نگاهی بر چشم انداز تشدید تنش نظامی بین هند و پاکستان

مقدمه

در روزهای اخیر، تنش‌ها میان دو قدرت هسته‌ای جنوب آسیا، هند و پاکستان، به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. این تبادل آتش، نگرانی‌های جدی را در سطح بین‌المللی در مورد احتمال تشدید بیشتر درگیری‌ها برانگیخته است.

خلاصه رویداد‌ها

حمله پاکستان به مواضع هند: ارتش پاکستان، به ادعای پاسخ به حملات قبلی هند، طی عملیاتی با عنوان «بنیان مرصوص ۱»، ۲۶ پایگاه و موضع نظامی هند را هدف قرار داد. این حملات با استفاده از جنگنده‌های تهاجمی و راکت‌انداز‌های چندگانه فتح ۱ صورت گرفته است.

اهداف حمله پاکستان: طبق اعلام سخنگوی ارتش پاکستان، سپهبد احمد شریف چودهری، اهداف این حملات شامل سایت پدافندی ناگروتا براهموس در بیس، فرودگاه پاتانکوت، پایگاه هوایی اودهامپور (که ادعا شده در آن یک سامانه پدافندی S-۴۰۰ منهدم شده است)، پایگاه هوایی جالندر و مواضع نظامی دیگر در سرینگر، چاندیگار، گجرات، دهلی و راجستان بوده است.

تعطیلی فرودگاه‌های هند: در پی این حملات و افزایش تنش‌ها، دولت هند اعلام کرد که فعالیت‌های پروازی در ۳۲ فرودگاه این کشور تا ۲۵ اردیبهشت (۱۵ مه) به حالت تعلیق درآمده است. این اقدام به دنبال حملات پهپادی و موشکی اخیر پاکستان به مناطق مرزی هند اتخاذ شده است.

تأیید عملیات پاکستان: ارتش پاکستان با تأیید عملیات نظامی خود با عنوان «بنیان مرصوص» اعلام کرد که این اقدام در پاسخ به "تجاوزات" هند صورت گرفته و تا دستیابی به اهداف کامل ادامه خواهد یافت. گزارش‌هایی از شنیده شدن صدا‌های انفجار قوی در نزدیکی پایگاه هوایی پتانکوت در رسانه‌های هندی منتشر شده است.

پیام پاکستان به هند: پس از این عملیات، پاکستان اعلام کرد که به دنبال تشدید بیشتر تنش‌ها نیست، اما در صورت هرگونه حمله جدید از سوی هند، پاسخ این کشور "گسترده‌تر" خواهد بود و زیرساخت‌های اقتصادی هند را هدف قرار خواهد داد.

تحلیل و ارزیابی

تشدید جنگ: تبادل حملات هوایی و موشکی بین هند و پاکستان، به ویژه هدف قرار دادن پایگاه‌های نظامی استراتژیک، نشان‌دهنده سطح بسیار خطرناکی از تشدید تنش است. سابقه درگیری‌های محدودتر بین این دو کشور در گذشته، همواره با نگرانی‌های بین‌المللی از احتمال escalation همراه بوده است.

استفاده از تسلیحات پیشرفته: ادعای پاکستان مبنی بر انهدام سامانه پدافندی S-۴۰۰ هند با استفاده از موشک‌های مافوق صوت JF-۱۷ تندر، اگر تأیید شود، نشان‌دهنده استفاده از تسلیحات پیشرفته در این درگیری‌ها و احتمالاً ارتقاء سطح فناوری نظامی مورد استفاده توسط هر دو طرف است.

تأثیر بر غیرنظامیان و زیرساخت‌ها: تعطیلی گسترده فرودگاه‌ها در هند، علاوه بر ایجاد اختلال در حمل و نقل هوایی، می‌تواند نشان‌دهنده نگرانی از حملات بیشتر به زیرساخت‌های غیرنظامی باشد. تهدید پاکستان به هدف قرار دادن زیرساخت‌های اقتصادی هند در صورت ادامه حملات، ابعاد نگران‌کننده‌ای به این درگیری می‌بخشد.

پیچیدگی‌های منطقه‌ای: رد ادعای حمله هند به افغانستان توسط مقامات هندی، در حالی که پیش از این نیز اتهاماتی مشابه مطرح شده بود، نشان‌دهنده فضای بی‌اعتمادی عمیق و پیچیدگی‌های روابط منطقه‌ای است. هرگونه دخالت احتمالی در خاک کشور‌های ثالث می‌تواند دامنه درگیری را گسترده‌تر کند.

احتمال میانجی‌گری بین‌المللی: با توجه به سطح بالای تنش‌ها و خطرات ناشی از آن، انتظار می‌رود که جامعه بین‌المللی، سازمان‌های بین‌المللی و کشور‌های قدرتمند برای کاهش تنش و یافتن راه حلی دیپلماتیک وارد عمل شوند.

چشم‌انداز

در حال حاضر، وضعیت بسیار شکننده، سیال و غیرقابل پیش‌بینی است. واکنش‌های آتی هند به حملات پاکستان و پایبندی هر دو طرف به اظهارات مبنی بر عدم تمایل به تشدید بیشتر تنش‌ها، تعیین‌کننده مسیر آینده این بحران خواهد بود؛ هرچند که چنین موضع‌گیری‌ها از سوی هند و پاکستان برای فریب افکار عمومی است. در نهایت سابقه روابط پرتنش و درگیری‌های متعدد بین هند و پاکستان، می‌طلبد تا به لزوم هوشیاری و تلاش‌های فوری برای جلوگیری از یک درگیری تمام‌عیار تکید شود. بدون شک افزایش تنش‌ها و تشدید دامنه جنگ بین هند و پاکستان به مناطق مرزی بلوچستان پاکستان با سیستان و بلوچستان ایران، بسیار نگران کننده است. احتمال این که با افزایش دامنه جنگ، گروه‌های تروریستی نظیر تی‌تی پی، القاعده، ارتش آزاد بلوچستان و سایر گروهک‌های تروریستی نظیر جیش‌الظلم و جندالشیطان و... نیز فعال شوند وجود دارد.