ایران و جهان عرب را داشته باشیم. درست به همین دلیل نیز این طیف از تحلیلگران بر این باورند که اتخاذ رویه های تنش زدایانه از سوی دولت‌هایی نظیر مصر در رابطه با ایران و یا طرح اخباری دال بر تداوم رایزنی های شمخانی با دیگر کشورهای عربی و سفر به آن ها را بایستی نمودهای عینی این استدلال ارزیابی کرد.

با این همه، باید گفت که سفر اخیر دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان به امارات، حاوی نکات متفاوتی نیز است که نباید آن ها را صرفا در سایه تنش زدایی ایران و عربستان ارزیابی و تحلیل کرد.

1: ایران و تنش زدایی با طیف متحدان منطقه ای امارات متحده عربی

عربستان و امارات همواره روابط نزدیک و صمیمی را با یکدیگر داشته اند با این حال، در سال های اخیر موارد متعددی نیز وجود داشته که حاکی از اختلافات جدی میان آن ها بوده است. به عنوان مثال می توان به تفاوت دیدگاه های دو طرف در قالب جنگ یمن و نارضایتی جدی کنونی عربستان از دولت امارات به دلیل شانتاژ و تامین مالی مصر علیه منافع رژیم سعودی اشاره کرد. در مورد پرونده های منطقه ای همچون سوریه و لیبی نیز، سعودی ها به هیچ عنوان دل خوشی را از امارات نداشته اند.

در این چهارچوب، نکته قابل توجه این است که امارات متحده عربی در سال های اخیر توانسته طیفی از متحدان و شرکا را برای خود در چهارچوب معادلات منطقه ای ایجاد کند. شرکایی که در چهارچوب مسائل مهم کشورهای مختلف منطقه، به نوعی دستورکارهای پنهان ابوظبی را به پیش می برند. در این فضا، ایران به واسطه تنش زدایی با امارات و حصول توافقات تازه با آن می تواند از ظرفیت های این کشور و متحدان آن بهره برد و به نحو موثر تری منافع خود را در منطقه دنبال کند.

البته که تهران می تواند از اختلافات سعودی و امارات در مورد مسائل مختلف منطقه ای نیز به نفع خود استفاده کند و کانال های متنوعی را جهت تامین منافعش در ارتباط با جهان عرب ایجاد کند. درست به همین دلیل هم است که هم سعودی ها و هم کشنگران غربی، در عین استقبال ظاهری از روند تنش زدایی و تقویت روابط ایران و امارات، نگرانی های خاص خود را نیز در مورد آن دارند.

2: پالس های جدی توافقات ایران و امارات برای اسرائیل

در مدت اخیر گزارش و تحلیل های مختلفی در مورد روند تنش زدایی های اخیر ایران با عربستان و امارات متحده عربی و پیامدهای منفی و نامطلوب آن برای غرب و به طور خاص دولت آمریکا منتشر شده است. با این حال، باید در نظر داشته باشیم که توافقات اخیر ایران و امارات می تواند هزینه های سنگینی را به صورت ویژه برای رژیم اسرائیل ایجاد کند. دلیل این مساله نیز کاملا روشن است زیرا تقویت روابط ایران و امارات، در واقع پیام سرخوردگی اماراتی ها از عادی سازی روابط با اسرائیل در قالب توافق ابراهیم را می رساند.

در این رابطه کافی است توجه داشته باشیم که اماراتی ها پس از روزهای خوش ابتدایی عادی سازی روابطشان با اسرائیل، به تدریج با نمودهایی از تنش در این رابطه مواجه شدند. به طور خاص خلف وعده آمریکا و اسرائیل در تسهیل روند فروش جنگنده های اف 35 به امارات و البته تشدید وحشی گری های طرف اسرائیلی علیه ملت فلسطین که به نوعی اعتیار امارات را در میان ملت های عربی خدشه دار کرد و اسرائیل نیز به اعتراضات امارات در این رابطه بی توجهی نمود، همه و همه حاکی از این مساله هستند که خودِ امارات نیز به واسطه تنش‌زدایی با ایران سعی دارد پیام های روشنی را به طرف اسرائیلی برساند.

در این میان، نکته قابل تامل این است که اماراتی ها تاکید کرده اند که به هیچ عنوان اجازه اقدامات غیرقانونی اسرائیل علیه ایران با استفاده از حریم هوایی و زمینی خود را نخواهند داد. مساله ای که به نظر می رسد در قالب مذاکرات ایران و سعودی ها نیز در مورد آن توافق شده است. از این رو، هزینه لفاظی ها و ماجراجویی احتمالی رژیم اسرائیل علیه ایران به شدت افزایش یافته است.

مساله ای که در شرایط کنونی و در بحبوحه تشدید جنگ روانی صهیونیست ها علیه ایران و طرح ادعاهای مختلف در مورد قریب الوقوع بودنِ دستورکار حمله به سایت های اتمی ایران می تواند حامل معانی قابل تاملی باشد.

3: ایجاد کانال های مالی و تجاری جدید و موثر برای ایران

در نهایت باید گفت که سفر اخیر علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان به امارات، به همراه هیاتی از بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت سیزدهم بوده است. مساله ای که نشان می دهد ایران برنامه ای جدی جهت تقویت و توسعه پیوندهای اقتصادی و تجاری خود با طرف اماراتی دارد. کشوری که یک از مراکز اصلی صادرات و واردات منطقه خاورمیانه است و البته که پول ملی این کشور یعنی درهم نیز به واسطه نسبتِ متوازن خود در ارتباط با دلار، متغیری موثر در تعیین ارزش ریالی بهای ارزهای مهم خارجی در ایران بوده و می باشد.

از این رو، بایستی انتظار داشت که سفر اخیر دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان به امارات، کانال های مالی و تجاری جدیدی را نیز برای ایران ایجاد کند و فضای تنفس مساعدی را برای ایران در بحبوحه تشدید تنش های غرب و متحدان منطقه ای آن علیه کشورمان فراهم سازد.

در این میان، همانطور که پیشتر نیز اشاره شد بابد توجه داشته باشیم که توسعه روابط اقتصادی ایران و امارات بایستی معطوف به شبکه سازی و کانال سازی های مالی و تجاری باشد تا از این طریق ماهیت کلی این روابط از تحرکات غیرسازنده طرف های ثالث، تا جای ممکن در امان باشد. مساله ای که به نظر می رسد در جریان سفر اخیر دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به امارات نیز کاملا مورد توجه بوده است.