سفر غیرمنتظره جو بایدن به اوکراین و لهستان

   جو بایدن رئیس جمهور آمریکا روز دوشنبه اول اسفند 1401 در سفری اعلام نشده و فوق امنیتی وارد اوکراین شد و پس از حدود پنج ساعت حضور در کی‌یف و دیدار با همتای اوکراینی، پایتخت اوکراین را به مقصد لهستان ترک کرد. در این سفر شمار اندکی از مقامات دولت بایدن وی را همراهی کردند از جمله جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید، جن اومالی دیلون معاون رئیس دفتر بایدن و آنی توماسینی دستیار شخصی‌ بایدن.

 این سفر در میان تدابیر شدید امنیتی انجام شده و با توجه به شرایط بحرانی ناشی از جنگ اوکراین از ابعاد خاصی برخوردار است. سفر بایدن از دیدگاه اروپایی ها به ویژه کشورهای محور شرقی و جنوبی قاره سبز بسیار مهم ارزیابی شده و به نوعی پاسخ به سفر زلنسکی در ماه دسامبر گذشته به واشنگتن به عنوان اولین سفر او به خارج از اوکراین از زمان آغاز جنگ است.

کاخ سفید بدون اشاره به جزئیات اعلام کرد ارتباطات اولیه با روس‌ ها اندکی قبل از سفر بایدن به کی‌یف برای اطمینان از عدم درگیری و در تلاش برای جلوگیری از هر گونه محاسبات اشتباه که می ‌تواند دو کشور مجهز به سلاح هسته ‌ای (آمریکا و روسیه) را به درگیری مستقیم بکشاند، انجام شد.

در این راستا، دمیتری مدودف، معاون رئیس شورای امنیت روسیه و رئیس جمهور پیشین این کشور افشا کرد مسکو پیش از سفر بایدن به کی‌یف، به وی درباره امنیتش اطمینان خاطر داده است. مدودف در کانال تلگرامی خود نوشت: بایدن پیش از سفر به اوکراین تضمین‌های امنیتی از روسیه را دریافت کرده بود. با این حال، مدودف از ارائه جزئیات بیشتر در این زمینه اجتناب کرد.

بایدن در این سفر که در آستانه اولین سالگرد تهاجم نظامی روسیه انجام شد تاکید کرد حمایت واشنگتن کی‌یف خلل ناپذیر بوده و وعده داد که کشورش تسلیحات بیشتری در اختیار اوکراین قرار خواهد داد. ارزش دور جدید کمک‌ های آمریکا به اوکراین نیم میلیارد دلار بوده و شامل کمک نظامی اضافی و تجهیزات نظامی از جمله مهمات توپخانه، موشک و گلوله می باشد. شایان ذکر است بر اساس آمارها واشنگتن از زمان آغاز جنگ میان روسیه و اوکراین در پنجم اسفند سال گذشته تاکنون، حدود ۶۸ میلیارد دلار به کی‌یف کمک نظامی و مالی کرده است.

از طرفی، ولودیمیر زلنسکی سفر همتای آمریکایی خود به کی‌یف را نشانه‌ ای بسیار مهم از حمایت واشنگتن از کشورش دانست. رئیس ‌جمهوری اوکراین ادعا کرد که از نظر او روسیه هیچ شانسی برای پیروزی در جنگ ندارد.

این در حالی است که انتظار می‌رود بر شدت درگیری‌ ها طی هفته ‌های آینده افزوده شود و هر دو طرف خود را برای عملیات تهاجمی همزمان با آغاز فصل بهار آماده می‌ کنند.

به گفته برخی ناظران بایدن با سفر ناگهانی خود به اوکراین ضمن دادن دلگرمی به متحد خود، قصد داشت وحدت و اقتدار جبهه غرب را به رخ روسیه بکشد و از طرفی، سفر بایدن متضمن این پیام به رهبران غربی است که تهدیدات حملات موشکی روسیه نیازمند افزایش قابل ‌توجه ارسال محموله‌های تسلیحاتی آمریکا و اروپاست.

از دیگر اهداف این سفر گفت وگو با رئیس‌ جمهور اوکراین و نحوه پیگیری تحولات سال 2023 برای رسیدن به اهداف مورد نظر بوده است. البته مسکو بارها از زبان مقامات مختلف از جمله پوتین، مدودوف و لاوروف بارها به غرب به ویژه واشنگتن نسبت به آثار مخرب تداوم حمایت از اوکراین و حتی مجازات سخت دشمنان روسیه هشدار داده است که برخی تحلیلگران این گونه تهدیدها را پیش زمینه استفاده از تسلیحات نامتعارف در شرایط خاص از سوی روسیه ارزیابی کرده اند.

سفر بایدن به لهستان نیز دربردارنده پیام واشنگتن مبنی بر حمایت از توسعه ناتو در شرق بوده و شاید به همین دلیل است که رئیس جمهور آمریکا در سخنرانی خود در لهستان با اشاره به  یکی از اصول ناتو مبنی بر اینکه حمله به یک عضو حمله به همه است، گفت: شک نکنید، تعهد آمریکا به اتحاد ناتو و ماده ۵ این سازمان استوار  و قاطع  است؛ اعضای ناتو آن را می داند و روسیه نیز  این امر را می ‌داند که حمله به یک عضو، حمله به همه است.

لهستان هم اکنون به عنوان یک پایگاه لجستیکی مهم در حمایت از اوکراین محسوب شده و میزبان تعداد زیادی از آوارگان اوکراینی می باشد. از سوی دیگر حدود 10 هزار نیروی آمریکایی در خاک لهستان مستقر هستند. 

در مقابل، یک روز پس از سفر بایدن به اوکراین رئیس جمهور روسیه ولادیمیر پوتین در دومای روسیه به سخنرانی پرداخت و تاکید کرد روسیه قدم به قدم به تمام اهداف خود در اوکراین که از سال ۲۰۱۴ تعیین شده است، می‌ رسد.

پوتین مجددا غرب را مسئول آغاز درگیری و کشته‌ شدن تعداد بسیاری از مردم دانست و هدف غرب را کشیدن این درگیری به سطحی جهانی عنوان کرد و گفت: مردم اوکراین توسط حکومت این کشور و حاکمان غربی به گروگان گرفته شده و غرب و حکومت اوکراین این کشور را از لحاظ سیاسی، نظامی و اقتصادی اشغال کرده ‌اند. روسیه درگیری در اوکراین را یک جنگ نیابتی توسط ایالات متحده و متحدانش می داند که هدف آن از بین بردن قدرت و نفوذ مسکو در آینده قابل پیش بینی است.

در مجموع سفر بایدن به اوکراین و لهستان به جز پیامدهای سیاسی و تبلیغاتی، دستاورد قابل ملاحظه ای نداشته و به تعبیر سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه، سفر بایدن و بسته جدید کمک نظامی به اوکراین چیزی فراتر از یک نمایش نمی باشد. این بدان معناست که روسیه همچنان در اهداف اولیه خود در جنگ اوکراین پافشاری نموده و از پیامدهای تشدید تقابل با غرب و به ویژه ایالات متحده آمریکا باکی ندارد.