تحلیل سفر احمد الشرع به فرانسه و اهداف راهبردی آن

سفر احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه، به پاریس در شرایطی صورت گرفت که این اولین حضور یک مقام ارشد دولتی سوریه در اروپا از زمان سقوط بشار اسد در دسامبر ۲۰۲۴ محسوب می‌شود. این سفر نمادین نشان دهنده تلاش دولت انتقالی دمشق برای خروج از انزوا و جلب حمایت‌های بین‌المللی بویژه از سوی قدرت‌های اروپایی جهت تثبیت حاکمیت و آغاز فرآیند بازسازی است. با این حال، چالش‌های متعددی از جمله سابقه الشرع در گروه هیئت تحریر الشام، تحریم‌های بین‌المللی، و مواضع ایالات متحده این گفت‌و‌گو‌ها را پیچیده کرده است.

اهداف کلیدی سفر

۱. کاهش تحریم‌ها و جذب سرمایه‌گذاری بین‌المللی

با توجه به نیاز شدید سوریه به سرمایه گذاری خارجی جهت بازسازی، الشرع به دنبال لغو یا تعدیل تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکاست. سوریه امیدوار است فرانسه مانع تحریم‌های احتمالی جدید شود و همچنین از تمدید تحریم‌های گذشته جلوگیری نماید.

فرانسه نیز با اشاره به «لغو تدریجی تحریم‌ها» مشروط به پیشرفت در ثبات سوریه نشان داده است که آماده است تا در صورت بهبود وضعیت حقوق بشری و امنیتی، فضای اقتصادی را تسهیل کند.

۲. تقویت مشروعیت دولت انتقالی

این سفر فرصتی برای الشرع بود تا خود را به عنوان رهبری قانونی و جایگزین اسد به جامعه بین‌المللی معرفی کند. فرانسه به عنوان نخستین قدرت اروپایی که روابط دیپلماتیک خود با دمشق را ارتقا داده نقشی محوری در شکل‌دهی به این روایت ایفا می. کند.

۳. هماهنگی امنیتی و مبارزه با تروریسم

موضوع مقابله با بقایای داعش و جلوگیری از بازگشت این گروه یکی از محور‌های اصلی گفت‌و‌گو‌ها بود. فرانسه خواستار مشارکت کامل سوریه در مبارزه با تروریسم و تضمین امنیت مرز‌های لبنان (با توجه به نشست سه‌جانبه اخیر با جوزف عون) شده است.

۴. مدیریت تنش‌های فرقه‌ای و حقوق بشری

فشار فرانسه بر پیگرد قانونی عاملان خشونت‌های اخیر علیه علویان و دروزی‌ها نشان‌دهنده نگرانی اروپا از تشدید بحران‌های فرقه‌ای است. مکرون تأکید کرد که الشرع باید از "همه مردم سوریه بدون تبعیض" محافظت کند.

چالش‌های پیش‌رو

۱. سابقه الشرع در گروه تروریستی تحریرالشام و تحریم‌های سازمان ملل:

علیرغم مجوز ویژه سفر نام الشرع به دلیل ارتباط گذشته با گروه‌های تروریستی همچنان در لیست تحریم‌ها باقی است. این موضوع اعتبار او را در غرب زیر سوال برده و امکان لغو کامل تحریم‌ها را منوط به اقدامات عملی کرده است.

۲. مواضع سختگیرانه آمریکا:

واشنگتن نه تنها از به رسمیت شناختن دولت انتقالی خودداری کرده، بلکه تحریم‌های یکجانبه خود را حفظ نموده است. کارشناسان بر این باورند که تحریم‌های آمریکا مانع اصلی ورود سرمایه خارجی به سوریه است.

۳. رقابت ژئوپلیتیک در سوریه:

نظر به قیمومیت تاریخی فرانسه بر لبنان و سوریه و قرابت تاریخی دو کشور، پاریس در صدد احیای نفوذ خود و پرکردن خلأ ناشی از کاهش حضور امریکا در سوریه است، اما همزمان باید با بازیگرانی مانند روسیه، ترکیه و رژیم صهیونیستی که نفوذ قابل توجهی در این کشور دارند تعامل کند.

واکنش‌ها و پیامد‌های منطقه‌ای

۱. کرد‌ها و نقش واسطه‌گری فرانسه:

پاریس با ایفای نقش میانجی بین دمشق و نیرو‌های کرد می‌کوشد از تشدید درگیری در شمال سوریه جلوگیری کند. این موضوع بویژه با توجه به سفر‌های متعدد هیات‌های ویژه فرانسه در مناطق کردنشین در یکسال اخیر حائز اهمیت است.

۲. لبنان و امنیت مرزی:

نشست سه‌جانبه اخیر فرانسه، سوریه و لبنان نشان می‌دهد که پاریس به دنبال تبدیل شدن به یک قدرت موثر و ثبات‌ساز در منطقه است.

تحلیل راهبردی

سفر الشرع به پاریس را می‌توان گامی اولیه در جهت بازتعریف نقش فرانسه در خاورمیانه دانست. فرانسه با استفاده از ابزار‌های دیپلماتیک و اقتصادی می‌کوشد جایگاه خود را به عنوان بازیگری مستقل از آمریکا تثبیت کند. موفقیت این رویکرد مشروط به چند عامل است:

۱. توانایی الشرع در مهار خشونت‌های فرقه‌ای و جلب اعتماد اقلیت‌ها.

۲. هماهنگی با واشنگتن برای کاهش تحریم‌های یکجانبه.

۳. جلوگیری از بازگشت داعش و تثبیت امنیت در مناطق مرکزی سوریه

جمع بندی

اگرچه سفر الشرع به فرانسه نشان دهنده گشایشی نسبی در روابط دمشق با غرب است، اما مسیر پیش‌رو پر از چالش خواهد بود. فرانسه به دنبال ایفای نقش قیم مآبانه و احیای نفوذ سنتی خود در منطقه شامات است، اما تحقق این هدف بدون همکاری بین‌المللی (بویژه از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا) و اصلاحات داخلی در سوریه دشوار به نظر می‌رسد. در کوتاه‌مدت احتمالاً شاهد تعدیل محدود تحریم‌ها و افزایش کمک‌های بشردوستانه خواهیم بود، اما مشروعیت‌سازی کامل دولت انتقالی نیازمند گذار از آزمون‌های سخت‌تری است. مسئله ترکیه و کرد‌ها و اشغال بخش قابل توجهی از خاک سوریه توسط اشغالگران صهیونیست از جمله این چالش‌هاست.